Λευκάδα: Μαθητική διαδήλωση για την αυτοδιάθεση της Κύπρου τον Μάρτη του 1964

Μια ιστορική φωτογραφία από διαδήλωση της μαθητιώσας νεολαίας του νησιού μας στην κεντρική πλατεία της πόλης της Λευκάδας τον Μάρτη του 1964. Στη διαδήλωση κυριαρχούν οι μαθήτριες, ενώ στα αριστερά της φωτογραφίας διακρίνονται καμιά δεκαριά μαθητές με τα πηλήκιά τους που ήταν υποχρεωτικά την εποχή εκείνη. Όπως μας εξήγησε ο κάτοχος της φωτογραφίας, ο Σπύρος Γράψας (Καμαράδας), που είχε πάρει μέρος στη διαδήλωση αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι καθηγητές είχαν μαντρώσει τους μαθητές στο Γυμνάσιο Αρρένων, όταν έγινε αντιληπτό ότι επρόκειτο να γίνει διαδήλωση, με αποτέλεσμα λίγοι μαθητές να μπορέσουν να πάρουν μέρος. Στα πλακάτ κυριαρχεί το σύνθημα υπέρ της αυτοδιάθεσης της Κύπρου.

Το Γενάρη του 1964, με πρωτοβουλία των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας οργανώθηκε στο Λονδίνο διάσκεψη για το Κυπριακό, η λεγόμενη πενταμερής, στην οποία κλήθηκαν να συμμετάσχουν η Μ. Βρετανία, η Ελλάδα, η Τουρκία, ένας εκπρόσωπος των Ελληνοκυπρίων κι ένας των Τουρκοκυπρίων. Στο πλαίσιο αυτό, στη Διάσκεψη κατατέθηκε ένα αγγλοαμερικανικό σχέδιο – έκτρωμα για την αντιμετώπιση της κυπριακής κρίσης, που είχε εν τω μεταξύ προκύψει και που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία «Σχέδιο Σάντις – Μπολ» (από τα ονόματα του υπουργού Κοινοπολιτειακών Υποθέσεων της Μ. Βρετανίας Ντάνκαν Σάντις και του Αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών Τζορτζ Μπολ). Το σχέδιο αυτό, εν συντομία, προέβλεπε την εγκατάσταση στην Κύπρο ΝΑΤΟικών στρατευμάτων, καταργούσε την κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και την ίδια την Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος και την έθετε κάτω από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ. Στο σχέδιο αντιτάχθηκε η κυπριακή κυβέρνηση, έχοντας στο πλευρό της στο εσωτερικό του νησιού το ΑΚΕΛ και τον κυπριακό λαό και σε διεθνές επίπεδο τη Σοβιετική Ένωση.

Μετά την αποτυχία της Πενταμερούς Διάσκεψης του Λονδίνου ξέσπασε σε όλη την Ελλάδα ένα τσουνάμι διαδηλώσεων με μπροστάρηδες κυρίως φοιτητές και μαθητές που εξέφραζαν με αυτό τον τρόπο τη συμπαράστασή τους στους Ελληνοκύπριους και την αντίθεσή τους σε οποιοδήποτε σχέδιο για ενδεχόμενη διχοτόμηση του νησιού. Κυρίαρχο σύνθημα ήταν αυτό της αυτοδιάθεσης που θα οδηγούσε στην προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα.