Πληρεξούσιο της ΚΕ του ΕΛΑΣ για το διορισμό αντιπροσώπων στη σύσκεψη υπό τον Δαμασκηνό στις 26 Δεκέμβρη 1944

Στις 26 Δεκεμβρίου του 1944 η ΚΕ του ΕΛΑΣ με γενική της Διαταγή διατάσσει ένταση του αγώνα ανεξάρτητα από τo αν θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις. Το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ με απόρρητη διαταγή προς τις Διοικήσεις των Μονάδων του συνιστά την επικοινωνία με τα τμήματά τους με σκοπό να «μη χαλαρωθεί το επιθετικό πνεύμα των μαχητών μας, από την εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης…».

Στο υπουργείο Εξωτερικών συνέρχεται διάσκεψη υπό την προεδρία του Αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού. Από τη μεριά του αστικού πολιτικού κόσμου μετέχουν οι Γ. Παπανδρέου, Θ. Σοφούλης, Ν. Πλαστήρας, Σ. Μάξιμος, Γ. Καφαντάρης, Στ. Γονατάς, Κ. Τσαλδάρης, Ι. Σοφιανόπουλος Π. Κανελλόπουλος, Π. Ράλλης, Τζ. Θεοτόκης και Αλεξανδρής. Από τη μεριά της Βρετανίας μετέχουν οι Τσόρτσιλ, Ίντεν, Λίπερ, Σκόμπι και ως παρατηρητής ο πρέσβης των ΗΠΑ ΜακΒί. Επίσης ως παρατηρητές παραβρίσκονται και οι επιτετραμμένοι της Γαλλίας και της ΕΣΣΔ (Γκρ. Ποπόφ). Η αντιπροσωπία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αποτελείται από τους Γ. Σιάντο, Μ. Παρτσαλίδη και Ε. Μάντακα. Τους συνοδεύει ο Μανώλης Σιγανός.

Οι Βρετανοί ζητούν αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Ύστερα από διάφορες ενστάσεις και αντεγκλήσεις, αποφασίστηκε η αναβολή της διάσκεψης για άλλη μέρα (σύντομα αποδείχτηκε επ΄ αόριστον).

Ο Τσόρτσιλ δηλώνει στον Τύπο: «Είμεθα απολύτως αποφασισμένοι, όπως ολόκληρος η περιοχή αυτή εκκαθαριστεί από ενόπλους, οι οποίοι δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχο οποιασδήποτε αναγνωρισμένης κυβερνήσεως… Θα χρησιμοποιήσωμεν οσασδήποτε δυνάμεις χρειασθώσι προς τούτο διά να επιτύχωμεν τον αντικειμενικόν μας αυτόν σκοπόν».

Το ως άνω έγγραφο είναι προσφορά στο Αρχείο του ΚΚΕ του Μανώλη Φραντζεσκάκη από το αρχείο του Μανώλη Μάντακα.

Ο στρατηγός Μανώλης Μάντακας αριστερά στη φωτογραφία (Πηγή: Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Μανώλης Μάντακας γεννημένος το 1891, φοιτητής της νομικής ακόμα, πήρε μέρος στους βαλκανικούς πολέμους και στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας του Βενιζέλου, το 1916. Ως έφεδρος αξιωματικός πέτυχε σε διαγωνισμό και σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Πολέμου στο Παρίσι. Πήρε μέρος στη μικρασιατική εκστρατεία και έζησε από πρώτο χέρι τη μικρασιατική καταστροφή. Στον στρατό του ανατέθηκαν διάφορες επιτελικές θέσεις απ΄ όπου παραιτήθηκε μετά το πραξικόπημα του Κονδύλη το 1935. Το 1938 πήρε μέρος στο αντιδικτατορικό κίνημα των Χανίων, οπότε και καταδικάστηκε σε ισόβια και εξέπεσε του βαθμού του. Διέφυγε της σύλληψης και βρήκε καταφύγιο στα βουνά της Κρήτης. Οι εξελίξεις και η επίδραση του αδερφού της συζύγου του Βαγγέλη Κτιστάκη, που ήταν στέλεχος του ΚΚΕ, καθόρισαν τον παραπέρα προσανατολισμό του. Εντάχθηκε στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Στις 10 Μαρτίου 1944 πήρε μέρος στη συγκρότηση της ΠΕΕΑ και ανέλαβε Γραμματέας (Υπουργός) Στρατιωτικών και προσωρινά (Υπουργός) Συγκοινωνίας. Επίσης, εκλέχθηκε Ενθοσύμβουλος Πειραιά στις εκλογές που ακολούθησαν για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου. Μετά τη Βάρκιζα διώχθηκε από το αστικό κράτος και στα χρόνια 1947-1949 κρατήθηκε στη Μακρόνησο. Μετά την απελευθέρωσή του εκλέχτηκε βουλευτής με τη Δημοκρατική Παράταξη και την ΕΔΑ. Πέθανε το 1968 στην Αθήνα.

(rizospastis.gr, arxeio.kke.gr)