Λευκαδίτες στρατιώτες στη Θεσσαλονίκη μετά την απελευθέρωσή της το 1912
Έτσι όπως τον είδαμε με τα φυσεκλίκια σταυρωτά στο στήθος πιστέψαμε στην αρχή ότι ήταν κάποιος αντάρτης από την εποχή της Εθνικής Αντίστασης.
Όπως όμως μάθαμε στη συνέχεια και έγραφε και στο πίσω μέρος της κορνίζας η φωτογραφία ήταν από τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και την είσοδο του ελληνικού στρατού στην Θεσσαλονίκη στις 26-27 Οκτωβρίου 1912 πριν τους Βουλγάρους, έπειτα από τις νικηφόρες μάχες στα Γιαννιτσά και στο Σαραντάπορο.
Ο εικονιζόμενος είναι ο Καρσάνος (από την Καρυά Λευκάδας) Χρήστος ΣΚΟΥΤΕΡΗΣ, πατέρας των Σπύρου, Γεράσιμου, Αριστείδη, Διαμάντως, Ρεγγίνας και Ουρανίας.
Η φωτογραφία είναι παρμένη από μία άλλη με τρεις εικονιζόμενους, όπου όρθιος στο δεξί μέρος είναι ένας ακόμη Λευκαδίτης, ο Βασίλειος ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ.
Η Ελλάδα κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 5 Οκτωβρίου 1912 σημαίνοντας την έναρξη των επιχειρήσεων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Έπειτα από την ολοκλήρωση της επιστράτευσης, ο ελληνικός στρατός χωρίστηκε σε δύο τμήματα, στη Στρατιά Θεσσαλίας υπό τη διοίκηση του διαδόχου Κωνσταντίνου και στη Στρατιά Ηπείρου υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Σαπουντζάκη. Στις 6 Οκτωβρίου η Στρατιά Θεσσαλίας πέτυχε στην Ελασσόνα την πρώτη νίκη των ελληνικών όπλων.
Ύστερα από την απελευθέρωση της Κοζάνης, ο Κωνσταντίνος σχεδίασε την προέλαση των ελληνικών δυνάμεων προς το Μοναστήρι (Μπίτολα), έδρα του Γ΄ Σώματος του οθωμανικού στρατού, σκεπτόμενος στρατιωτικά και φοβούμενος την αποστολή οθωμανικών ενισχύσεων από την πόλη προς την περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, όμως, σκεπτόμενος πολιτικά, έδωσε την εντολή για προέλαση προς τη Θεσσαλονίκη, φοβούμενος την κατάληψη της πόλης από τους Βουλγάρους. Όταν βέβαια κατέστη εμφανές ότι δεν θα αποστέλλονταν οθωμανικές ενισχύσεις από το Μοναστήρι, ο διάδοχος στράφηκε προς τη Θεσσαλονίκη. Εξαιτίας του μεταγενέστερου Εθνικού Διχασμού η διάσταση απόψεων διαδόχου-Βενιζέλου έλαβε μεγάλες διαστάσεις.
Ακολούθησαν η απελευθέρωση της Βέροιας, της Νάουσας και της Έδεσσας στις 16, τις 17 και τις 18 Οκτωβρίου αντίστοιχα και στη συνέχεια οι ελληνικές δυνάμεις έδωσαν τη Μάχη των Γιαννιτσών στις 19-20 Οκτωβρίου. «Η μάχη των Γενιτσών δύναται να χαρακτηρισθή ως η μεγαλειτέρα, η πεισματωδεστέρα και λυσσωδεστέρα των μέχρι τούδε μαχών» έγραψε για τη Μάχη ο ανταποκριτής της αθηναϊκής εφημερίδας Σκριπ (ό.π., σελ. 51-52).
Κατά την υποχώρησή του, ο οθωμανικός στρατός κατέστρεψε τις γέφυρες του Αξιού. Χρειάστηκε η χωρίς σταματημό εργασία του μονάδων του Μηχανικού καθώς και η αξιομνημόνευτη προσφορά των απαραίτητων εργαλείων και υλικών από τους κατοίκους της περιοχής, ιδιαίτερα της Χαλάστρας (Κουλακιά), για να περατωθεί το έργο της γεφύρωσης του Αξιού. Ο δρόμος ήταν πλέον ανοιχτός για τη Θεσσαλονίκη.
Μετά από μακρές συζητήσεις με τους προξένους των Μ. Δυνάμεων, ο διοικητής του νεοσυσταθέντος Η΄ Σώματος του οθωμανικού στρατού Χασάν Ταχσίν πασάς αποδέχτηκε τους όρους του διαδόχου Κωνσταντίνου για την παράδοση των δυνάμεών του και της πόλης. Αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης, ο Βίκτωρ Δούσμανης και ο Ιωάννης Μεταξάς υπέγραψαν από κοινού με τον Ταχσίν το πρωτόκολλο της παράδοσης. Την επομένη, εισήλθαν στην πόλη τμήματα του ελληνικού στρατού. Η Θεσσαλονίκη, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας, η πόλη που «ενσάρκωνε καημούς και ελληνικά όνειρα», ήταν πλέον ελεύθερη. («Καθημερινή», 26-10-2023).
