Ένας παραδοσιακός καλαθοπλέκτης

Ένας καλαθάς είχε στήσει την πραμάτεια του, Δευτέρα του Πάσχα, στο Μαραντοχώρι, δίπλα από τον επαρχιακό δρόμο που διασχίζει το χωριό. Ίσως λόγω της πανήγυρης της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου στον Μπισά Μαραντοχωρίου που γιόρταζε το χωριό.

Καθόταν χάμου πλέκοντας αμέριμνα ένα μικρό καλάθι. Όπως μας είπε ήταν από την Αταλάντη. Για το πλέξιμο του καλαθιού χρησιμοποιούσε μόνο τα χέρια του χωρίς να κρατά κάποιο άλλο εργαλείο. Το καλάμι που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη είναι το αγριοκάλαμο. Ένα είδος καλαμιού που είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και μοιάζει με το κοινό καλάμι. Έχει λεπτό κορμό και το ύψος του δεν ξεπερνάει τα 2,5 μέτρα.

Αγόρασα μία κόφα από μπαμπού, σαν αυτές τις καλές που χρησιμοποιούσαν παλιά στους γάμους για να βάζουν μέσα γλυκίσματα και μπομπονιέρες αλλά λίγο μικρότερη. Δεν είχε να μου δώσει ρέστα οπότε το υπόλοιπο το πατσίσαμε με ένα μικρό καλαθάκι.

Πριν από αρκετά χρόνια, αλλά ακόμη και σήμερα, οι άνθρωποι και κυρίως αυτοί που κατοικούσαν στα χωριά, χρησιμοποιούσαν πολύ τα καλάθια. Το καλάθι ήταν ένα πλεχτό σκεύος θα λέγαμε. Είχαν διάφορα σχήματα και μεγέθη. Τα χρησιμοποιούσαν για να μεταφέρουν πράγματα ή να αποθηκεύουν και να φυλάγουν διάφορα υλικά του νοικοκυριού, όπως τα ρούχα, τα σεντόνια κλπ.

Τα καλάθια τα χρησιμοποιούσαν ευρέως οι μανάβηδες και άλλοι έμποροι. Μέσα σ” αυτά έβαζαν λαχανικά, φρούτα και άλλα προϊόντα για να τα μεταφέρουν από τόπο σε τόπο. Αλλά και οι αγρότες μετέφεραν με τα καλάθια την παραγωγή τους, καπνό, βαμβάκι, σταφύλια, καλαμπόκια, μαλλί, διάφορους καρπούς κ.α.

Ο καλαθάς έκοβε λιγιές (ίσιους βλαστούς) από διάφορα δέντρα και θάμνους (μηλιές, κουντουρουδιές, λυγαριές) και καλάμια. Τα ΄κοβε πάντα στο λίγος του φεγγαριού (από την επόμενη μέρα της πανσελήνου) και κυρίως στο απόλιγος (τελευταίο τέταρτο) του Σεπτέμβρη. Τότε τα φυτά έχουν τους λιγότερους χυμούς και τα κλαδιά που έκοβαν δεν τα ΄πιανε το σαράκι.

Τις λιγιές τις έβαζε σε πίθους ή στέρνες με νερό και τις πέτρωνε καμιά δεκαριά μέρες, για να λιγάνε ευκολότερα και να γίνουν πιο μεγάλης αντοχής. Τα καλάμια τα ΄κοβε συνήθως στα τέσσερα.

Για να πλέξει το καλάθι άρχιζε από τον πάτο, κάνοντας ένα σταυρό με λυγαριές και κατά διαστήματα άφηνε στημόνια κι έπλεκε. Στη συνέχεια μπορούσε να χρησιμοποιήσει καλάμια. Μετά το πλέξιμο στο χείλωμα έστριβε τις λυγαριές ή τα καλάμια κι έφτιαχνε το χέρι ή τα χέρια.

Για ένα μικρό κοφίνι απαιτούνταν μια με δυο ώρες. Οι καλαθάδες έφτιαχναν καλάθια, πανέρια, κοφίνια, κούφες (χανικολόγια), μπουγαδοκόφινα, τυροκαλαθαριές, ξοβεργοκόφινα, μαστιχοκάλαθα, πανέρες μαστιχιού κ. ά. Τα τυροκάλαθα φτιαχνόταν από σπάρτους. Πάνω σε πολλά καλάθια έβαζαν ένα μπλε χάντρο, για το κακό μάτι. (Πηγές: dim-sapon.rod.sch.gr, ellinwnparadosi.blogspot.gr).