Αφιέρωμα στο 1821 – 2. Τα πρώτα δάνεια της χώρας μας και οι συνέπειές τους

Γράφει ο Αιθεροβάμων…

Αφιέρωμα στο 1821

2. Τα πρώτα δάνεια της χώρας μας και οι συνέπειές τους (επειδή η ιστορία επαναλαμβάνεται…)

Με την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης φάνηκε πόσο μεγάλη ανάγκη χρημάτων υπήρχε για την στήριξη του μεγάλου αγώνα που άρχισαν οι Έλληνες.

Στα 1822 ο Θεοχάρης Κεφαλάς με τον Πολυχρόνη Δροσινό είχαν πετύχει στη Ζυρίχη και στη Μασσαλία ένα μικρό ποσό για λογαριασμό του Αρείου Πάγου.

Ο Π.Π. Γερμανός μαζί με τον Δ. Ρώμα στην Ιταλία διαπραγματευότανε σύναψη δανείου με Ελβετό τραπεζίτη.

Παράλληλα με υποκίνηση του Μαυροκορδάτου αποφασίστηκε να σταλεί αντιπροσωπεία στην Αγγλία για χορήγηση δανείου.

Ο Δ. Ρώμας μόλις μαθαίνει τα σχέδια του Μαυροκορδάτου γράφει στον Π.Π. Γερμανό: «… εγκαλεί εις το έδαφος της Ελλάδος τους αλλόφυλους Άγγλους προς βοήθειάν του άνευ προσοχής και σκέψεως και τέλος πάντων κατασκευάζει αλυσίδας εξωτερικάς για τον ανόητον και δυστυχέστατον λαόν. Ιδού τίνος μέλλουσιν ν’ απεράσουν τα των Άγγλων δάνεια. Αυτά τα δάνεια θέλει μεταβαλθώσιν εις τόσα βέλη, τα οποία θέλουσιν εντός ολίγου πληγώσωσιν θανατερά την φιλτάτην και ελεεινήν ημών Πατρίδα».

Έτσι το πρώτο δάνειο ήταν «το μήλον της έριδος» που έριξαν επιτήδεια οι Άγγλοι ανάμεσα στις αντίπαλες παρατάξεις για να πετύχουν τους σκοπούς τους και να επεμβαίνουν στα εσωτερικά της επαναστατημένης Ελλάδας.

Και ο Φωτάκος γράφει: «Ο σκοπός των Άγγλων ήταν διπλός. Πρώτα γιατί το δάνειο ήτο ασφαλισμένο επί της γης και των φθαρτών κτημάτων του Έθνους, ώστε εν αποτυχία των Ελλήνων, έβαλον χέρι εις τας γαίας και ελάμβανον το δάνειόν τους με τους τόκους του και δεύτερον γιατί εφαίνοντο και ευεργέται των Ελλήνων εις το μέλλον».

Η αποικιοκρατία εκείνη την περίοδο είχε συσσωρεύσει πολύ χρήμα στις Αγγλικές τράπεζες και ως εκ τούτου οι τόκοι ήταν πεσμένοι. Γι’ αυτό οι κεφαλαιούχοι του Λονδίνου επιδίωκαν να τοποθετήσουν τα ακινητοποιημένα κεφάλαια τους με μεγάλο τόκο, έστω και σε επισφαλείς επιχειρήσεις.

Άρχισαν λοιπόν να δίνουν δάνεια από το 1822 στη Χιλή, Βραζιλία, Περού, Κολομβία και Αργεντινή, χώρες που ακόμη δεν είχε αναγνωριστεί επίσημα η ανεξαρτησία τους.

Οι συμφεροντολόγοι λοιπόν Άγγλοι «οι πάντοτε αγαπήσαντες το απτό κέρδος» όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Μέντελσον εδάνεισαν τους Έλληνες με το αζημίωτο για τα συμφέροντά τους και μόνο.

Το πρώτο δάνειο τελικά συμφωνήθηκε το Φλεβάρη του 1824 από τους απεσταλμένους του Μαυροκορδάτου, Ορλάνδο και Λουριώτη με τους τραπεζίτες του Λονδίνου Λόγκμαν, Ό Μπράϊαν, Έλλις και Σία που διέθεσαν τις ομολογίες στα 59% της αξίας τους με τόκο 5%!

Δηλαδή το ονομαστικό ποσό του δανείου των 800.000 λιρών με το 59% κατέβηκε στις 472.000 λίρες. Μ’ άλλα λόγια το Ελληνικό κράτος χρεώθηκε 800.000 λίρες και πήρε μόνο 472.000.

Αλλά η απληστία των Άγγλων δεν έχει σταματημό. Παράλληλα κράτησαν προκαταβολικά για τόκους δύο χρόνων 80.000 λίρες, για χρεώλυτρα επίσης δύο χρόνων 16.000 λίρες και για προμήθεια επι της πληρωμής των τόκων 3.200 λίρες.

Συνολικά κρατήθηκαν 123.000 λίρες και συνεπώς από τις 800.000 λίρες ξεκαθάρισαν μόλις 348.000.

Αλλά εκεί που έγινε το μεγάλο πλιάτσικο ήταν στο δεύτερο δάνειο. Ενώ συνομολογήθηκε το Φλεβάρη του 1825 με τους τραπεζίτες Ρικάρντο ποσόν 2.000.000 λιρών στην Ελλάδα έφτασαν 238.558 μόνο!

Το υπέρογκο ποσό που έμεινε στην Αγγλία «κατασπαταλήθηκε κατά τον απαισιώτερον τρόπον υπό των εκδοτών του δανείου και δήθεν φιλλελήνων ασυνειδήτων τραπεζιτών» γράφει ο Ανδρεάδης, ενώ σημαντικό μερίδιο καρπώθηκαν και οι Έλληνες μεσάζοντες όργανα του Μαυροκορδάτου, Ι. Ορλάνδος και Λ. Λουριώτης.

Ένας άλλος μελετητής γράφει: «τα χρήματα που έμειναν στο Λονδίνο κατασπαταλήθηκαν σε ύποπτες χρηματιστηριακές πράξεις είτε εις ανοήτως σχεδιασθέντες και εγκληματικώς εκτελεσθέντας εξοπλισμούς εν Αγγλία και Αμερική».

Αλλά αν τα χρήματα που έμειναν στο εξωτερικό κατασπαταλήθηκαν, το ποσό που έφθασε στην Ελλάδα δεν είχε καλύτερη τύχη.

Γιατί ενώ μπορούσαν να είχαν σώσει την Ελλάδα κατέληξαν «εις μικράν άμεσον ωφέλειαν και πολλαπλάς ζημίας».

Η μεγαλύτερη ζημία βέβαια ήταν ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε.

Ο Παπαρηγόπουλος είναι κατηγορηματικός: «… η αγγελία της αλληλοδιαδόχου αφίξεως των δόσεων του δανείου, ηύξησεν τον περί κατοχής της εξουσίας πόθον και ο πόθος ούτος απέληξεν εις τον δεύτερον εμφύλιον πόλεμον».

Μα δεν ήταν μικρότερο κακό, η μεγάλη διαφθορά, η αναρχία και η ασωτία που προκάλεσαν τα δάνεια στην Ελλάδα.

Όλοι τους επίσημοι και μη, φρόντιζαν να πλουτίσουν.

Χαρακτηριστική είναι η αφάνταστη αθλιότητα που επικρατούσε με τους στρατιωτικούς αρχηγούς, που έπαιρναν μισθούς και σιτηρέσιο για πολλαπλάσιους στρατιώτες από όσους είχαν.

Ο Γκούρας πληρώνονταν για 12.000 άντρες, ενώ είχε μόνο 3.000, ο Βλαχόπουλος για 400 ενώ είχε 80 και άλλοι ακόμη χειρότερα.

Μέσα στο Ναύπλιο την πρωτεύουσα επικρατούσε κατάσταση φοβερής αθλιότητας «οίστρος ακολασίας».

Αναρίθμητο ποικιλόμορφο πλήθος, φίλοι του Κουντουριώτη, του Μαυροκορδάτου και του Κωλέτη μαζεύτηκαν για να πάρουν μισθούς και βαθμούς «που έβγαιναν από τον φούρνο» για φαρμακοποιούς που έπαιρναν τον βαθμό του συνταγματάρχη και υπηρέτες το βαθμό του λοχαγού!

Φαναριώτες και γιατροί που τον Απρίλη του 1824 ήταν ντυμένοι με τρύπια σακκάκια, πριν περάσει το καλοκαίρι γύριζαν και καμάρωναν με πλούσιες αλβανικές φορεσιές, απαστράπτοντα και αχρησιμοποίητα όπλα, ενώ τους ακολουθούσαν μικροσκοπικοί βαστάζοι των τσιμπουκιών τους και πανύψηλοι σωματοφύλακες!

Το κοντό παράστημα, η κοφτερή γλώσσα, τα αδύνατα καλαμοπόδαρα και οι εβραϊκές φυσιογνωμίες αυτών των βυζαντινών εμιγκρέδων, προκαλούσαν την περιφρόνηση στους ντόπιους Έλληνες.

Ο Δ. Φωτιάδης γράφει: «είχανε ξεχάσει τον πόλεμο με τους Τούρκους και την Επανάσταση και ο λογισμός ήταν το πώς θα φάει ο ένας πολιτικάντης τον άλλο τώρα μάλιστα που επί τέλους ήρθανε οι δύο δόσεις του πρώτου δανείου και τις υποδεχτήκανε με παράτες, ζουρνάδες, νταούλια και σημαιοστολισμούς. Βαβούριζε η πολιτεία μελίσσι από μπαγαμπόντες και μπράβους που είχανε τρέξει από παντού και ζούσαν με την απαντοχή κάτι ν’ αρπάξουν…»

Ένας ξένος ταξιδιώτης που επισκέφτηκε το Ανάπλι εκείνες τις μέρες σημειώνει: «Η έδρα της κυβέρνησης ήταν μια κοσμοπλημμυρισμένη Βαβέλ από τυχοδιώκτες που φορούσαν τα πιο παράξενα κουστούμια όλων των εθνών, μια μασκαράτα βρώμικου μεγαλείου και πιο βρώμικης αθλιότητας. Αλιτήριοι και θεσιθήρες μ’ ολάνοιχτα τα στόματα ζούσαν με την ελπίδα του δανείου κι έκαναν το κάθε τι να χάψουν απ’ αυτό, όσο λίγο κι αν ήταν.»

Ήρωες που υπερασπίστηκαν με γενναιότητα τη χώρα τους σαν τον Κολοκοτρώνη, τον Υψηλάντη, τον Οδυσσέα και άλλους ήταν καταδικασμένοι ανέκλητα, τους έλεγαν αντιπατριώτες.

Με τη λήψη των δανείων στην επαναστατημένη Ελλάδα ξεσπάνε δύο εμφύλιοι πόλεμοι. Ο πρώτος αν και βάσταξε περισσότερο είχε λίγα θύματα και καταστροφές.

Όμως ο δεύτερος εμφύλιος «ο πόλεμος των προεστών» του Μοριά, εκτός από πολλά θύματα, είχε και ανυπολόγιστες καταστροφές σε βάρος του αθώου πληθυσμού, ενώ οι κύριοι ένοχοι του, Ζαΐμης και Λόντος έμειναν ελεύθεροι στη Δυτική Ελλάδα.

Μα και η γενικότερη εθνική ζημία ήταν ακόμη πιο σημαντική. Το δάνειο κατασπαταλήθηκε σε φατριαστικές ενέργειες, ο στόλος παραμελήθηκε, η πολιορκία της Πάτρας και της Κορώνης διαλύθηκε.

Οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία στην εξαθλιωμένη και διαιρεμένη Ελλάδα να καταστρέψουν την Κάσο και τα Ψαρά, να καταλάβουν την Εύβοια, το Τρικέρι και να αποβιβαστούν ανενόχλητοι στην Πελοπόννησο.

Κι έτσι, η Επανάσταση, ενώ στην αρχή και ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο, που ήταν ο «χαρμόσυνος» με τα λαμπρά κατορθώματα, είχε ανεβάσει τους Έλληνες στη δόξα και το γενικό θαυμασμό, από το 1824 προπάντων με τους εμφύλιους σπαραγμούς, άρχισε να παίρνει την κατιούσα και ακολούθησαν χρόνια δοκιμασίας με αλλεπάλληλες συμφορές.

Βιβλιογραφία:

1 Παπαρηγόπουλου. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
2. Σπηλιάδη. Απομνημονεύματα
3. Ανδρεάδη. Ιστορία των εθνικών δανείων.
4. Φωτιάδη. Η Επανάσταση του 21
5. Φίνλεϋ. Η Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως
6. Φωτάκου. Απομνημονεύματα της Ελληνικής Επαναστάσεως
7. Τ. Σταματόπουλου. Ο Εσωτερικός αγώνας. Πριν και κατά την Επανάσταση του 1821

Ο Αιθεροβάμων

Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε όλες τις αναρτήσεις του Αιθεροβάμωνα