Α Π Ε Ι Ρ Ω Τ Α Ν – Ελέα Θεσπρωτίας – Εμπορικές συναλλαγές της Λευκάδας με το Κοινό των Θεσπρωτών

Γράφει ο Αιθεροβάμων

Α Π Ε Ι Ρ Ω Τ Α Ν

Ελέα Θεσπρωτίας

Εμπορικές συναλλαγές της Λευκάδας με το Κοινό των Θεσπρωτών

Μια σημαντική αρχαία Πολιτεία βρίσκεται δίπλα μας, που λίγοι γνωρίζουν!

Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. μεταξύ της κοιλάδας της Παραμυθιάς και του Νεκρομαντείου του Αχέροντα η φυλή των Θεσπρωτών που μέχρι τότε ζει κατά νομάδες, αρχίζει να εγκαταλείπει αυτό τον τρόπο ζωής και μέσα σε μερικά χρόνια δημιουργεί οικισμούς που ασφαλίζει με ισχυρά τείχη.

Ένας από τους πρώτους οικισμούς είναι εκείνος της Ελέας, που διετέλεσε πρώτη πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας και έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών μέχρι το 330 π.Χ.

Ο Θουκυδίδης είναι από τους πρώτους αρχαίους συγγραφείς που αναφέρει στοιχεία για το φύλο των Ελεατών Θεσπρωτών.

Η πόλη που χτίστηκε επάνω σε φυσικό οχυρό πλάτωμα είχε έκταση 105 στρέμματα στους πρόποδες των βουνών της Παραμυθιάς και είναι διαμορφωμένη σε βαθμίδες.

Οι Ελεάτες επέλεξαν με φρόνηση μια καίρια γεωγραφική θέση που παρείχε τη δυνατότητα ελέγχου όλης της κοιλάδας και παράλληλα εξασφάλιζε πρόσβαση σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που τις πότιζαν με τα νερά του ποταμού Κωκυτού.

Η οχύρωση της πόλης ύψιστο μέλημα των Ελεατών έχει μήκος 1550 μέτρα και πλάτος που φθάνει τα 4 μέτρα.

Βασικό πλεονέκτημα της θέσης η ύπαρξη δύο πηγών που εξασφάλιζε την ύδρευση των κατοίκων.

Η κύρια οδική αρτηρία της πόλης είχε πλάτος 2,5-4 μέτρα. Το οδόστρωμα κατασκευάζονταν από κροκάλες, θραύσματα κεραμιδιών και πατημένο χώμα.

Εντύπωση προκαλούν οι μεγάλες κατοικίες που έχουν έκταση 160-250 τ.μ., κατασκευασμένες από ντόπιο ασβεστόλιθο, με 4-6 χώρους, ενώ κάποιες διαθέτουν και δεύτερο όροφο!

Οι στέγες ήταν ξύλινες με κεραμίδια, ενώ το δάπεδο των δωματίων ήταν από πατημένο πηλόχωμα ή στη καλύτερη περίπτωση από λαξευμένο φυσικό βράχο.

Μέσα στα σπίτια υπήρχαν και χώροι εργασίας καθώς και αποθήκες αγροτικών προϊόντων.

Σε σπίτια πλουσίων Ελεατών υπήρχαν και πήλινοι λουτήρες.

Η αγορά της πόλης είχε έκταση περίπου τριών στρεμμάτων. Εδώ στην καρδιά του πολύβοου πλήθους υπάρχουν μεγάλες στοές που εγκαθίστανται καταστήματα και μικροπωλητές, ενώ παράλληλα λειτουργούν σαν στεγασμένοι χώροι για περίπατο, κοινωνικές σχέσεις, και πολιτικές συγκεντρώσεις.

Για τη λατρεία των θεών υπήρχε μικρός ναός. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν τη λατρεία μιας θεότητας συνδεδεμένης με τη γονιμότητα της γης.

Κύριες επαγγελματικές δραστηριότητες των κατοίκων αποτέλεσαν η κτηνοτροφία και η γεωργία. Βασικές καλλιέργειες ήταν το σιτάρι, κριθάρι, ρόβη και μια ποικιλία κουκιών με την ονομασία «αιγύπτιοι κύαμοι».

Φαίνεται ότι από τον 4ο αιώνα π.Χ. στη περιοχή υπήρχε εδραιωμένη η δουλοκτησία με τους δούλους να ασχολούνται κυρίως με τις δύσκολες και επικίνδυνες εργασίες.

Η γνώση της γραφής αποτελούσε προνόμιο των ανδρών της εύπορης τάξης.

Συγγραφή κειμένων έκαναν επαγγελματίες γραφείς που χρησιμοποιούσαν για το σκοπό αυτό μελανοδοχεία, γραφίδες, πάπυρο, δέρμα και ξύλινες πινακίδες αλειμμένες με κερί.

Στην Θεσπρωτία υπήρξε αξιόλογη και εξειδικευμένη κεραμική παραγωγή.

Η υφαντική ήταν βασικό προσόν των γυναικών που περνούσαν μεγάλο μέρος της ημέρας υφαίνοντας, γνέθοντας και βάφοντας τα διάφορα υφάσματα.

Οι γυναίκες ασχολούνταν με το σπίτι και την υφαντική, ενώ στον ελεύθερο χρόνο τους οι μικροί και μεγάλοι ασχολούνταν με τη μουσική και τα παιχνίδια.

Η μουσική συνόδευε τις θρησκευτικές τελετουργίες και σημαντικά γεγονότα όπως γεννήσεις, γάμους και θανάτους.

Ένα δημοφιλές παιχνίδι για τους μεγαλύτερους ήταν οι αστράγαλοι παιχνίδι που επιβίωσε μέχρι τα νεότερα χρόνια με την ονομασία «κότσι».

Οι Θεσπρωτοί κατάργησαν τη βασιλεία και δημιούργησαν το Κοινό των Θεσπρωτών που αποτέλεσε το πρώτο πολιτικό όργανό τους.

Η περιοχή είχε την μεγαλύτερη ακμή στα τέλη του 3ου μέχρι τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα.

Η οικονομία τους παρέμεινε βασικά πρωτογενής στοχεύοντας περισσότερο στην αυτάρκεια.

Η πόλη αναπτύσσεται και το 360 π.Χ. κόβει το πρώτο της νόμισμα. Σε πολλά νομίσματα της Ηπείρου είναι χαραγμένη η λέξη ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ.

Η αποταμίευση χρημάτων για δύσκολες περιστάσεις (πόλεμοι, φυσικές καταστροφές κ.λ.π.) ήταν αρκετά διαδεδομένη. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαν δερμάτινα πουγκιά ή πήλινα αγγεία, τα οποία έθαβαν στη γη ή έκρυβαν σε εσοχές τοίχων ή ακόμη κάτω από δάπεδα.

Στις συναλλαγές τους για δημόσια χρήση, είχαν πήλινα αγγεία και σταθμά συγκεκριμένης χωρητικότητας και βάρους, ενώ οι Αγορανόμοι ήταν επιφορτισμένοι με την τήρηση της ομαλής λειτουργίας και τον έλεγχο των συναλλαγών.

Για τη μεταφορά του λαδιού και του κρασιού, χρησιμοποιούσαν οξυπύθμενους εμπορικούς αμφορείς που σφραγίζονταν στις λαβές τους για εγγύηση της προέλευσης και της ποιότητας των προϊόντων.

Υπάρχουν ασφαλή αρχαιολογικά ευρήματα νομισμάτων και αμφορέων για εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Λευκάδας και Θεσπρωτίας.

Ο ενταφιασμός ή η καύση των νεκρών αποτελούσαν τους κοινότερους τρόπους ταφής. Οι τάφοι ήταν κιβωτιόσχημοι κατασκευασμένοι από ασβεστολιθικές πλάκες. Το κεφάλι των νεκρών σε κάποιες περιπτώσεις ακουμπούσε σε λίθινο προσκέφαλο.

Ο οικισμός της Ελέας άκμασε τους Ύστερους Κλασικούς και Ελληνιστικούς χρόνους, ενώ το 167 π.Χ. πολιορκήθηκε και καταστράφηκε πιθανόν με πυρά από τους Ρωμαίους και από τότε σταμάτησε να κατοικείται.

Αιθεροβάμων

Σημειώσεις
1. Τα στοιχεία και μερικές φωτογραφίες ελήφθησαν από σχετικές εκδόσεις της ΛΒ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας.

2. Για να επισκεφθεί κάποιος την αρχαία πόλη της Ελέας φθάνει στην Παραμυθιά και από εκεί κατευθύνεται για Χρυσαυγή όπου σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος.