Ο εκλογικός κατάλογος του έτους 1875 του Δήμου Λευκαδίων
Μετά την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, που έγινε το Μάιο του 1864, η επαρχία Λευκάδος του νομού Λευκάδος -ο νομός περιλάμβανε τη Λευκάδα, την Ιθάκη και τα νησάκια Κάλαμο, Καστό και Μεγανήσι- διαιρέθηκε σε 8 συνολικά Δήμους, όλους Β” τάξεως. Οι Δήμοι κατατάσσονταν τότε σε τάξεις ανάλογα με τον πληθυσμό τους. Στους Δήμους Β” τάξεως εκλέγονταν 1 Δήμαρχος, 4 Δημαρχιακοί Πάρεδροι, 12 τακτικοί Σύμβουλοι και 6 αναπληρωματικοί. Οι Δήμοι της επαρχίας Λευκάδος ήταν οι εξής: Λευκαδίων, Σφακιωτών, Καρυάς, Απολλωνίων, Εξανθείας, Ελλομένου, Ευγήρου και Ταφίων (Μεγανησίου). Στο Δήμο Λευκαδίων ανήκαν: η πόλη της Λευκάδας, τα χωριά Απόλπαινα, Καλλιγόνι, Καρυώτες, Κατούνα, Φρύνι, Τσουκαλάδες καθώς και η Μονή της Φανερωμένης και το φρούριο της Αγίας Μαύρας.
Στις δημαρχιακές εκλογές μπορούσαν να ψηφίσουν όσοι είχαν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους και είχαν κινητή ή ακίνητη περιουσία ή έκαναν οποιοδήποτε επάγγελμα ή επιτήδευμα. Για να μπορούσε κάποιος δημότης να εκλεγεί ως Δήμαρχος έπρεπε να είχε συμπληρώσει το τριακοστό έτος της ηλικίας του. Οι εκλογές γινόταν με σφαιρίδια σύμφωνα με τις διατάξεις του Συντάγματος του 1864 (Πηγή: Π. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1982, Τόμος Β”, Σελίδα 628).
Οι εκλογές με σφαιρίδια γινόταν ως εξής: Κάθε κάλπη ήταν χωρισμένη στα δυο και εξωτερικά ήταν βαμμένη άσπρη και μαύρη. Στο επάνω μέρος υπήρχε ένα άνοιγμα σαν σωλήνας και ο ψηφοφόρος έβαζε μέσα το χέρι του και έριχνε ένα μεταλλικό σφαιρίδιο σαν χονδρό σκάγι κυνηγίου στο μέρος της κάλπης που ήθελε, ψηφίζοντας έτσι το «ναι» ή το «όχι» για τον συγκεκριμένο υποψήφιο. Αυτό το σύστημα εκλογής απαιτούσε να υπάρχουν σε κάθε εκλογικό τμήμα τόσες κάλπες, όσοι και οι υποψήφιοι της περιοχής (Πηγή: Στης Βουλής τα έδρανα – http://edrana.blogspot.com). Έτσι, από το μαύρο – άσπρο της κάλπης έχουν μείνει μέχρι σήμερα και οι παροιμιώδεις εκφράσεις για τους αποτυχόντες υποψήφιους: «Τους μαυρίσανε» ή «αυτός έφαγε μαύρο» και άλλοι ανάλογοι χαρακτηρισμοί της εκλογικής αποτυχίας.
Οι εκλογικοί κατάλογοι ήταν οι ίδιοι που ίσχυαν και στις βουλευτικές εκλογές. Ο εκλογικός κατάλογος του έτους 1875 του Δήμου Λευκαδίων, της Επαρχίας Λευκάδος, έχει συνταχθεί από τον τότε δήμαρχο Πάνο Μπογδάνο, έντεκα χρόνια μετά την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Ο έμπορος Πάνος Μπογδάνος, που απεβίωσε το 1912, είχε εκλεγεί για τέσσερα χρόνια, από το 1875 μέχρι το 1879, Δήμαρχος Λευκάδας. Ο κατάλογος θα πρέπει να χρησιμοποιήθηκε στις εκλογές του Ιουλίου του ίδιου έτους, που διενήργησε η κυβέρνηση Χαρ. Τρικούπη. Τις εκλογές είχε κερδίσει ο Αλ. Κουμουνδούρος, ο οποίος και σχημάτισε κυβέρνηση, αφού διέθετε την πλειοψηφία στη Βουλή. Ήταν η εποχή που άρχισε να ισχύει η λεγόμενη «Αρχή της Δεδηλωμένης», αφ” όταν ο βασιλιάς δεσμεύτηκε ενώπιον του Σώματος να ορίζει ως πρωθυπουργό, πρόσωπο που θα απολαμβάνει τη «δεδηλωμένην εμπιστοσύνην των αντιπροσώπων του έθνους» και όχι όπως γίνονταν μέχρι τότε, να παρεμβαίνουν δηλαδή τα ανάκτορα συνεχώς στην πολιτική ζωή διορίζοντας κυβερνήσεις που δεν διέθεταν κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Ο κατάλογος είναι εν γένει αλφαβητικός και περιλαμβάνει ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, ηλικία, επάγγελμα ή επιτήδευμα καθώς και τον αριθμό δημοτολογίου των εκλογέων, που είναι όλοι τους άνδρες. Θα χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια από τότε ώστε να αποκτήσουν οι γυναίκες πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Αυτό θα γίνει με πράξη της κυβέρνησης του βουνού, της λεγόμενης ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) στις 20 Μάρτη του 1944. Στις πρώτες εκλογές που θα ακολουθήσουν, στις 23 Απρίλη του ίδιου χρόνου στην ελεύθερη Ελλάδα, για την εκλογή του Εθνικού Συμβουλίου, συμμετέχουν για πρώτη φορά οι γυναίκες με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
Στον κατάλογο είναι εγγεγραμμένοι 2030 εκλογείς. Κάποια από τα επίθετα που αναγράφονται δεν φαίνεται να απαντώνται πλέον σήμερα στη Λευκάδα. Είναι φυσικό άλλωστε μετά τόσα χρόνια. Έχουν εκλείψει επίσης κάποια από τα αναγραφόμενα στον κατάλογο επαγγέλματα ή επιτηδεύματα, τουλάχιστον με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, όπως: υπηρέτης, βυρσοδέψης, κηροποιός, υποδικηγόρος, αμαξιλάτης, αχθοφόρος, αγωγιάτης, λευκοσιδηρουργός, σαπουνοποιός, εκτιμητής, ιπποκόμος, φανοποιός, κήρυξ, κλητήρ τηλεγραφείου, μεταπράτης, λεπτουργός, μυλοθρός, οπλοποιός, μεταξουργός, καπνοκόπτης, μαχαιροποιός, βιβλιοδέτης. Ένα από τα επαγγέλματα που αναφέρονται στον κατάλογο είναι βουτοποιός ή βωτωποιός, διατηρώντας την εκάστοτε ορθογραφία, και θα πρέπει να είναι αυτό του γελαδάρη (βούτης) ή γενικά του βοσκού (βώτωρ).
Το βιβλίο διατίθεται σε ψηφιακή μορφή στον ιστότοπο Ανέμη (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών), που δημιουργήθηκε το 2006 από τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Κρήτης στο πλαίσιο του προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας». Μπορείτε να το δείτε πατώντας με το ποντίκι εδώ. Στο τέλος της σελίδας πατήστε εκεί που γράφει «Προβολή Εγγράφου» (View document).
