Δύο περιστατικά αυτοσχεδιασμού ιατρικών εργαλείων από τον Γιατρό της Λευκάδας, τον Ξενοφώντα Γρηγόρη

Ο Ξενοφώντας Γρηγόρης στο ιατρείο του το 1986

Διαβάζαμε πρόσφατα το βιβλίο «Ενάντια στο θάνατο στο Γράμμο και στο Βίτσι (από αναμνήσεις του αγώνα)» (Σύγχρονη Εποχή, 2015) του Γιώργη Τζαμαλούκα, του «πατέρα της αντάρτικης χειρουργικής», όπως έμεινε στις αναμνήσεις των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ, που θα άξιζε κάποτε να το παρουσιάσουμε, όπου περιγράφονται τα πενιχρά μέσα και ο αυτοσχεδιασμός των γιατρών της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ σε μια συνεχή πάλη ενάντια στο θάνατο.

Έτσι θυμηθήκαμε δυο περιστατικά αυτοσχεδιασμού ιατρικών εργαλείων από τον δικό μας γιατρό, το Γιατρό της Λευκάδας, τον Ξενοφώντα Γρηγόρη, όπως τα είχε εξιστορήσει η Αηπετρίτισσα Άρτεμις Δρακονταειδή-Μακρυγιώργου, γιατρός και η ίδια, παιδίατρος, σε εκδήλωση-ημερίδα αφιερωμένη στον Ξενοφώντα Γρηγόρη, που είχε διοργανώσει στις 11 Νοέμβρη 2001 στην Πάτρα ο Σύλλογος Λευκαδίων Πάτρας «Η Φανερωμένη» και είχαν δημοσιευτεί στο αξιόλογο περιοδικό «Νήρικος» που εξέδιδε ο σύλλογος.

«Μνήμες και στιγμές του Ξενοφώντα Γρηγόρη

Θυμάται και ιστορεί η Άρτεμις Δρακονταειδή-Μακρυγιώργου, γιατρός

Είμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ΄50.

Από τα περίπου 25 χωριά της Λευκάδας (σ.σ.: μάλλον για ορθογραφικό λάθος πρόκειται αφού τα χωριά του νησιού μας ήταν πολύ περισσότερα), μόνο 5-6 έχουν δικό τους γιατρό, που στην κυριολεξία ήταν «γενικός γιατρός», καλύπτοντας όλες τις ανάγκες.

Ήταν παθολόγος και μαιευτήρας, παιδίατρος, αλλά και ιατροδικαστής, ορθοπεδικός και μικροχειρουργός κ.ο.κ.. Με ακτίνα 6-7 χωριά ο καθένας, με μεταφορικό μέσον κυρίως ζώα, σπάνια αυτοκίνητο, ήταν σε διαρκή κίνηση, πραγματικά ήρωες της εποχής. Σε σοβαρά περιστατικά καλούνταν γιατροί από την πόλη για μία δεύτερη γνώμη, για ιατρικό συμβούλιο. Ο γιατρός ο Γρηγόρης, με έδρα την πόλη της Λευκάδας, ήταν σ΄ αυτές τις περιπτώσεις περιζήτητος σε όλο το νησί. Κυριολεκτικά αεικίνητος, πάλευε διαρκώς στη ζωή του με το χρόνο…

Σπούδαζα τότε ιατρική και, καθώς ο γιατρός συμπαθούσε τους φοιτητές, είχα αρκετές φορές την ευκαιρία να τον παρακολουθήσω στην ώρα της δουλειάς στο ιατρείο του, που είχε κάθε μέρα το ρυθμό εξωτερικού ιατρείου νοσοκομείου… Ήταν πάντα γεμάτο.

Λευκαδίτες και χωρικοί, που κατέβαιναν στην πόλη για να πάνε στο γιατρό και να επιστρέψουν αυθημερόν στο χωριό. Έτσι όλοι βιάζονταν να εξεταστούν και να προφτάσουν τα φαρμακεία ανοιχτά και το λεωφορείο στην ώρα του.

Εν τω μεταξύ όλο και κάτι έκτακτο θα τύχαινε, ένας τραυματισμός, ένας κολικός κλπ, που έπρεπε να διακόψει ο γιατρός την εξέταση, να πάει «βίζιτα» στην πόλη ή και μακρύτερα, ώστε η αναμονή να γίνεται πολύωρη και η ανυπομονησία αναπόφευκτη για… την αμφιλεγόμενη προτεραιότητα…

Όλα αυτά τροφοδοτούσαν φαιδρά μικροκαυγαδάκια στους αναμένοντες, που ο γιατρός τα κατεύναζε με το χιούμορ του και τελικά έφευγαν όλοι ικανοποιημένοι.

Το μεγάλο του προτέρημα ήταν να αφήνει στον άρρωστο την εντύπωση πως αυτόν τον ξεχωρίζει και τον προσέχει ιδιαίτερα. Και ήταν πραγματικότητα. Όλον τον κόσμο τον πρόσεχε «ιδιαίτερα». Με τη μεγάλη του πείρα πίστευαν όλοι ότι μπορεί να δώσει λύση στο κάθε τι. Και δεν είχαν άδικο.

Τα παρακάτω που αναφέρω δικαιώνουν την φήμη του.

… Ήταν καλοκαίρι, τελευταίο για μένα έτος στην ιατρική, και βρισκόμουν στο χωριό. Όταν έλειπε ο τοπικός γιατρός, οι συγχωριανοί με συμβουλεύονταν για κάποιες περιπτώσεις. Είχα δε τη γενναιόδωρη προσφορά από το γιατρό, επί λέξει «όταν τα βρεις σκούρα σε κάποιο δύσκολο περιστατικό με καλείς στο χωριό, χωρίς πληρωμή, αν είναι ο άρρωστος φτωχός». Με μεγάλη θυσία από μέρους του, με τόσο φόρτο δουλειάς που είχε.

Αυτό είχε συμβεί και εκείνη την ημέρα, όπου κατά το σούρουπο είχε έρθει να ιδούμε ένα σοβαρό χρόνιο περιστατικό. Δεν είχε προφτάσει να τελειώσει την εξέταση του αρρώστου, που ακούστηκε ένας δυνατός χτύπος στο παράθυρο και μια παιδική φωνή ακούστηκε:

– Ο γιατρός είναι δω;

Ένα παιδί λαχανιασμένο στην πόρτα.

– Γρήγορα σας παρακαλούμε, η Κοντύλω κινδυνεύει από αιμορραγία και να ΄ρθει ο γιατρός να την σώσει…

Πετάχτηκε πάνω ο γιατρός, άρπαξε την τσάντα του και σε χρόνο μηδέν βρέθηκε στο δρόμο με οδηγό το παιδί κι ένα φακό στο χέρι, γιατί είχε ήδη νυχτώσει. Τους ακολούθησα σε απόσταση, γιατί ο γιατρός και το παιδί κυριολεκτικά κατρακυλούσαν στην κακοτράχαλη κατηφοριά με τις πέτρες του δρόμου να κυλάνε πίσω τους, για να φτάσουν μια ώρα αρχύτερα. Το σπίτι ήταν στον πάτο του χωριού. Στην αυλή είχαν ήδη μαζευτεί οι γειτόνισσες για συμπαράσταση.

Λεχώνα 10 ημερών η Κοντύλω, κατάχλωμη από την ακατάσχετη αιμορραγία, ήταν ήδη σε ημικωματώδη κατάσταση. Μια ανατριχιαστική κόκκινη γραμμή άρχισε να φαίνεται κάτω από το δαντελωτό γύρο του κρεβατιού… Το αίμα είχε ποτίσει τα παχιά χωριάτικα στρώματα και έσταζε στο πάτωμα.

Περιστατικό: Υπερεπείγον.

Διάγνωση: Υπόλειμμα πλακούντος στη μήτρα.

Μια φευγαλέα στιγμή αμηχανίας…

Στην ιατρική τσάντα δεν υπήρχε το κατάλληλο εργαλείο για την επέμβαση, καθώς είχε ετοιμαστεί για εντελώς άσχετο περιστατικό.

Ακούω σε λίγα δευτερόλεπτα το γιατρό να λέει:

– Βρε κορίτσια, μια βελόνα πλεξίματος φέρτε εδώ γρήγορα.

Ήρθε η βελόνα από εύκαμπτο υλικό. Τη λύγισε, της έδωσε σχήμα ενός γάμα μικρού, ανάποδου, φτιάχνοντάς την σαν κουτάλι και την έριξε στην κατσαρόλα με νερό στη φωτιά που είχαν στα γρήγορα ετοιμάσει από ξύλα, λέγοντας:

– Υπομονή λίγα λεπτά, θα περιμένουμε….τον κλίβανο, εννοώντας την κατσαρόλα που έβραζε το νερό για την απολύμανση. Δεν τον εγκατέλειπε το χιούμορ του ακόμα και στις δύσκολες στιγμές.

Η αποστείρωση έγινε. Ένα πεντακάθαρο σεντόνι στρώθηκε κάτω από τη γυναίκα και με τη βοήθεια ενός φακού αντί για προβολέα και με πολύ ιδρώτα η σωτήρια επέμβαση με το αυτοσχέδιο ξέστρο έγινε. Η ευστροφία και η επινοητικότητα του γιατρού σίγουρα την έσωσε.

Στο τέλος ο γιατρός μου δίνει αυτό το περίεργο κουτάλι λέγοντάς μου:

– Φύλαξέ το για να θυμάσαι αυτή τη βραδιά. Θα συναντήσεις και άλλα τέτοια στη δουλειά που διάλεξες.
Εν τω μεταξύ στα λίγα λεφτά που έβραζε το κουτάλι-βελόνα στη φωτιά μου διηγήθηκε κάτι παρόμοιο:

….Καλοκαίρι, Ιούλιος μήνας, μεσημέρι. Επέστρεφε από ένα χωριό με το άλογο και τον αγωγιάτη ανάμεσα στα φρεσκοθερισμένα χωράφια, όταν βλέπει από μακρυά έναν άνθρωπο να κουνάει τα δυο του χέρια με αγωνία…

– Κυρ΄ γιατρέ μου, μου ΄πανε πως θα περάσεις από δω και σε περίμενα. Κάμε μια στάση να δεις έναν άνθρωπο που πεθαίνει…

Υπόθεσε τραυματισμό. Κατέβηκε, ρώτησε τι συμβαίνει, αλλά λαχανιασμένος ο άνθρωπος δεν μπορούσε να μιλήσει. Του έδειχνε μόνο μια καλύβα σε καμιά εκατοστή μέτρα. Πλησιάζοντας ακούει βογκητά απελπισίας. Μέσα στην καλύβα ένας άνθρωπος ηλικιωμένος χτυπιότανε, υποφέροντας φοβερά. Έλαμψε το μάτι του βλέποντας το γιατρό.

Είχε πάθει επίσχεση ούρων, είχε πολλές ώρες να ουρήσει και οι πόνοι του ήταν φρικτοί. Έμεινε ο γιατρός σκεπτικός. Καλά η διάγνωση έγινε, αλλά τι γίνεται τώρα που στη τσάντα καθετήρας δεν υπήρχε; Βγαίνει από την καλύβα ν΄ ανασάνει και το μάτι του πέφτει στο θερισμένο χωράφι… Βέβαια! Αυτό είναι. Στην ανάγκη μία ράπη…

Έγινε ο σωτήριος καθετηριασμός με μία ράπη, που για τους μη αγρότες ράπες στη Λευκάδα λέμε τα καλαμάκια που μένουν μετά τον θερισμό, όταν κοπεί το στάχυ. Μπορεί ο καθετηριασμός με μία ράπη να μην είναι ό,τι καλύτερο, ανώδυνο και ακίνδυνο, αλλά ο άνθρωπος ανακουφίστηκε για καλά. Να λέει και να ξαναλέει δακρυσμένος:

– Ο Θεός σ΄ έστειλε να με γλυτώσεις. Άγαλμα θα σου κάμω γιατρέ μου, άγαλμα!

Ο γιατρός ο Γρηγόρης στην πολύχρονη πορεία του θα άκουσε χιλιάδες φορές να ξεχωρίζει η ευγνωμοσύνη από τους αρρώστους του, αλλά ιδιαίτερα αυτό το επεισόδιο το ανέφερα, γιατί είχε διακινδυνεύσει έναν αυτοσχεδιασμό, που ευτυχώς είχε αποτέλεσμα».

(Πηγή: Περιοδικό «Νήρικος» [Έκδοση του συλλόγου Λευκαδίων Πάτρας «Η Φανερωμένη»], τεύχος 48, 2001)