Εβδομαδιαία στήλη «Το Κέρας της Αμάλθειας»: «Σε τι υπερτερούν οι ποιητές»

Τι σημαίνει να είσαι ποιητής;

Αλήθεια, πείτε μου, πώς αντιλαμβάνεστε τον άνθρωπο που, ευρύτερα, αποκαλούμε ως «ποιητή»;

Γιατί η ιδιότητα αυτή ξεσηκώνει πάντοτε θύελλα αντιδράσεων και περιφρόνηση;

Ποιος δικαιούται να τη μονοπωλεί και ποιος την καταχράται;

Για ποιους λόγους ο πολύς ο κόσμος πιστεύει ότι οι ποιητές δεν είναι τίποτε άλλο από ταλαιπωρημένους, από βασανισμένους και, κυρίως, αλλοπρόσαλλους ανθρώπους, που το μόνο που τους απασχολεί είναι το πώς θα κλέψουν λίγες στιγμές δημοσιότητας και δόξας ή το πώς θα σηκώσουν κεφάλι κι ανάστημα, κόντρα στη χρυσή μετριότητα που επικρατεί γύρω τους ή που οι ίδιοι εκπροσωπούν;

Πολύς κόσμος κρίνει την αξία ενός ποιητή από την εν γένει στάση ζωής που υιοθετεί και τη συμπεριφορά του και όχι από τη δημιουργική του ικανότητα, το ταλέντο του.

Ίσως δυσκολεύεται να κατανοήσει την προσωπικότητά του, να την προσεγγίσει και να την ερμηνεύσει στη σωστή της διάσταση, γι’ αυτό εκφράζεται με μασημένα λόγια γι’ αυτήν και, ενίοτε, και με κακοήθειες ακόμη.

Σίγουρα στους πιο πολλούς γεννά ερωτήματα ή, ενδεχομένως, ασκεί γοητεία αυτή καθ’ αυτή η ιδιοσυγκρασία του ποιητή, ο τρόπος που μιλά, που οργανώνει τις σκέψεις του, που κατευθύνει τις κινήσεις του, που απελευθερώνεται από τις κοινωνικές συμβατικότητες -μέσα στις οποίες περιχαρακώνονται και εγκλωβίζονται οι πιο πολλοί- ο τρόπος που βιώνει ή εξωτερικεύει μία εξωπραγματική -για την πλειονότητα των ανθρώπων- τρυφερότητα και συναισθηματικότητα.

Ο ποιητής, εν προκειμένω, είναι ένας πνευματικός άνθρωπος που παροργίζεται και δεν θέλει επ’ ουδενί να εθελοτυφλεί απέναντι στις παγίδες που στήνει η κοινωνία, για να εξαπατήσει τους πολίτες της.

Γι’ αυτό ούτε τρομοκρατείται αλλά ούτε και φιμώνεται.

Απεναντίας, εξανίσταται και διαμαρτύρεται σφόδρα, όταν αντιλαμβάνεται και κατανοεί τα κατασκευασμένα και αγοραία, αποβλακωτικά και ραφιναρισμένα κλισέ ηθικής, με τα οποία σφυροκοπά τους ανυπεράσπιστους, λυμφατικούς πολίτες η συντεχνία των ΜΜΕ και της εξουσίας.

Καλπάζει, είναι ένα ατίθασο άτι, τρυγάει με όλες του τις αισθήσεις κάθε τόλμημα θρασύ, κάθε ρωμαλεότητα που θα τον βοηθήσει να βγει από το λήθαργο, απ’ το σκότος όπου διαβιούν οι πολλοί, και να εκτεθεί στο γυμνό φως!

Στη φωτολουσία της αλήθειας και της αυτογνωσίας!

Μέσα του κρύβονται οι δυνάμεις ενός γίγαντα, δύσκολα μετριέται το ανάστημά του.

Είναι ο μόνος που μπορεί να ρίξει γροθιά στο υπογάστριο του κατεστημένου.

Γιατί είναι αυθεντικός. Αλύγιστος. Ασυμβίβαστος.

Δεν θέλει να αλλοιώσει τον αυθορμητισμό του ούτε να βολευτεί σε καλούπια, για να γίνει αποδεκτός από το πανίσχυρο κοινωνικό σύνολο.

Στο μυαλό του έχει πλάσει έναν ελεύθερο κόσμο, για να αναπνέει ελεύθερα, να ανασαίνει με βαθιές εισπνοές, και να μην συμβιβάζεται με κανέναν ασφυκτικό συντηρητισμό, να μην καθηλώνεται, να μην παγιδεύεται στις πλεκτάνες του αδυσώπητου αριβισμού ή της χαυνωτικής απάθειας.

Περιφρονεί τον φόβο παρά τα αλλεπάλληλα πλήγματα που καταφέρνουν οι συνάνθρωποί του εναντίον του.

Δεν κρατά κλειστά τα αυτιά του και τους πόρους του, αποφεύγει να ζει στα σκοτάδια, ξεγλιστρά στο φως, λατρεύει τις εκπλήξεις και τα ανεπάντεχα -«πεινάει» για την ακρίβεια- δυσκολεύεται να εγκλιματιστεί στα εγκόσμια, ζει τη ζωή ή τη φαντασία του «μέχρι το μεδούλι», τις αγαπά και τις δυο αξεχώριστα και το καταδείχνει σε όλες του τις εκδηλώσεις, είναι τόσο μυστικιστής όσο είναι και θορυβώδης…

Αποκρυφιστής από τη μια, σαματατζής και…ταραχοποιός από την άλλη…

Μυστήριο τραίνο ο ποιητής. Για τους συνανθρώπους του όμως, όχι για τον εαυτό του.

Και είναι μυστήριο, διότι δεν καθηλώνεται στην αδράνεια, δεν ζει νεκρά, αλλά αγαπά να αγαπά, αγαπά να σπαταλιέται, να εξουθενώνεται από έρωτα, από ανυποταξία, από φλογερό ιδεαλισμό˙

Τρυπώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν, καψαλίζεται απ’ τα πάθη του, διασαλεύει την αιώνια τάξη, λαχταρά να δραπετεύσει από αυτήν, να ικανοποιήσει την ακατασίγαστη περιέργειά του, να υποβάλλει την ευαισθησία του σε ό, τι τον σαγηνεύει, να παρατείνει τη διαρκή του φυγή, τη μυστηριακή δύναμη που τον κατακλύζει, την αφύσικη -για την κράση του μέσου ανθρώπου- γενναιότητα.

Ο ποιητής δεν τη θέλει άγευστη τη ζωή του, ανούσια, άχρωμη και ξεφτισμένη.

Αρκετά υποσιτισμένη είναι από μόνη της.

Εκείνος επιθυμεί να την υφαίνει γύρω από εξώκοσμους μύθους. Από εκστατικά ξεσπάσματα.

Με κομμένη την ανάσα τη ζει… Χωρίς αναστολές και απαγορεύσεις…

Οι αισθήσεις του είναι διεγερμένες απ’ την εξημμένη φαντασία, δεν γνωρίζουν από γκέμια, χαλινάρια και… ποδοφρένηση.

Ούτε από κορσέδες συνθηκολόγησης…

…Φυσικά, όσοι αδικούν τους ποιητές, αδικούν πρωτίστως τη νοημοσύνη τους.

Είναι σπάνιας τιμιότητας άνθρωποι οι ποιητές, απόλυτα συνεπείς στις αρχές που πρεσβεύουν.

Είναι πεισματωμένοι κι έτοιμοι να εγκαταλείψουν κάθε νοσηρό και χρεοκοπημένο περιβάλλον, κάθε περίγυρο που τους στραπατσάρει ή τους μικραίνει.

Δίν0υν μεγάλη σημασία στη διαφύλαξη του αυτοσεβασμού τους και της πεντακάθαρης σκέψης τους.

Κι επειδή οι πιο πολλοί άνθρωποι είναι εξουδετερωμένοι, στραγγαλισμένοι από τη ρουτίνα τους, σαν τις ξερές στέρνες ένα πράγμα, και διψούν απροσμέτρητα -τίποτα δεν τους ξεδιψά ούτε και τους χορταίνει- θέλουν να στερέψουν κι όλες εκείνες τις πηγές που αναβλύζουν ακόμη ατόφιο, κελαρυστό, βρόχινο νερό, που ποθούν για εξυγίανση και απελευθέρωση από τον καταλυμένο κόσμο μας!

Οι ποιητές ζουν μεν μέσα στον κόσμο αλλά λειτουργούν σαν αυτοεξόριστοι από αυτόν.

Επειδή είναι ευσυγκίνητα πλάσματα εκ φύσεως, επειδή οι φλέβες τους χτυπούν βοερά σε κάθε καρδιοχτύπι, σε κάθε αναπαλμό, δεν αναχαιτίζουν τα πάθη τους, δεν τα καταπνίγουν εν τη γενέσει τους, απεναντίας, υποκύπτουν με λυσσασμένη σχεδόν μανία σε αυτά, τσουρουφλίζονται στη φλόγα τους, παραληρούν, τους δίνουν αφύσικες προεκτάσεις, μόνο και μόνο για να μην αποδειχθούν κι αυτά σαν τόσους και τόσους μικροενθουσιασμούς που έρχονται και πάνε εν ριπή οφθαλμού στη ζωή τους, στη ζωή όλων μας…

Οι ποιητές ξεγαντζώνονται από τις προσχηματικές υπεκφυγές που επικαλούνται οι πιο πολλοί συνάνθρωποί τους.

Αγαπούν χωρίς όρια το ρομαντικό σύμπαν που έχουν φτιάξει και καταφεύγουν πάντοτε σε αυτό, όποτε η πεζότητα της εποχής αναποδογυρίσει τα πάντα απ’ έξω τους.

Αναζητούν κάποιο βαθύτερο νόημα και σκοπό στη ζωή τους που, άπαξ και δεν τα βρουν στον κόσμο αυτό, τα εφευρίσκουν!

Όταν αισθανθούν πως βρήκαν το ιδανικό που προσδοκούσαν, μεταγγίζουν σε αυτό όλο το ψυχικό φορτίο που κουβαλούν!

Για να φωτιστεί η πολυκύμαντη υπόσταση του ποιητή, θα χρειαστούν χιλιάδες σελίδες καταγραφών…

Θα πρέπει, όμως, παράλληλα και να ανατραπεί κάθε καχυποψία ή περιφρόνηση που φωλιάζει μέσα μας για αυτόν.

Δεν κατακεραυνώνεις αυτόν που σε παροτρύνει να μην εγκαταλείπεσαι στις οδύνες σου…

Δεν καταφρονείς αυτόν που σου σκάβει λαγούμια, σου ανοίγει διαδρόμους για να εξέλθεις από την ανυπόφορη σιωπή, την πεισιθάνατη θλίψη σου…

Το κύμα ζωντάνιας που διαπνέει τον ποιητή, η δίψα του για ζωή, η επανενεργοποίηση των μουδιασμένων αισθήσεων που αντιτείνει, απαλαίνει κάθε απογοήτευση που ενίοτε μας κλονίζει, κάθε αμφιταλάντευση ή ακηδία που μας κυβερνά…

Αυτό σημαίνει να είσαι ποιητής…

Κάτω από τη μάσκα της παγερής αδιαφορίας των πιο πολλών, να σταματάς να ταΐζεις το τέρας του πληγωμένου σου εγωισμού και να αντιστέκεσαι σε ό, τι σε θλίβει ή σε συνθλίβει, σε ό, τι σε οδηγεί στον χαλασμό…

Να αντιστρατεύεσαι τη συμβατικότητα που σε πολτοποιεί…

Αυτό κάνει ο ποιητής…

Όσοι σεισμοί κι αν τον τραντάξουν, δεν εγκαταλείπει ούτε την ωραιότητα που τον κοσμεί αλλά ούτε και τη μεγαλοσύνη που τον διαπνέει…

(Φωτό: Νικολά Πουσέν, Η έμπνευση του ποιητή (λεπτομέρεια), 1629-1630, Μουσείο Λούβρου).