Η μυστική σύσκεψη της Βοστίτσας (26-29 Ιανουαρίου 1821)
«Αν οι λαοί δεν οπλοφορήσουν, δέσποτα, Γερμανέ, πώς θα μάθουν να γεμίζουν τα όπλα; Και αν δεν πολεμήσουν πώς θα λάβουν πείραν πολεμικήν; Και αν δεν γίνουν στρατοί και πόλεμοι πώς θα γίνουν στρατηγοί; Αν καρτεράτε ο ραγιάς να βγη πολεμικός, από τον ύπνο της δουλείας, να πήτε καλλίτερα και φανερά πώς δεν στέργετε την ελευθερία, ούτε τον αγώνα εις τ’ όνομά της!»
Της Αντιγόνης Καρύτσα*
Το υπόδουλο γένος των ραγιάδων μετά από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς συνειδητοποίησε πως ήρθε η ώρα για τον ξεσηκωμό του. Το φθινόπωρο του 1820, ο Φιλικός Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος μετά από συνάντησή του με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στο Ισμαήλιο της Βεσσαραβίας, έρχεται στην Ελλάδα και μεταφέρει τις οδηγίες της Αόρατης αρχής της Φιλικής για τη σύσταση Εφορίας των Φιλικών στην Πελοπόννησο. Έφοροι διορίστηκαν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Μονεμβασίας Χρύσανθος, ο Χριστιανουπόλεως Γερμανός, ο Ασημάκης Ζαΐμης, ο Σωτήριος Χαραλάμπης, ο Θεοχαράκης Ρέντης και ταμίες ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και ο Παναγιώτης Αρβάλης.
Στις 26-29 Ιανουαρίου του 1821 μέλη της Φιλικής Εταιρείας αλλά και οι Έφοροι πραγματοποίησαν μυστική συνάντηση στη Βόρεια Πελοπόννησο και πιο συγκεκριμένα στην πόλη Βοστίτσα (η πόλη των μποστανιών και των κήπων), το σημερινό Αίγιο. Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε στη Μονή Ταξιαρχών η όπως λένε άλλοι στο σπίτι του προκρίτου Ανδρέα Λόντου. Μάλιστα οι Έλληνες έσπευσαν να πληροφορήσουν τον βοεβόδα της Βοστίτσας ότι η σύσκεψη αφορούσε την επίλυση κτηματικών διαφορών μεταξύ δύο μονών, των Ταξιαρχών και του Μεγάλου Σπηλαίου.
Ως εκπρόσωπος του Υψηλάντη παρέστη ο Γρηγόριος Δικαίος ή κατά κόσμον Παπαφλέσσας. Συμμετείχαν επίσης πολλοί κληρικοί και πρόκριτοι της Πελοποννήσου, από τις τρεις επαρχίες της Αχαΐας, των Πατρών, των Καλαβρύτων και της Βοστίτσας. Στην ουσία έγιναν σε τέσσερις ημέρες πέντε συσκέψεις, στις οποίες έλαβαν μέρος οι προεστοί Ανδρέας Ζαΐμης, Ασημάκης Φωτήλας, Πανάγος Δεληγιάννης, Γιάννης Παπαδόπουλος ή Μουρτογιάννης, Σωτήριος Θεοχαρόπουλος, Ανδρέας Λόντος, Δημήτρης Μελετόπουλος, Σωτήρης Ιωάννου και άλλοι. Ανάμεσά τους και οι ανώτεροι κληρικοί Παλαιών Πατρών Γερμανός, Κερνίκης Προκόπιος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός και ο πρωτοσύγκελος Αμβρόσιος Φραντζής.
Σκοπός της συνέλευσης υπήρξε ο καθορισμός της ημέρας του ξεσηκωμού για τους Έλληνες στην Πελοπόννησο. Υπήρξαν βέβαια διχογνωμίες για την ακριβή ημέρα έναρξης της Επανάστασης. Κάποιοι πρόκριτοι και ιερείς, όπως ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ζητούσαν την αναβολή της ενώ κάποιοι άλλοι προσέβλεπαν στη βοήθεια της Ρωσίας. Ο Παπαφλέσσας υποστήριξε πως έπρεπε ο Αγώνας να ξεκινήσει άμεσα γιατί φοβόταν την επέμβαση της Υψηλής Πύλης.
Μάλιστα παρουσίασε και επιστολή του Υψηλάντη, σύμφωνα με την οποία, ο κάθε πρόκριτος έπρεπε να «οργανώση επαναστατικά και ετοιμάση στρατιωτικά την επαρχία του, με γραπτή εγγύησι για το έργο», ώστε να είναι έτοιμοι όταν φθάσει και ο Υψηλάντης να αρχίσει η επανάσταση, αφήνοντας να εννοηθεί πως η Ρωσία θα βοηθούσε τον αγώνα. Όμως η προηγούμενη κακή εμπειρία, το 1770, τα Ορλωφικά, ενίσχυσε τις επιφυλάξεις των Πελοποννησίων και όσοι είχαν αντίθετη γνώμη, με επικεφαλής τον Παλαιών Πατρών Γερμανό προέβαλαν ερωτήματα σχετικά με την καθολικότητα του κινήματος, την ύπαρξη βοήθειας, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα ξεκινούσε η εξέγερση, τον τόπο και την αρχηγία.
Ο Παπαφλέσσας αποδοκιμάστηκε, το ίδιο και οι λόγοι του Υψηλάντη, με το επιχείρημα πως δεν μπορούσαν να συγκροτήσουν οι Έλληνες πολυάριθμο στρατό κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των Τούρκων, χωρίς μάλιστα τα απαραίτητα πολεμοφόδια.
Μάλιστα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Παπαφλέσσας διαφώνησαν εντόνως: «Αν οι λαοί δεν οπλοφορήσουν, δέσποτα, Γερμανέ, πώς θα μάθουν να γεμίζουν τα όπλα; Και αν δεν πολεμήσουν πώς θα λάβουν πείραν πολεμικήν; Και αν δεν γίνουν στρατοί και πόλεμοι πώς θα γίνουν στρατηγοί; Αν καρτεράτε ο ραγιάς να βγη πολεμικός, από τον ύπνο της δουλείας, να πήτε καλλίτερα και φανερά πώς δεν στέργετε την ελευθερία, ούτε τον αγώνα εις τ’ όνομά της!». Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός απάντησε τα εξής: «Γνωρίζω το αίτιον της βίας σου! Άρπαξ, απατεών και εξωλέστατος ως είσαι, ωθείς τα πράγματα εις ταραχήν προσμένων να πλουτίσης από λάφυρα.» Μετά τη λογομαχία, παραλίγο να πιαστούν στα χέρια, αλλά η ένταση εκτονώθηκε μετά την παρέμβαση των προκρίτων.
Μετά από θυελλώδεις συζητήσεις αποφασίστηκε η αναβολή της Επανάστασης, καθώς οι συμμετέχοντες θεώρησαν “τον καιρό ουκ αρμόδιον”. Αποφασίστηκε ακόμη να τηρηθεί μυστικότητα για όσα συζητήθηκαν και να αρχίσουν οι προετοιμασίες στις επαρχίες, ενώ παράλληλα συμφωνήθηκε η ανάγκη για την οικονομική ενίσχυση του Αγώνα. Για το λόγο αυτό, στάλθηκε ο ιερομόναχος Ιερόθεος στην Πελοπόννησο για να μαζέψει χρήματα για την επικείμενη εξέγερση.
Ακόμη αποφάσισαν να πληροφορήσουν όλους τους προκρίτους της Πελοποννήσου για τις αποφάσεις της συνεδρίασης μέσω των επισκόπων Χριστιανουπόλεως και Μονεμβασιάς, ενώ παράλληλα να σταλούν αντιπρόσωποι στον πρώην επίσκοπο Άρτης και μετέπειτα Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο αλλά και στον Ιωάννη Καποδίστρια στη Ρωσία για να διερευνήσουν τις πραγματικές διαθέσεις της Ρωσίας. Επίσης, συμφώνησαν να μη μεταβούν στην Τριπολιτσά, αν τους καλούσαν εκεί οι Τούρκοι. Ακόμη προτάθηκαν τρεις πιθανές ημερομηνίες για το ξέσπασμα της Επανάστασης: η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου,η 23η Απριλίου, γιορτή του Αγίου Γεωργίου και η 21η Μαΐου, γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Όσο για τον Παπαφλέσσα, πρόκριτοι και κληρικοί ζήτησαν να αποσυρθεί στο μοναστήρι της Σιδηρόπορτας. Αυτός έφυγε πικραμένος και νευριασμένος απειλώντας πώς θα ξεκινήσει μόνος του τον αγώνα.
Η Σύσκεψη της Βοστίτσας αποτέλεσε κομβικό σημείο για το ξέσπασμα του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Σχεδόν αμέσως μετά οι πρόκριτοι της Βοστίτσας, Δημήτριος Μελετόπουλος, Ανδρέας Λόντος και Λέων Μεσσηνέζης άρχισαν μυστικά να στρατολογούν κατοίκους στην επαρχία τους. Αν και οι αποφάσεις της σύσκεψης δεν τηρήθηκαν, ο Παπαφλέσσας αναμφίβολα υπήρξε ο πρωτεργάτης της Επανάστασης στην Πελοπόννησο. Τέλη Ιανουαρίου – αρχές Φεβρουαρίου του 1821 πραγματοποιήθηκε στη Λευκάδα μία νέα σύσκεψη για την επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα. Λίγο καιρό αργότερα ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821, η οποία οδήγησε στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
* Φιλόλογος
Πηγή: schooltime.gr
