Πάσχα στη Νικιάνα με καλό καιρό και μεμονωμένα μπάνιο στη θάλασσα
Κυριακή του Πάσχα σήμερα 5 Μαΐου 2024, στη Νικιάνα Λευκάδας, με τα καλά και τα κακά του. Παραλείπουμε λόγω της χρονιάρας μέρας τα δεύτερα.
Ο καιρός πολύ καλός με κάποιους να τον εκμεταλλεύονται για μπάνιο στη θάλασσα. Χρόνο με το χρόνο όμως όλο και λιγοστεύουν αυτοί που τηρούν ακόμη το έθιμο και συνεχίζουν να ψήνουν το αρνί ή το κατσίκι του Πάσχα στη σούβλα, καθώς οι περισσότεροι καταφεύγουν σήμερα για το ψήσιμο του οβελία στον φούρνο της γειτονιάς, ενώ ελάχιστοι είναι αυτοί που συνεχίζουν να τηρούν ένα έθιμο που επικρατούσε παλιότερα στα χωριά μας, τα χωριά του Αλέξανδρου, να ψήνουν δηλαδή τη Δευτέρα του Πάσχα.
Για το ιδιαίτερο αυτό έθιμο έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες, με επικρατέστερη, ίσως, εκείνη που αναφέρει τα εξής:
«Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και σε εποχή που η εξέγερση των Ελλήνων για λευτεριά είχε φουντώσει, οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι τις μέρες των μεγάλων γιορτών της χριστιανοσύνης και πιστεύοντας ότι θα ΄βρισκαν τους αγωνιστές συγκεντρωμένους να γιορτάζουν ανέμελα και θα τους έπιαναν έτσι στον «ύπνο», που λένε, εξαπέλυαν αλλεπάλληλες αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Το γεγονός αυτό, όπως ήταν επόμενο, υποχρέωνε τους ένοπλους πατριώτες σε διαρκή μετακίνηση, με αποτέλεσμα εκείνοι που δρούσαν στην Δυτική Στερεά να καταφεύγουν στην αγγλοκρατούμενη Λευκάδα, όπου μπορούσαν, στην ύπαιθρό της, ανενόχλητα να γιορτάζουν την δεύτερη μέρα του Πάσχα, ψήνοντας και τον σχετικό οβελία, που όχι σπάνια κουβαλούσαν μαζί τους. Η συνήθεια αυτή εικάζεται ότι μεταδόθηκε και στους ντόπιους και παρέμεινε μέχρι σήμερα» (Παναγιώτης Ματαφιάς, «Απ΄ τον Αη Μηνά ίσαμε τον Πόντε», Αθήνα, 1992).
Ένα άλλο επίσης πασχαλινό έθιμο που θυμόμαστε να τηρείται στους ορεινούς οικισμούς της κοινότητας Αλεξάνδρου, σε εποχές ακόμη που το κάθε σπίτι είχε τα δικά του αμνοερίφια που τα έσφαζαν τη μέρα αυτή, ήταν ο σταυρός που έκαναν στους δυο παραστάτες και στο ανώφλι της εισόδου με το αίμα του πασχαλινού αρνιού μετά το σφάξιμό του. Το έθιμο αυτό το έχουμε δει να τηρείται μεμονωμένα σήμερα με τον σταυρό όμως να σχηματίζεται με τον καπνό από το κερί της Ανάστασης στο ανώφλι της εισόδου των σπιτιών.
Όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Ματαφιάς στις σημειώσεις του βιβλίου του «Απ΄ τον Αη Μηνά ίσαμε τον Πόντε» (Αθήνα 1992) πιθανόν να πρόκειται για αναμνηστικό συμβολισμό της νύχτας του «Εξολοθρευτού», όπου κατά την Παλαιά Διαθήκη, θανάτωνε τα πρωτότοκα αγόρια των Αιγυπτίων για να εξαναγκαστούν να επιτρέψουν την «έξοδο» των Εβραίων. Και που οι τελευταίοι επισήμαιναν τα δικά τους σπίτια, βάφοντας με κόκκινη μπογιά τα ανώφλια και τους παραστάτες.
Όπως κα να ΄χει Χρόνια Πολλά στους όπου γης Έλληνες.
