Φτελιές στα Κολυβάτα Αλεξάνδρου

Ξεχωρίζουν από μακριά με το ζωηρό βαθυπράσινο χρώμα τους. Κάποτε υπήρχαν πολλά μεγάλα δέντρα που κάποια κόπηκαν στο διάβα του χρόνου. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν ήμουν πιτσιρικάς κάποια θεόψηλα δέντρα δίπλα από το Μαυρογιαννέικο σπίτι. Σήμερα με την εγκατάλειψη του χωριού έχουν πλέον ζώσει όλη σχεδόν τη βόρεια πλευρά του.

Το παράδοξο είναι ότι στο διπλανό χωριό δεν υπάρχει ούτε ένα δεντράκι για δείγμα ενώ και σε άλλα χωριά της Λευκάδας δεν είναι διαδεδομένα τα δέντρα αυτά. Η ανάπτυξη της Φτελιάς ευνοείται μάλλον από το υψόμετρο και το μικροκλίμα της περιοχής. Ούτε θα πρέπει να έχει σχέση με την ύπαρξη νερού αφού η μοναδική βρύση του χωριού βρίσκεται ενάμιση χιλιόμετρα μακριά. Το χωριό στο οποίο αναφερόμαστε είναι τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου.

Σύμφωνα με την Βικιπαίδια, η φτελιά (αρχαία ελληνικά: πτελέα ή πτελέη) είναι αυτοφυές φυλλοβόλο δέντρο που ανήκει στο γένος Ulmus. Η φτελιά χαρακτηρίζεται από φύλλωμα πυκνό βαθυπράσινο με παρυφή διπλή οδοντωτή και με βάση έντονα ασύμμετρη.

Στα περισσότερα είδη τα μικρά άνθη εμφανίζονται πριν από την έκπτυξη των φύλλων, νωρίς την άνοιξη. Τα άνθη δεν έχουν ούτε κάλυκα (σέπαλα) ούτε στεφάνη (πέταλα), και δεν παράγουν νέκταρ: επικoνιάζoνται από τον άνεμο. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα, αλλά αν δεν είναι παρούσα η γύρη από άλλη φτελιά, οι σπόροι δεν γίνονται βιώσιμοι. Ο καρπός της φτελιάς είναι ένας επίπεδος μεμβρανώδης ημιδιάφανoς δίσκος, μεγέθους μικρού κέρματος, που ονομάζεται σαμάρα, περικλείοντας στη μέση του τον μονό σπόρο.

Ο Γ.Π. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914) αναφέρει τρία είδη της ελληνικής χλωρίδας: α) Πτελέα η μισχωτή (Ulmus pedunculata), β) Πτελέα η ορεινή (Ulmus montana) και γ) Πτελέα η πεδινή (Ulmus campestris), που είναι το πιο διαδεδομένο είδος τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες. Το είδος αυτό ονομάζεται κοινώς Φτελιά, Φτελιός, Πτελιά, Βρυσσός, Βρυσσιά ή Καραγάτσι. Όπως γράφει ο Γεννάδιος, στο είδος αυτό ιδίως αναφέρεται η Πτελέα των αρχαίων, η κατά τον Όμηρο Πτελέη (Ιλ. Ζ 416 και Φ. 242).

——————————————————–

Σημειώνει επίσης ο ίδιος ότι το ξύλο του δέντρου είναι σκληρό, συμπαγές και ευέργαστο και ότι τα φύλλα του αποτελούν εκλεκτή τροφή για τα κτήνη και ιδιαίτερα για τα αιγοπρόβατα.