Για το νησί Σκορπιός της Λευκάδος

Του Θεόδωρου Αραβανή

Για το νησί Σκορπιό στην Λευκάδα, οι παρακάτω φωτογραφίες αποτελούν χρονολογικά κάποια τεκμήρια για τα τελευταία 90-100 χρόνια.

Οι δύο πρώτες φωτό -με φωτογραφικές πλάκες μάλλον- από την δεκαετία του 1920 δείχνουν σκηνή από τα Κούλουμα στο νησί επί ιδιοκτησίας Αδελφών Μαυροειδή και κυρίως του Σορ Σπύρου και Μαρίας Μουστοξύδη-Μαυροειδή.

Η ονομασία τότε των ιδιοκτητών του Σκορπιού προέτασσε και το προσδιοριστικό Επτανησιακό Σόρ (παραφθορά του Σιόρ) ως τίτλος αρχοντοσύνης κυρίως. Το νησί Σκορπιός από τα τέλη κοντά του 19ου αιώνα που πέρασε στην ιδιοκτησία των εμπόρων Αδελφών Μαυροειδή, είχε ισχυρή παραγωγική βάση σε λάδι, κρασί, αμύγδαλα -και επ΄ ενοικίω ξεχειμώνιαζαν πρόβατα από την υπόλοιπη Λευκάδα- και ασφαλώς κάλυπτε και όλες τις ανάγκες οικογενειακής αυτοκαταναλώσεως η οποία απαιτούσε ελάχιστα σχετικά με τη παραγωγική δυνατότητα.

Με τους μετασχηματισμούς βέβαια της παραγωγικής δομής της Ελληνικής κοινωνίας που είχαν αρχίσει και ιδιαίτερα την δεκαετία του 1940 και τον πόλεμο, η παραγωγική δομή του νησιού αλλοιώθηκε, οι δεύτερης γενιάς ιδιοκτήτες για διάφορους λόγους -απομάκρυνση λόγω σπουδών και άλλων γεγονότων- το πούλησαν και μετά από ένα μεσοδιάστημα αγοράς του από κάποιον Ελληνοαμερικανό εκ Λευκάδος, κατάληξε ως ιδιοκτησία του Αριστοτέλη Ωνάση, ενός από τους λίγους Έλληνες που μπορούσαν να κουμαντάρουν οικονομικά το νησί, ως προς τα έξοδα συντήρησής του μια και η αυτοπαραγωγική του βάση (του νησιού) είχε αποσυντονιστεί κάτω απ΄ το πλαίσιο μετασχηματισμού των παραγωγικών δομών μεταπολεμικά και της αστικοποίησης της Ελληνικής κοινωνίας.

Υπάρχει μια πληροφορία έγκυρη από τον αφηγούμενο αυτήν, ότι στην προσπάθεια του Αριστοτέλη Ωνάση να αγοράσει κάποιον τόπο ως κατοικία και θέρετρο στην Ελλάδα, πέταξε με το ιδιόκτητο αεροπλάνο του (Dakota DC3) πάνω απ΄ όλη την Ελλάδα και διάλεξε το ωραιότερο -αυτό ειπώθηκε- σημείο της Ελλάδας, όπως αυτό διακρίνετο από ψηλά.

Το νησί επί Αριστοτέλη Ωνάση έζησε μέρες διεθνούς κοσμικότητας σε μεγέθη, υπερβατικά για όλη την Ελλάδα και ισοδύναμα με άλλους παγκόσμιους κοσμικούς και τουριστικούς προορισμούς, και μάλλον ο Ωνάσης και ο Σκορπιός έπαιξαν ρόλο στην εμπλοκή της χώρας μας, στα δίκτυα υψηλού τουρισμού και προβολής του τουριστικού προϊόντος, το οποίο μπορούσε να προσφέρει η Ελλάδα.

Μετά το 1975 το νησί έχανε προοδευτικά το κοσμικό κεκτημένο (status) και παρά την προσπάθεια συντήρησής του -πάντα υπήρχε προσωπικό φύλαξης και συντήρησης μειωμένο βέβαια προοδευτικά- το νησί θα ήταν δύσκολο να κρατηθεί αξιοπρεπώς και σε τούτο το σημείο ήλθε (ευτυχώς) η νέα ιδιοκτησία της οικογένειας του Ρώσου υπήκοου κου Ριμπολόβλεφ.

Η άποψη του γράφοντα εδώ είναι ότι το ίδιο το νησί, προικισμένο με πλούτο παραγωγικό σε άλλες παλαιότερες μορφές οικονομικής ζωής, κατάλληλο σε μέγεθος όσο για να είναι ιδιωτικώς συντηρήσιμο, με κυματοειδές-ανάγλυφο!!! εδάφους, σε απόσταση ανθρώπινη από την προνομιακή σε πρόσβαση νήσο Λευκάδα, δηλαδή σε γεωγραφικό σημείο εξαίσιο στο Μεσόγειο περιβάλλον και Μεσογειακό κλίμα, έλκει από μόνο του έξυπνους ανθρώπους παγκοσμίως. Και γράφω παγκοσμίως για να αναφερθώ ότι απαιτείται μια υλική ευχέρεια για την ιδιοκτησία του νησιού, η οποία υπερβαίνει το μέγεθος σώρευσης του ατομικού ιδιωτικού πλούτου της Ελλάδος.

Και αυτό ας μην το παραγνωρίζουμε ως σταθερά της μεταπολεμικής αναφοράς για την ιδιοκτησία του νησιού, μια και για την απόκτησιν και συντηρησίν του ταυτόχρονα μετά το πόλεμο, απαιτήθηκε η υλική βάση του Αριστοτέλη Ωνάση η οποία υπερέβαινε σε μακρύ σημείο τις ιδιωτικές κεφαλαιακές σωρεύσεις της Ελληνικής και εν πολλοίς της Ευρωπαϊκής τότε πραγματικότητας, και το ίδιο ισχύει και σχετικά με τον σημερινό ιδιοκτήτη του Σκορπιού.

Απόδειξη εις τον παραπάνω συλλογισμό μου αποτελεί το γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του στο μεσοδιάστημα ιδιοκτησίας Μαυροειδή (Μαρίας Μαυροειδή-Μουστοξύδη, του Γαλλοτραφούς υιού της σπουδαίου επιστήμονα αισθητικού Θεοδοσίου Μουστοξύδη-Μαυροειδή (όπως ο ίδιος θέλησε), και της θυγατρός της Ουρανίας Μαυροειδή), εις το μεσοδιάστημα αυτό και μέχρι την απόκτησίν του από τον Α. Ωνάση, ο ιδιοκτήτης Ελληνοαμερικανός -εκ Λευκάδος καταγόμενος- Φίλιππας δεν μπορούσε και δεν μπόρεσε ή δεν ήθελε (το ίδιο κάνει) να κουμαντάρει το νησί, με τα δεδομένα της εποχής και το πούλησε.

Στις φωτογραφίες -οι οποίες κυκλοφορούν στο διαδίκτυο- γίνεται ουσιαστικά μια αναφορά σε φωτογραφικές στιγμές εις την ιστορία του νησιού, από την δεκαετία του 1920 η πρώτη και η δεύτερη (ιδιοκτησίας Μαυροειδή), στην δεκαετία του 1960 (ιδιοκτησία Ωνάση), και στην σημερινή ιδιοκτησία του κου Ριμπολόβλεφ, ως ένα σημαντικό στοιχείο-αποτύπωμα στην διελκυστίνδα του χρόνου -ενός αιώνα περίπου- για την ιστορία του νησιού.

Αποτελεί δε αυτή η σειρά φωτογραφιών (μαζί με άλλες που υπάρχουν και θα υπάρχουν) ένα ντοκουμέντο φωτοϊστορίας για όποιον ήθελε να ασχοληθεί -στον επιστημονικό κλάδο της φωτοϊστορίας- σε μια συνολική μελέτη με την ολότητα των συνειρμών (γεωγραφικών, παραγωγικών, ανθρώπινων ) του νησιού Σκορπιός.

Σημείωση: Τα στοιχεία όλα ως άνω αναφερόμενα στο κείμενο πάρθηκαν από διάφορα αναγνώσματα, από προσωπικές αφηγήσεις συγγενών μου εργατών στον Σκορπιό επί ιδιοκτησίας Μαυροειδή. Οι φωτογραφίες από το διαδίκτυο.