Μια παλιά λευκαδίτικη καρπέτα του 1893…

Ένα από τα πιο όμορφα υφαντά της λευκαδίτικης λαϊκής υφαντικής τέχνης είναι αναμφισβήτητα η καρπέτα. Πρόκειται για «μάλλινο κρεβατοσκέπασμα του αργαλειού, πυκνοΰφαντο και βαρύ».

Όπως αναφέρει ακόμη ο Πανταζής Κοντομίχης στο βιβλίο του «Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος» (Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2001) οι καρπέτες είναι από τα πιο περίτεχνα υφαντά του λευκαδίτικου αργαλειού. Έχουν μεγάλη ποικιλία διακοσμητικών θεμάτων και σε κάθε μια καρπέτα είναι ευκολοδιάκριτη η προσωπική συμβολή της υφάντρας.

Η Νάντια Μαχά-Μπιζούμη¹ συγκαταλέγει τις καρπέτες της Λευκάδας, με τα πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα, στα πιο ωραία δείγματα της νεοελληνικής υφαντικής, μαζί με τις κόκκινες κρητικές πατανίες (τρίφυλλο κλινοσκέπασμα με ενυφασμένη διακόσμηση στις δύο στενές πλευρές του), τα βαγιόλια της Σκύρου (ριγωτές υφαντές πετσέτες) και τις καλίσιες βελέντζες των Σαρακατσαναίων από πρόβειο μαλλί.

«Στα δημιουργήματα αυτά της λευκαδίτικης λαϊκής παράδοσης (καρπέτες και κεντήματα) εντοπίζονται γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, τετράγωνα, ορθογώνια ή όχι, ρόμβοι, σύμβολα σαφή ή ανερμήνευτα, απεικονίσεις μορφών, χορών, τελετών, φυτών, καραβιών, σπιτιών, αγγείων κ.ά. Υφέρπουν η μυθολογία, η ιστορία, η λογοτεχνία, η θεολογία, η φύση, στοιχεία τα οποία συνδυάζει η επινοητικότητα της υφάντρας, αλλά προπάντων της κεντήστρας που δημιουργεί διακριτό είδος. Όλα αυτά υπάρχουν στα εργόχειρα που αναπαύονται στους γοίκους και τα σεντούκια και περιμένουν τη φροντίδα μας», σημειώνει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της «Ιερή γεωμετρία στην παλαιά βελονιά και τις καρπέτες της Λευκάδας» η Κασσιανή Κούρτη-Παναγοπούλου.

Γράφει επίσης ο Πανταζής Κοντομίχης ότι οι καρπέτες είναι από τα πιο παλιά παραδοσιακά υφαντά της Λευκάδας που μεταβιβάζονταν -όπως και πολλά άλλα υφαντά- ως προικώο από μάνα σε κόρη κ.ο.κ. Επισημαίνει ακόμη ότι σε προικοσύμφωνο του 1728 αναφέρεται, ανάμεσα στα άλλα, “και καρπέτα μια”.

Προικοσύμφωνο στον Αλέξανδρο το 1952

Αλλά και σε άλλα νεώτερα προικοσύμφωνα δύσκολα να βρει κανείς κάποιο στο οποίο να μην γίνεται αναφορά στις καρπέτες, συνήθως από μία έως τρεις ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του κάθε νοικοκυριού.

Προικοσύμφωνο στον Αλέξανδρο το 1962

Την εν λόγω παλιά καρπέτα την φωτογραφήσαμε στην Καρυά Λευκάδας, ένα χωριό που φημίζεται ιδιαίτερα για τα κεντήματά του, στο κατάστημα «Χειροποίητα κεντήματα Καρυάς» της κας Μαυρέτας Ζώη Αρβανίτη, δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Στο κατάστημα μπορείτε να βρείτε χειροποίητα κεντήματα και γενικότερα είδη σπιτιού, είδη λαϊκής τέχνης και εσωτερικής διακόσμησης. Διαθέτει επίσης ηλεκτρονικό κατάστημα όπου μπορείτε να κάνετε τις παραγγελίες σας.

Σε κάποια σημεία της η καρπέτα είναι σκοροφαγωμένη από τον χρόνο, αλλά αυτό δεν αναιρεί σε καμιά περίπτωση την ομορφιά της. Στο κέντρο της φέρει την ημερομηνία «ΙΟΥΝΙΟΣ 1893» και δίπλα τα αρχικά «Α.Θ.Κ.». Πάνω από το παραλληλόγραμμο με τον τσολιά και τις παραστάσεις πουλιών έχει τα αρχικά «Π.Θ.Κ.».

Πάει κάμποσος καιρός τώρα από την επίσκεψή μας, αλλά όπως μας είχε πει η κα Αρβανίτη τα αρχικά «Π.Θ.Κ.» παραπέμπουν στην Παρασκευή Θεοδώρου Κατωπόδη. Θα ήταν, μάλλον, η υφάντρα της καρπέτας.

______________________________________________________
¹ Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, ΜΟΡΦΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ – Υφαντική [Δες εδώ]