Τα παρατσούκλια στο χωριό Κολυβάτα Λευκάδας
Παρωνύμια, κοινώς παρατσούκλια. Άλλοτε αποδεκτά και άλλοτε όχι από τους φέροντες ή τους απογόνους αυτών. Ο καθένας είχε παλιότερα το δικό του παρατσούκλι, που γινόταν τις περισσότερες φορές υποκατάστατο του ίδιου του ονόματός του. Με αυτό ήταν ευρύτερα γνωστός, με το παρατσούκλι του τον φώναζαν, σε περιπτώσεις βέβαια που ήταν αποδεκτό.
Έχω ακούσει ανθρώπους να αποκαλούν ακόμη και σήμερα τον μπάρμπα Κώστα Κολυβά ως κ. Μπερδεμπέ, πιστεύοντας ότι αυτό είναι το πραγματικό του επίθετο (πολλά παρατσούκλια απαντώνται πράγματι ως επίθετα σε άλλες περιοχές της χώρας μας), αφού όλοι οι Λευκαδίτες συνεξόριστοί κατά τη διάρκεια της Χούντας του έτσι τον φώναζαν.
Είχαμε ακούσει επίσης ότι παλιότερα η Αγροτική Τράπεζα για να αποφεύγει τα μπερδέματα στις συναλλαγές της με τους αγρότες και τις ουκ ολίγες συνωνυμίες σε κάθε χωριό, κατέφευγε να γράφει για διαχωρισμό δίπλα από το ονοματεπώνυμο του συναλλασσομένου και το παρατσούκλι του.
Η τάση αυτή, μας πληροφορεί ο Δημήτρης Αρσενίου στην πολιτιστικού περιεχομένου εφημερίδα «Κόσμιο», είναι παλιό φαινόμενο και ανάγεται στους αρχαίους χρόνους. Πολλά είναι τα παρατσούκλια αρχαίων που έχουν διασωθεί: Αντισθένης ο «αποκλύων» (δηλ. γνήσιος σκύλος), Δημόκριτος ο «σκανδικοπώλης» (επειδή η μητέρα του πουλούσε λάχανα), Περικλής ο «σχινοκέφαλος», Κλεάνθης ο «όνος», Πιττακός ο «σαφάπους» (γιατί είχε πλατυποδία) κ.λπ.
Προσθέτει δε ότι αφορμή για τα παρατσούκλια είναι, άλλοτε ένας ιδιόρρυθμος τρόπος ζωής (μια παραξενιά), άλλοτε μια σωματική ατέλεια (κουσούρι), ένα ελάττωμα, μια σχετική ομοιότητα κ.λπ. Ποτέ όμως ένα παρατσούκλι δεν λαμβάνεται σα μειωτικό της ατομικής αξίας αλλά σαν αθώο πείραγμα ή αστεϊσμός. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που η χρήση τους γίνεται σε στιγμές οργής, θυμού, αγανάκτησης. Όταν είμαι θυμωμένος με κάποιον, δεν θέλω να προφέρω τ΄ όνομά του, τον αποκαλώ τότε με το παρατσούκλι του.
Παραθέτουμε σήμερα τα παρατσούκλια από το ιδιαίτερό μας χωριό, τα Κολυβάτα Λευκάδας. Όσα εξ αυτών μπορέσαμε να συλλέξουμε σε μια προσπάθεια διάσωσής τους, προσθέτοντας συνάμα, για όσα ενδεχόμενα δεν είναι ακόμη μέχρι σήμερα αποδεκτά από τους απογόνους, ότι δεν υπάρχει από τη μεριά μας καμιά πρόθεση να μειώσουμε κάποιον:
| Αντρειάς, Βαλαντέρτης, Βερεστόντας, Βλάμης, Βλαχάκιας, Βρυώνης, Γέροντας, Γεροντέλος, Γιαννάκας, Γκανάζος, Γκέλκας, Γότσος, Γουριώτης, Δικηγόρος, Δόκιμος, Ευζώνος, Ιππέας, Καζανάς, Κακακής, Κακούρης, Καμπέρης, Καναβάτος, Καραγιάννης, Καραΐσκος, Καραμπίνης, Καρανάσος, Καρκαγιάννης, Κατσαρός, Κοκκινόγοφος, Κολάς, Κολονέλος, Κολοντόρος, Κοντογούρης, Κορκελάς, Κουκουγιάννης, Κουκούνας, Κόχυλας, Κράκας, Κρεμυδάς, Κωσταράς, Λενίτσης, Λιέρικος, Λιόρδας, Λιροταμπάρης, Μανίας, Μανιάρας, Μαράγκος, Μαρής, Μαστρογιάννης, Ματζούφας, Μαυρογιάννης, Μαύρος, Μελένιος, Μητσέας, Μνας, Μότζολος, Μούστος, Μπαγκέλμπας, Μπακατόρος, Μπακοστάθης, Μπαλάσκας, Μπαμπαλούτσος, Μπαρδάκας, Μπαρούτας, Μπέρες, Μπετόλδος, Μπλιούρης, Μπόθας, Μπραζανάς, Νάνος, Ντενάνος, Ξενοφωνταράς, Πάγκαλος, Παγκαλέλος, Παναγώτος, Πανοτζώρας, Παράρης, Πατάς, Πεντεκλούρης, Πεντεσπίτης, Πλιάτσικας, Πλιάφας, Μπερδεμπές, Ραβδίας, Ρίπας, Σαλογιώργος, Σβολής, Σκευρωμένος, Σκορπιός, Σλάντσας, Σπράκης, Σπυραϊδώνης, Σπυρομήλιος, Τανάλιας, Τεντελής, Τερέντιος, Τζάρας, Τριμιντάνης, Τσιρίμπας, Τσιρογιάννης, Τόλιας, Τσόλας, Φαοτάλαρος, Φράπας, Φάτμες, Χωροφύλακας. |
Θα υπάρχουν σίγουρα και άλλα που μας διαφεύγουν. Η βοήθεια ως εκ τούτου του κάθε Κολυβιάτη για τη συμπλήρωσή τους είναι ευπρόσδεκτη.
Κλείνουμε με τα όσα γράφει ο προαναφερόμενος Δημήτρης Αρσενίου:
«Τα παρατσούκλια δείχνουν κι αυτά το δεσμό που είχαμε κάποτε ανάμεσά μας. Τώρα σβήνουν κι αυτά. Σβήνουν γιατί σβήνουν και οι σχέσεις ανάμεσά μας. Κι όμως κάποτε μας έκαναν να νοιώθουμε πιο οικείοι, πιο συγχωριανοί, πιο κοντινοί. Τώρα γινήκαμε «κύριοι». Φοράμε τα «καλά» μας. Είμαστε «πολίτες», «πολιτισμένοι», «σύγχρονοι», «μοντέρνοι». Τώρα δεν πετάμε ο ένας το παρατσούκλι στον άλλον. Τώρα ο ένας κοιτάζει να βγάλει το μάτι του άλλου!»
