Τα ιερά ρούβλια του αγίου ναυάρχου Ουσάκοφ

Για τη χάρη του «ελευθερωτή» της Επτανήσου κάθε χρόνο ξεφυτρώνουν προτομές του στα νησιά του Ιονίου, με τις ευλογίες της Εκκλησίας, της ρωσικής διπλωματίας και του επιχειρηματικού κόσμου

→Μια μεγάλη μερίδα των οργανωμένων αφίξεων από τη Ρωσία στα Επτάνησα έχει αναλάβει ταξιδιωτικό γραφείο, ο ιδιοκτήτης του οποίου τυγχάνει να είναι ο επίτιμος πρόξενος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στα Ιόνια Νησιά

Του Δημήτρη Τερζή

Τα Επτάνησα έχουν έναν κοινό προστάτη άγιο! Πρόκειται για τον Ρώσο ναύαρχο Θεόδωρο Ουσάκοφ, ο οποίος, κάθε χρόνο που περνάει, κερδίζει και από μια προτομή ή μνημείο σ’ ένα από τα εν λόγω νησιά υπό τις ευλογίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, της Εκκλησίας, αλλά και από ανάγκη προσέλκυσης όλων και περισσότερων Ρώσων τουριστών στην περιοχή. Παράλληλα, η ρωσική -ανεπίσημη- διπλωματία αφήνει το δικό της στίγμα στην Ελλάδα.

Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι ο ναύαρχος απελευθέρωσε τα Ιόνια Νησιά από τους Γάλλους στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι απόψεις βέβαια διίστανται καθώς ναι μεν έδιωξε τους Γάλλους αλλά αποτέλεσε και την αιτία ώστε να πατήσουν πόδι στα Επτάνησα οι Τούρκοι.

Φέτος ήταν η σειρά της Ζακύνθου να γιορτάσει τον απελευθερωτή–άγιο στο πλαίσιο της Ρωσικής Εβδομάδας που γίνεται κάθε χρόνο στα Επτάνησα. Ήταν η ευκαιρία να του στήσει προτομή στο προαύλιο της εκκλησίας του πολιούχου της Αγίου Διονυσίου, να παιανίσουν οι φιλαρμονικές και πλοίο του στόλου της Μαύρης Θάλασσας να αποτίσει τιμές.

Διοργανωτές της Εβδομάδας, που διεξάγεται για 12η χρονιά, είναι μια διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση με την ονομασία «Παγκόσμια Ρωσική Λαϊκή Σύναξη», της οποίας αντιπρόεδρος έχει διατελέσει ο νυν Πατριάρχης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Κύριλλος, η Ιερά Μονή Αγίου Δανιήλ Μόσχας και η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Ιονίων Νήσων.

Kαι δρόμος… Ουσάκοφ

Η Ζάκυνθος είναι το δεύτερο νησί του Ιονίου που έχει μνημείο του Ουσάκοφ μετά την Κέρκυρα, η οποία του έχει αφιερώσει και δρόμο, ενώ και η Θεσσαλονίκη θα έχει σύντομα την προτομή του στο Πολεμικό Μουσείο της πόλης. Πλέον είναι πολύ πιθανό να δούμε ανάλογες τιμές και προτομές του αγίου ναυάρχου και στο υπόλοιπο Ιόνιο, καθώς φέτος οι εκδηλώσεις επεκτάθηκαν σε Κεφαλονιά, Λευκάδα, ενώ χθες υπήρχε σχετική εκδήλωση στην Πάτρα.

Ευκαιρία για μπίζνες

Ολες οι εκδηλώσεις στο διάστημα που πέρασε πραγματοποιήθηκαν με τις ευχές και τη φροντίδα του επιχειρηματικού κόσμου στο Ιόνιο, που σε καιρό κρίσης προσδοκά κέρδη από την αχανή αγορά της Ρωσίας. Αξίζει να αναφερθεί η αύξηση που σημείωσαν φέτος οι αφίξεις των Ρώσων τουριστών στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο πρώτο εξάμηνο του 2013 οι Ρώσοι επισκέπτες ανήλθαν σε 337.000 (αυξημένοι κατά 47% σε σχέση με πέρυσι), ενώ οι αντίστοιχες εισπράξεις έφτασαν τα 341 εκατ. ευρώ (αύξηση 42% σε σχέση με το 2012).

Οι εκτιμήσεις του υπουργείου Τουρισμού κάνουν λόγο για άφιξη πλέον του ενός εκατομμυρίου Ρώσων τουριστών στη χώρα για ολόκληρο το έτος. Να σημειωθεί ότι στο Ιόνιο, μια μεγάλη μερίδα των οργανωμένων αφίξεων από τη Ρωσία έχει αναλάβει ταξιδιωτικό γραφείο του οποίου ο ιδιοκτήτης τυγχάνει να είναι ο επίτιμος πρόξενος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στα Ιόνια Νησιά και παράλληλα ένας εκ των διοργανωτών της Ρωσικής Εβδομάδας.

Το ερώτημα είναι τι προσδοκούν οι Ρώσοι από την Ελλάδα, τροφοδοτώντας τη… μανία με τον Ουσάκοφ. «Η απάντηση είναι απλή», μας λέει διπλωμάτης ο οποίος έχει ζήσει στη Ρωσία και ασχολείται επί μακρόν με τις ελληνορωσικές σχέσεις. «Οι Ρώσοι δεν έχουν πάτημα στη Μεσόγειο, αυτό είναι γνωστό. Από την άλλη, τέτοιες περιπτώσεις που αναφέρονται σε μάχες ή ιστορικά πρόσωπα ανέκαθεν τις τιμούσαν.

Η περίπτωση της Ρωσικής Εβδομάδας δεν είναι η μοναδική που γίνεται στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο, π.χ., γιορτάζουν την επέτειο των εκδιωχθέντων στη Λήμνο μπολσεβίκων και στέλνουν άγημα. Ας μην ξεχνάμε πως στη Ρωσία σήμερα Εκκλησία και κράτος είναι ένα. Αν αναλογιστεί κανείς πως σε οικονομικό επίπεδο οι δυνατότητες της Ρωσίας είναι περιορισμένες με την Ελλάδα, λόγω της παρουσίας της Ε.Ε., η όποια επιρροή μπορεί να επιτευχθεί με άλλα μέσα. Γιατί όχι μέσω της κοινής θρησκευτικής ρίζας;»

Οπισθοδρόμηση

Κι ενώ στα ρούβλια λέμε ναι, εγείρεται ένα θέμα παραχάραξης της ιστορίας αναφορικά με το πόσο δικαιούται ο ναύαρχος Ουσάκοφ να θεωρείται «ελευθερωτής». Για το θέμα μίλησε στην «Εφ. Συν.» ο Δημήτρης Αρβανιτάκης, διδάκτωρ Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και στέλεχος του Μουσείου Μπενάκη: «Στο διάστημα της γαλλικής παρουσίας στα Επτάνησα -η οποία ενίοτε ήταν προβληματική- για πρώτη φορά στα βιβλία των αποφάσεων της διοίκησης του κάθε νησιού γραφόταν το δίπτυχο “Ελευθερία – Ισότητα”. Για πρώτη φορά συμμετείχαν στην τοπική αυτοδιοίκηση άνθρωποι απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα της πόλης αλλά και της υπαίθρου, καταλύοντας έτσι την απολυταρχία των “ευγενών”. Για πρώτη φορά ξεμύτισαν οι Εβραίοι από τα γκέτο και αισθάνθηκαν άνθρωποι ισόνομοι. Για πρώτη φορά η έννοια του “πολίτη” αγκάλιασε το σύνολο της κοινωνίας. Πολύ απλά, λοιπόν, ο Ουσάκοφ με τους Τούρκους συμμάχους του επανέφερε με την παρέμβασή του το παλαιό καθεστώς. Ουσιαστικά μιλάμε για μια οπισθοχώρηση της ιστορίας σε μια κοινωνία που μόλις είχε αρχίσει να μετέχει στον Διαφωτισμό και τις αρχές του».

Δεν γνωρίζει ο δήμος

Επικοινωνήσαμε με τον δήμαρχο Ζακύνθου, Στέλιο Μποζίκη, και ζητήσαμε τη δική του άποψη: «Η προτομή του ναυάρχου Ουσάκοφ και η εγκατάστασή της στο προαύλιο του Αγίου Διονυσίου ήταν μια απόφαση της Μητρόπολης Ζακύνθου. Ουδεμία σχέση έχει ο δήμος με αυτή την ιστορία», ήταν το σχόλιό του.

Τα σχέδια της Εκκλησίας πάντως περιλαμβάνουν και περισσότερες τιμές στον άγιο ναύαρχο. Σύμφωνα με όσα ακούστηκαν στην εκδήλωση της προτομής, ο μητροπολίτης Δωδώνης (και πρώην Ζακύνθου) Χρυσόστομος ανακοίνωσε πως επόμενος στόχος είναι η ανέγερση στη Ζάκυνθο ναού αφιερωμένου στον άγιο Θεόδωρο Ουσάκοφ!

Το ενδιαφέρον του μητροπολίτη Δωδώνης για τη Ζάκυνθο και τη σχέση της με τον άγιο Ουσάκοφ είναι δικαιολογημένο, καθώς ο κ. Χρυσόστομος είναι πρόεδρος του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδας, όπερ σημαίνει ότι έχει αναλάβει το κομμάτι του θρησκευτικού τουρισμού. Παράλληλα, είναι ο πρώτος ιεράρχης που από τη δεκαετία του ’90 είχε επαφές με τη Ρωσική Εκκλησία, κάνοντας άνοιγμα σ’ αυτήν.

Αντιδράσεις και… Χρυσή Αυγή!

Με τον δικό της τρόπο αντέδρασε μερίδα των Ζακυνθινών στις εκδηλώσεις προς χάριν του απελευθερωτή τους. Με τη σάτιρα στο αίμα τους κατέκλυσαν το Διαδίκτυο διάφορα ποιήματα με αφορμή την προτομή στη Ζάκυνθο. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα απ’ το ποίημα «Η στάτουα του Ουσακόφ στη Ζάκυνθο»: «Από μπρούτζο είναι φτιαγμένος και με τέχνη σμιλευμένος, βλέπει ευθεία προς το Πόρτο, έπιασε σπουδαίο πόστο, σαν παλιός καραβοκύρης, τον καιρό τώρα αγναντεύει, και για ρούβλια στο νησί μας τον Θεό θα ικετεύει».

Ιδιαίτερα αγαπημένος είναι ο εν λόγω άγιος και για τη Χρυσή Αυγή, η οποία στις 28 Δεκεμβρίου του 2012 ανήρτησε μεγάλο κείμενο–αφιέρωμα στον ιστότοπό της όπου ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής: «Ανακηρύχθηκε άγιος από την Εκκλησία όχι μόνο επειδή ήταν ήρωας, αλλά και επειδή έκανε πολλές αγαθοεργίες. Επιδόθηκε σε ασκητικούς αγώνες και σαν αποτέλεσμα ήταν ότι αγιοκατατάχθηκε το 2004». Τη Χρυσή Αυγή δεν φαίνεται να την ενοχλεί ιδιαίτερα πως ο άγιος ναύαρχος συμμάχησε με τους κατά τα άλλα επάρατους -γι’ αυτήν- Τούρκους και αναφέρεται στις βιαιότητες των… Γάλλων και στην ορθοδοξία, «ξεχνώντας» εννοείται να αναφέρει πως ουσιαστικά ο Ουσάκοφ αποτέλεσε την αιτία να πατήσουν πόδι οι Τούρκοι στα Επτάνησα!
……………………………………………………………………………………………

Ο Θεόδωρος Ουσάκοφ, που γεννήθηκε το 1745, ήταν ένας από τους πιο ικανούς ναυάρχους του ρωσικού πολεμικού ναυτικού. Ηταν αυτός που πήρε το «χρίσμα» από τη χώρα του αλλά και από την Τουρκία και την Αγγλία να ανακόψει τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και τον επεκτατισμό του Ναπολέοντα προς Ανατολάς. Να σημειωθεί ότι από το 1797 και τη διάλυση της Δημοκρατίας της Βενετίας, τα Επτάνησα είχαν παραχωρηθεί στη Γαλλία.

Ο Ουσάκοφ ξεκίνησε την εκστρατεία του από τα Κύθηρα τον Σεπτέμβριο του 1798, έχοντας στο πλευρό του τους Τούρκους συμμάχους του με υποναύαρχο τον Καντίρ Μπέη. Η κατάληψη των Επτανήσων ολοκληρώθηκε το 1799.

Επακόλουθο αυτής της εκστρατείας ήταν η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, η οποία υπογράφηκε στις 21 Μαρτίου του 1800 από Ρωσία και Τουρκία και με την οποία αποφασίστηκε η δημιουργία και αυτονόμηση της Επτανήσου Πολιτείας υπό την επικυριαρχία της Υψηλής Πύλης. Με απλά λόγια, εκδιώχθηκαν οι «άθεοι Γάλλοι» -έτσι αναφέρονταν τότε- και στη θέση τους ήρθαν οι Τούρκοι.

Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η επιστροφή των Επτανήσων στο προηγούμενο καθεστώς επί Βενετών, με τις τάξεις των αρχόντων να απομυζούν τον κόπο και τον ιδρώτα του απλού κόσμου – κάτι το οποίο είχε πάψει να συμβαίνει επί γαλλικής κυριαρχίας.

Ολο αυτό είχε ως συνέπεια ο λαός να οργιστεί με την αφαίρεση των προνομίων του και να επικρατήσουν αναρχία και στάσεις στα νησιά, ενώ οι πολιτικοί φόνοι ήταν καθημερινό φαινόμενο. Στη Ζάκυνθο οι αστοί πήραν την κατάσταση στα χέρια τους, με αποτέλεσμα η Γερουσία των Επτανήσων να ζητήσει από τουρκικά πολεμικά πλοία να καταστείλουν την εξέγερση! Εκτεταμένες ταραχές σημειώθηκαν και στην Κεφαλονιά, ενώ στις 27 Μαΐου του 1801 υπήρξαν νεκροί στην Κέρκυρα μετά από συγκρούσεις μεταξύ κατοίκων του νησιού και της τουρκικής φρουράς.

Αυτά ήταν ορισμένα από τα «καλά» της… απελευθέρωσης που πέτυχε ο άγιος ναύαρχος Ουσάκοφ με τη βοήθεια των Τούρκων.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών _ Φώτο: Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (mospat.ru)