«Έρανος του ΚΚΕ: Κάθε δραχμή και βόλι ενάντια στον καταχτητή…»
Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο «Αρχείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ – Συλλογή αρχείων σύγχρονης κοινωνικής ιστορίας, κατάλογοι και ευρετήρια» του Δημήτρη Δημητρόπουλου και της Ευδοξίας Ολυμπίτου , που εκδόθηκε το 2000 από το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Μπορείτε να το διαβάσετε κάνοντας ΚΛΙΚ ΕΔΩ.
Αφίσα 14×21,5 εκ.
Όπως αναφέρεται στο προλογικό σημείωμα: «Η εργασία αυτή δεν συνιστά φυσικά «ιστορία της ΕΠΟΝ», αλλά όργανο δουλειάς -ελπίζουμε χρήσιμο- για το μελετητή της ιστορίας της συγκεκριμένης οργάνωσης και της χρονικής περιόδου που αφορά το συγκεκριμένο Αρχείο. Η ταξινόμηση και καταλογογράφηση του Αρχείου του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ εντάχθηκε το 1995 στα ερευνητικά έργα του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας (Ι.Α.Ε.Ν.). Εκφράζονται επίσης ευχαριστίες «προς τα μέλη της Επιτροπής του I.A.Ε.Ν., Σπύρο Ασδραχά, Γιάννη Γιαννουλόπουλο, Τριαντάφυλλο Σκλαβενίτη, για την ανάθεση της σχετικής έρευνας, το ουσιαστικό τους ενδιαφέρον, όπως και για την απόφασή τους να ενταχθεί η εργασία αυτή στο εκδοτικό πρόγραμμα του I.A.Ε.Ν. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον Τρ. Σκλαβενίτη για τις παρατηρήσεις και επισημάνσεις του στο κείμενο, καθώς και για την πολύπλευρη βοήθειά του. Ευχαριστούμε επίσης την Ευτυχία Λιάτα για τις υποδείξεις και τη βοήθειά της κατά την αρχική φάση ταξινόμησης του υλικού.»
Τρικ του ΕΑΜ Νέων
Το βιβλίο παρουσιάζει με τη μορφή αναλυτικού καταλόγου, ταξινομημένο το Αρχείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ το οποίο βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (Α.Σ.Κ.Ι.). Το αρχειακό υλικό διασώθηκε θαμμένο στον κήπο μιας βίλας στην Εκάλη μέσα σε τενεκέδες που είχαν στεγανοποιηθεί πρόχειρα. Την απόφαση για το θάψιμο του πολύτιμου αυτού αρχείου πήραν με την έναρξη του εμφυλίου τα μέλη του Κ.Σ. της ΕΠΟΝ Φώκος Βέττας, Αδάμ Μολυβδάς, Σταύρος Κασιμάτης και Σταύρος Γιαννακόπουλος (Πέτρος Ανταίος).
Τρικ του ΕΑΜ Νέων
Οι αναφορές που γίνονται στο βιβλίο σχετικά με το νησί μας, τη Λευκάδα, είναι οι εξής:
Τρικ της ΕΠΟΝ για τις εκλογές της ΠΕΕΑ
– Για τον τρόπο ιεράρχησης, όπως αναφέρεται στο άρθρο το άρθρο 5 του ιδρυτικού-καταστατικού της ΕΠΟΝ: «α) Ολόκληρη η χώρα θα διαιρείται στις ακόλουθες περιοχές: Στερεάς, Θεσσαλίας, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης, Ηπείρου, Κερκύρας, Λευκάδας, Πελοποννήσου, Ζακύνθου-Κεφαλληνίας, Κρήτης, Νησιών του Αιγαίου. Σημείωση: Το προεδρείο του Κ.Σ. συμπτύσσει και διαιρεί τις περιοχές όταν αυτό το επιβάλλουν οι εσωτερικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Κάθε περιοχή καθοδηγείται από συμβούλιο που ονομάζεται «Συμβούλιο Περιοχής».
Έκδοση της εφημερίδας Φλόγα
– Στο Κεφάλαιο ΣΤ για τις περιοδικές εκδόσεις της οργάνωσης: «Νεανική Φλόγα, Όργανο του Συμβουλίου Νομού Λευκάδας της ΕΠΟΝ, φ.: Καινούργια Περίοδος: 1 (20/1/1944), Γ” περίοδος: 1 (5/2/1945). Άλλοι υπότιτλοι: Γ” περίοδος φ. 1: Δεκαπενθήμερο όργανο του Ε.Σ. Ε.Π.Ο.Ν. Λευκάδας.» (δες κι ΕΔΩ: Ο αντιστασιακός τύπος της Λευκάδας κατά την περίοδο της Κατοχής και τους πρώτους μήνες μετά την Απελευθέρωση).
– Γίνεται επίσης μια αναφορά στις υποσημειώσεις στο βιβλιαράκι της ΚΝΕ: «Από τη δράση της ΕΠΟΝ στην Ήπειρο – Κέρκυρα – Λευκάδα, χ.τ., έκδοση του Σ.Π. Ηπείρου-Κέρκυρας Λευκάδας της Κ.Ν.Ε., 1983, σ. 23-24).»
Ίδρυση της ΕΠΟΝ
Στις 23 Φλεβάρη του 1943, σε ένα σπίτι στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελόκηπους, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ. Η ίδρυσή της αποφασίστηκε με πρόταση της ΟΚΝΕ στη σύσκεψη αυτή όπου συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων, εκπρόσωποι και άλλων οργανώσεων νεολαίας, αλλά και προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου όπως ο Κ. Σωτηρίου, η Ρόζα Ιμβριώτη, η Μαρίας Σβώλου κ.ά.
Βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ, όπως διατυπώθηκαν στο άρθρο 3 του Καταστατικού της, ήταν:
α) Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα. β) Η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό. γ) Η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυρίαρχης θέλησης του λαού και της νέας γενιάς. Επιπρόσθετα, για τη νέα γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρόνων, αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή. δ) Ο αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την κατοχύρωση της ειρήνης, με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαίων και την αδελφική συνεργασία τους. ε) Η ανοικοδόμηση της χώρας από τα ερείπια του πολέμου και της αξονικής κατοχής προς το συμφέρον και την ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού.
Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και μετά. Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Σε 1.300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝίτες αντάρτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή που πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τα όργανά τους.
Η ΕΠΟΝ ήταν ο μεγάλος τροφοδότης του αγώνα. Στις πόλεις, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στα εργοστάσια, στις γειτονιές, οι ΕΠΟΝίτες κι οι ΕΠΟΝίτισσες πάλεψαν για το ψωμί και τη λευτεριά, οργάνωσαν λέσχες μάθησης πολιτικής – πολιτιστικής. Έδωσαν από την πρώτη στιγμή τη μάχη κατά της επιστράτευσης, συνέβαλαν στη μάχη κατά της πείνας, πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις στις πόλεις, στις απεργίες και σε σαμποτάζ κατά του εχθρού, βοήθησαν καθοριστικά στις εκλογές της ΠΕΕΑ, έδωσαν μάχη ενάντια στα ναρκωτικά, που οι Εγγλέζοι ιμπεριαλιστές προσέφεραν «απλόχερα» στην επαναστατημένη νεολαία μετά την απελευθέρωση. Αντίστοιχα, η δράση της ΕΠΟΝ και στα χωριά στάθηκε ένα μεγάλο σχολείο και φανέρωσε πόσες δυνάμεις έχει ο λαός μας, παίζοντας στα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς σπουδαίο πολιτιστικό ρόλο. Αξιοσημείωτη εξάλλου είναι και η εκδοτική δραστηριότητα της ΕΠΟΝ με το περιοδικό της, τη «Νέα Γενιά» να κυκλοφορεί από το Μάρτη του 1943 έως τον Οκτώβρη του 1947, αλλά και με δεκάδες άλλα παράνομα περιοδικά και αντιστασιακά έντυπα στην επαρχία.
Χιλιάδες ανταρτόπαιδα – αετόπουλα έγιναν φωτεινά παραδείγματα για το λαό και τη νεολαία, φωτίζοντας με τα ιδανικά τους το δρόμο της ανειρήνευτης πάλης. Στελέχωσαν τον ΕΛΑΣ και αργότερα τον ΔΣΕ, δίνοντας λαμπρό αγώνα και στην κορυφαία φάση της ταξικής πάλης στην ιστορία της πατρίδας μας (Πηγή: 902.gr).
