Παράμετροι της οικονομικής κρίσης

Η Ιστορική αναφορά και τα τρέχοντα

Αντιγράφω ακριβώς την έκθεση του τότε καθηγητή Φαρμακολογίας – Ακαδημαϊκού Γ. Ιωακείμογλου, τον Μάρτιο του 1942, μέσα στον λιμό της κατοχής 1941-1944.

«Εκείνοι οι οποίοι δεν ηδυνήθησαν να πληρώσουν τας τιμάς της Μαύρης Αγοράς λόγω ελλείψεως περιουσιακών στοιχείων, απέθανον. Ό λαός τρώγει τας σάρκας του και την περιουσίαν του. Ελλάτωσις βάρους του σώματος μέχρι 15-20% παρατηρείται ακόμη και εις τας ανωτέρας κοινωνικάς τάξεις. Ελλατουμένων αφ΄ ενός μεν των αποθεμάτων του σώματος, αφ΄ ετέρου δε των περιουσιακών στοιχείων, η κατάστασις του Λαού θα χειροτερεύση. Όταν εξαντληθούν τ΄ ανωτέρω αποθέματα ο αριθμός των θυμάτων θα αυξηθή εις πολύ ανώτερα επίπεδα. Και αν μεν ο πόλεμος δεν διαρκέση επί μακρόν, οι ενήλικες θα δυνηθούν, ίσως, να επανορθώσουν τας βλάβας των. Ανεπανόρθωτοι, όμως, οπωσδήποτε είναι οι βλάβαι δια τα παιδιά. Το Ελληνικό κράτος θα έχη, μετά τον πόλεμον, ν΄ αντιμετωπίση προβλήματα των κοινωνικών νόσων (φυματίωσις κ.λ.π) εις βαθμόν αφάνταστον.»

Αυτά έγραφε εις εισηγητικήν του έκθεσιν εκ του ανωτάτου υγιειονομικού συμβουλίου προς την κατοχική κυβέρνηση, τον Μάρτιο του 1942, ο -Καθηγητής της Ιατρικής-Ακαδημαϊκός Γ. Ιωακείμογλου.

Και η σημασία δίδεται ιδιαίτερα εις τις δύο τελευταίες παραγράφους: «Ανεπανόρθωτοι, όμως, οπωσδήποτε είναι οι βλάβαι για τα παιδιά. Το Ελληνικόν κράτος θα έχη, μετά τον πόλεμο, ν΄ αντιμετωπίσουν προβλήματα των κοινωνικών νόσων (φυματίωσις κ.λ.π) εις βαθμόν αφάνταστον.»

Η σοβούσα εδώ και χρόνια οικονομική κρίση εις την χώρα μας μεσοχρόνια μέχρι τούδε, και αρχίζει να αποκτά χαρακτηριστικά μακροχρονιότητας …, μεταφερόμενη εις το κοινωνικό επίπεδο, δεν θα πρέπει να μην μας φέρει παραλληλισμούς με την παραπάνω έκθεση και ιδιαίτερα με τις επαπειλούμενες κοινωνικές νόσους, με κοινωνικότερους όρους, τις οποίες θα έχει η Ελληνική κοινωνία και το Ελληνικό κράτος να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια.

Το υψηλότατο ποσό ανεργίας εις την Ελλάδα έδώ και χρόνια πλέον (στον μεσοχρόνιο κύκλο) αδυνατίζει για τα καλά και σε ενεστώτα χρόνο τα κοινωνικά ταμεία (ασφαλιστικούς κλάδους υγείας και συνταξιοδότησης) και ουσιαστικά εξαρθρώνει τα κοινωνικά δίκτυα προστασίας για τα επόμενα χρόνια.

Η ίδια η ανεργία -ιδιαίτερα εις τους νέους- λειτουργεί αποτρεπτικά για την οικογενειακήν συγκρότησίν των και την δημιουργία κοινωνικών σχέσεων συμβίωσης γεννεαλογικής αναπαραγωγής, και για την οικονομική αναπαραγωγή και συνέχεια στήριξης των κοινωνικών δικτύων, αλλά και με την εμφάνισην κοινωνικών νόσων και προβλημάτων (ψυχολογικές αποσυγκροτήσεις των ανέργων, ή των ελλειπώς αμοιβομένων, ή των ακανόνιστα και ευκαιριακά απασχολουμένων).

Η ολότητα της ατομικής συγκρότησης μέσα εις το κοινωνικό σύνολο, δεν θα πρέπει να αφήνει απ΄ έξω την αναγκαιότητα της προοδευτικής απεξάρτησης του εργαζομένου από το οικογενειακό πατρώο και μητρώο περιβάλλον και προς επίρρωσιν της αναγκαίας κοινωνικής δυναμικής του εργαζομένου για την αυθύπαρξιν.

Η οικονομική κρίση βεβαίως παρεμβαίνει άμεσα και δραστικά εις την υποβάθμιση των αναγκαίων συνθηκών υγιεινής και πρόληψης των ασθενειών, όπως σε αυτούς του κανόνες δίδασκε και επέμενε την δεκαετία του 1950 εις την καθημαγμένη Ελλάδα ο Γερασιμάκης Αλιβιζάτος, καθηγητής της υγιεινής και διατελέσας και υπουργός υγείας.

Και εις την βελτίωση αυτών των συνθηκών έδωσε τεράστια σημασία το Ελληνικό κράτος μετά το 1950 με την επέκταση του τρεχούμενου νερού εις τα σπίτια, την αύξηση της χρήσης σαπουνιού, και την αύξηση των πρωτεϊνών διατροφής ιδιαίτερα για τις νέες ηλικίες.

Η μειωμένη θέρμανση, η κακής ποιότητας τροφή και η ανεπάρκεια τροφής σε μικρές ηλικίες, και γενικά η αποσυγκρότηση μιας καθημερινότητας διαβίωσης και υλικώς, είναι χαρακτηριστικά ίδια (προσπεφυκότα) της οικονομικής κρίσης.

Η στενότητα των οικονομικών πόρων σε κάθε άτομο – οικογένεια δημιουργεί πρόσθετες βιοτικές ανασφάλειες οι οποίες αν κυοφορηθούν αρκετό χρονικό διάστημα εσωστρέφονται και αποκτούν την μορφή θλίψης συμπεριφορικής αμφιθυμίας και ημπορεί διάλυσης του οικογενειακού ιστού.

Θα αναφερθώ ακόμα εις τα κρούσματα της ασθένειας της λύσσας, τα οποία παρουσιάσθησαν τα τελευταία 2-3 χρόνια και ταυτοποιήθηκαν, ενώ η ασθένεια είχε εξαληφθεί εις την Ελλάδα το 1984. Ασφαλώς το άνοιγμα των συνόρων προς Βορρά είναι το κύριο που τροφοδότησε τα κρούσματα λύσσας, αλλά και για την εξάπλωσίν των μέχρι την Θεσσαλία, θα πρέπει κάπου να βοηθάει και ίσως η οικονομική κρίση της χώρας, ως ανεπάρκεια κονδυλίων εις τους αντίστοιχους φορείς.

Ακόμη και δεδομένου του ότι για την παγκόσμια οργάνωσιν υγείας εις την κλίμακα των κοινωνικών ασθενειών η σπουδαιότερη είναι η μοναξιά (μοναξά κατ΄ άλλους), δεδομένου ότι το αίσθημα της μη συμμετοχής των πολιτών εις την κοινωνική ζωή μέσω εργασίας, μέσω κατανάλωσης υλικών αγαθών ή υπηρεσιών, ενισχύουν εις τους πολίτες το αίσθημα της μοναξιάς, της αποβολής απ΄ το κοινωνικό συλλογικό, του φυγοκεντρισμού απ΄ το κοινωνικό συμπεριφορικό, με αποτέλεσμα την πιότερη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού.

Εις το οικονομικό στοιχείο των κρατικών οντοτήτων, αλλά και για την κοινωνική διαχείριση, πάντα εσυγκρούοντο οι ανάγκες -πολλές απ΄ αυτές χωρίς όρια (υγεία – ασφάλιση)- με το πεπερασμένο των πόρων.

Οι ευθύνες ισόρροπης διαχείρισης αυτών των πόρων -των υπαρχόντων πόρων ενός κράτους και μιας κοινωνίας- υπάγονται και εις τα κριτήρια των πράξεων (όσα που έγιναν), αλλά και των παραλείψεων (όσων δεν έγιναν), για να φτάσουμε εις την σημερινή -εδώ και 4-5 χρόνια- κοινωνικοοικονομική κρίση, μέχρι και καθημαγμό (κοινωνικοοικονομικός όρος του Ξ. Ζολώτα) για την χώρα μας και τους πολίτες, με την θηριώδη ανεργία η οποία υποβάλει την αύξουσα κοινωνική αποσυσσωμάτωση, υποσχόμενη προβλήματα για τα επόμενα χρόνια για τους πολίτες.

Η αρχικά αναφερθείσα αυτολεξεί έκθεση (του 1942) του Ακαδημαϊκού Γ. Ιωακείμογλου, διατηρεί ακέραια και σήμερα το νόημά της, αναδεικνύοντας τον κοινωνικό προσδιορισμό κάθε επιστημονικής ή διαχειριστικής (ιδεολογικής και πολιτικής στις μέρες μας) εκλογής .

Θοδωρής Αραβανής