Το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου στη Γράβα Χαραδιατίκων (ανανεωμένο)

… Και ο μη αποπερατωθείς Ναός των Αγ. Τιμοθέου και Μαύρας στην πόλη της Λευκάδας

«Η Μονή αύτη ιδρύθη εις την περιφέρειαν του χωρίου Χαραδιατίκων εις τας αρχάς του 17ου αιώνος υπό του Ιερομονάχου Συμεώνος Κονιδάρη, όστις αφιερώσας τη Μονή πλείστα ακίνητα κτήματα, διετέλεσεν επί πολλά έτη Ηγούμενος ταύτης. Τω 1626 ο ως άνω ιδιοκτήτης και Ηγούμενος δια διαθήκης κατέλιπεν εις τους απογόνους του την τε Μονήν και τα εις ταύτην αφιερωθέντα κτήματα. Το αξιοπερίεργον είναι, ότι εις την διαθήκην εκείνην είχεν υπογράψει ως μάρτυς και ο Οθωμανός Μεχμέτ Αγάς ο Χούμογλης¹.

Μετά πάροδον ετών, εκλειψάντων των απογόνων του αρχικού κτήτορος, η ως άνω Μονή περιήλθεν εις το Δημόσιον. Κατόπιν τούτου, και δη τω 1715, ο Γενικός Προνοητής Θαλάσσης Δανιήλ Δολφίν (Dolfin) παρεχώρησε την επί της Μονής Πατρωνείαν δημοσίου δικαίου προς τον Ιερομόναχον Παΐσιον Ρεκακάβαν, όστις κατείχε ταύτην μέχρι του θανάτου του, επισυμβάντος τω 1725, οπότε η επί της εν λόγω Μονής Πατρωνεία παρεχωρήθη προς τον ιερέαν Παναγιώτην Μαρίνον, ως προκύπτει εκ του κάτωθι διατάγματος του τότε Γενικού Προνοητή Θαλάσσης Φραγκίσκου Κορνέρ (Corner).

(σ.σ. Παρατίθεται το διάταγμα Κορνέρ με ημερομηνία 22 Ιανουαρίου 1725).

Μετά τον θάνατον του Ηγουμένου Παναγιώτου Μαρίνου, ο Γενικός Προνοητής Θαλάσσης Αντώνιος Μαρίνος Πρίουλη τω 1766 παρεχώρησεν την επί της αυτής Μονής Πατρωνείαν προς τον Ιερομόναχον Γρηγόριον Καββαδιάν. Ούτος απεβίωσε τω 1779, οπότε ο Γενικός Προνοητής Θαλάσσης Ιάκωβος Νάνη (Nani) παρεχώρησε ταύτην προς τον τότε Αρχιεπίσκοπον Λευκάδος Ιωακείμ Μαρίνον, κατ΄ αίτησιν του τελευταίου τούτου, ως εμφαίνεται εκ του κάτωθι διατάγματος.

(σ.σ. Παρατίθεται το διάταγμα του Νάνη με ημερομηνία 2 Ιουνίου 1779).

Ο Αρχιεπίσκοπος Λευκάδος Ιωακείμ Μαρίνος, εις ον είχε παραχωρηθή η επί της Μονής του Αγίου Δημητρίου εις Γράβα Πατρωνεία, απεβίωσε τη 19 Νοεμβρίου 1798, ήτοι μετ΄ ολίγους μήνας από της καταλήψεως της Λευκάδος υπό των Ρωσοτούρκων, επειδή δε ο τότε εν τη Μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου της Φανερωμένης διαβιών Ιερομόναχος Χρύσανθος Χαλικιόπουλος Ζάγκας είχε παράσχει μεγάλας υπηρεσίας προς τους πολιορκήσαντας το φρούριον της Αγίας Μαύρας Ρώσους, ο αντιναύαρχος Ουσακώφ (Uchakow) (σ.σ. αγιοκατατάχτηκε το 2004 από τη Ρωσική εκκλησία), Διοικητής του Ρωσικού στόλου, ανταμείβων ταύτας, δια διατάγματός του της 22 Απριλίου 17999 Ελλ. ημ., τω παρεχώρησε την επί της Μονής του Αγίου Δημητρίου εις Γράβα Πατρωνείαν.

(σ.σ. Παρατίθεται το διάταγμα του Ουσακώφ με ημερομηνία 22 Απριλίου 1779)

Η υπό του Ιερομονάχου Χρυσάνθου Χαλικιοπούλου Ζάγκα διοίκησις της Μονής και υπό τούτου διαχείρισις των εισοδημάτων ταύτης υπήρξαν πλημμελέσταται, διο, επί κυριαρχίας των Αυτοκρατορικών Γάλλων, και δη τω 1810, ο τότε Διοικητής Λευκάδος Ιωσήφ Βούρβαχης, στηριζόμενος εις σχετικόν έγγραφον του κατά την εποχήν εκείνην Μητροπολίτου Λευκάδος Παρθενίου Κονιδάρη, ανέφερε προς την εν Κερκύρα Κυβέρνησιν την υπό του Ιερομονάχου Χρυσάνθου Χαλικιοπούλου Ζάγκα αμαρτωλήν διοίκησιν της εν λόγω Μονής και επρότεινεν την δήμευσιν των κτημάτων ταύτης.

Καταχωρούμεν ώδε την πρότασιν του Διοικητού Λευκάδος Ιωσήφ Βούρβαχη.

(σ.σ. Παρατίθεται το έγγραφο με τις προτάσεις του Διοικητή Λευκάδος Ιωσήφ Βούρβαχη, όπου καταλογίζονται, μεταξύ άλλων, στον Ιερομόναχο Χρύσανθο Χαλικιόπουλο Ζάγκα τα εξής:

Το έγγραφο έχει ημερομηνία 5 Μαρτίου 1810²).

Και η μεν περί δημεύσεως των κτημάτων της Μονής του Αγίου Δημητρίου εις Γράβα πρότασις του Διοικητού Λευκάδος Ιωσήφ Βούρβαχη δεν εγένετο δεκτή υπό της Κυβερνήσεως, ο δε Ιερομόναχος Χρύσανθος Χαλικιόπουλος Ζάγκας διετήρησε την επί της ως άνω Μονής Πατρωνείαν μέχρι του θανάτου του, επισυμβάντος τω 1814, ότε η Λευκάδα διετέλει υπό την Αγγλικήν προστασίαν.

Ευρίσκομεν λίαν ενδιαφέρον το κάτωθι έγγραφον, όπερ ο Μητροπολίτης Λευκάδος Παρθένιος Κονιδάρης διεβίβασε προς την τοπικήν Διοίκησιν, εξ ου καταφαίνεται η αθλία κατάστασις, εις ην, εξ υπαιτιότητος του Ιερομονάχου Χρυσάνθου Χαλικιοπούλου Ζάγκα, είχε περιέλθει η εν λόγω Μονή.

(σ.σ. Παρατίθεται το έγγραφο του Μητροπολίτη Λευκάδος Παρθένιου Κονιδάρη, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται:

Κατόπιν τούτου, η Διοίκησις Λευκάδος, συνελθούσα, όπως συκεφθή επί της μελλοντικής τύχης της Μονής του Αγίου Δημητρίου εις Γράβα, εξέδωσε το από 15 Μαρτίου ψήφισμά της, όπερ υπέβαλε προς έγκρισιν προς τον τότε Πολιτικόν και Στρατιωτικόν Διοικητήν των Ιονίων Νήσων σερ Ιάκωβον Κάμπελ. Δια του ψηφίσματος εκείνου η Διοίκησις Λευκάδος επρότεινεν, όπως οι πρόσοδοι της εν λόγω Μονής παραχωρηθούν προς τον εν τω φρουρίω της Αγίας Μαύρας κατεστραμμένον Ναόν των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας, επί τω τέλει, όπως δια των προσόδων της Μονής, δια των εισοδημάτων του Ναού και δια των εισφορών των πιστών ανεγερθή ο Ναός της Αγίας Μαύρας, ουχί πλέον εντός του φρουρίου, αλλ΄ εν τη πόλει.

(σ.σ. Παρατίθεται το ψήφισμα της διοικήσεως Λευκάδας με ημερομηνία 18 Μαρτίου 1814. Υπογράφεται από τους: Τζων Μακ Κόμπ Αρχηγός της Διοικήσεως, Ανδρέας Σταύρος Σύμβουλος, Πέτρος Τζανκαρόλος Σύμβουλος, Σπυρίδων Καλκάνης Σύμβουλος, Δημήτριος Βαφέας Σύμβουλος.)

Η ως άνω πρότασις της Διοικήσεως Λευκάδος, υποστηριχθείσα και υπό της από 29 Μαρτίου 1814 εκθέσεως του Διευθυντού του Γραφείου επί των Ιερών Ιδρυμάτων Π. Πετρίδη, εγένετο δεκτή υπό του Πολιτικού και Στρατιωτικού Διοικητού των Ιονίων Νήσων στρατηγού σερ Ιακώβου Κάμπελ, όστις σχετικώς διεβίβασε προς την Διοίκησιν Λευκάδος το κάτωθι έγγραφον.

(σ.σ. Παρατίθεται το έγγραφο με ημερομηνία 1 Απριλίου 1814).

Και ο μεν Ναός των Αγ. Τιμοθέου και Μαύρας, ένεκα λόγων, ους εξεθέσαμεν αλλαχού³, δεν ανηγέρθη εν τη πόλει, η δε Μονή του Αγίου Δημητρίου εις Γράβα παρέμεινεν έκτοτε ως Μετόχιον του ως άνω Ναού, εν τω ταμείω του οποίου εισήγετο ετησίως το εκ της εκμισθώσεως των κτημάτων της προϊόν⁴.»

Σημείωση:
Ο Ναός των Αγίων Μαύρας και Τιμοθέου, ξεκίνησε πράγματι να οικοδομείται το 1823. Προβλεπόταν μάλιστα να γίνει Μητροπολιτικός Ναός. Λείψανα του Ναού σώζονται μέχρι σήμερα στην πίσω μεριά από το περιβόλι του σπιτιού που έμενε ο γιατρός Ξενοφώντας Γρηγόρης. Για την μη αποπεράτωση του Ναού αναφέρει ο Κωνστ. Γ. Μαχαιράς:

«Λόγω του ότι ο Άγγλος Τοποτηρητής Λευκάδος Οκτάβιος Τεμπλ είχε διατάξει την εκ των τειχών της αρχαίας πόλεως και πρωτευούσης της νήσου Λευκάδος Νηρίκου απόσπασιν ογκολίθων προς κατασκευήν του κτηρίου, πλείστοι διανοούμενοι Λευκάδιοι, πρωτοστατούντος του Μάρκου Τσαρλαμπά, τιμώντες τα παλαιά της Ελληνικής εποχής λείψανα, τα μαρτυρούντα την αρχαίαν εύκλειαν, διεμαρτυρήθησαν εντόνως κατά του εν λόγω βανδαλισμού, οπότε, η Κυβέρνησις διέταξε ν΄ ανασταλή η περαιτέρω οικοδομή του Ναού, όστις μετά τινα χρόνον ανηγέρθη εκ νέου εντός του φρουρίου και εν τη αρχική αυτού τοποθεσία⁵.»

(Για τα απομεινάρια του ναού των Αγίων Μαύρας και Τιμοθέου είχαμε κάνει και παλιότερα μια ανάρτηση με τίτλο: Απομεινάρια του παρελθόντος στην πόλη της Λευκάδας μη γνωρίζοντας όμως τότε περί τίνος πρόκειται).

Πηγή: Κωνστ. Γ. Μαχαιρά, Ναοί και Μοναί Λευκάδος, Αθήναι 1957
_____________________________
¹ Εκ του Ιταλικού (Αρχειοφυλακείον Λευκάδος)
² Εκ του Ιταλικού (Αρχειοφυλακείον Λευκάδος)
³ Κωνστ. Γ. Μαχαιρά, Ναοί και Μοναί Λευκάδος, Σελ. 193, Αθήναι 1957
⁴ Αρχειοφυλακείον Λευκάδος
⁵ Κωνστ. Γ. Μαχαιρά, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής προστασίας (1810-1864), Σελ. 81, Κέρκυρα 1940