Λειτουργία στο ξωκλήσι της Παναγιάς στους Σκάρους

Μικρό ιστορικό του ερειπωμένου ναΐσκου

Ξαφνιάζει ευχάριστα, και πιστεύουμε όχι μόνο εμάς προσωπικά, η απόφαση της Μητρόπολης Λευκάδας να τελέσει λειτουργία την ερχόμενη Κυριακή 25 Οκτώβρη 2015 στο ερειπωμένο ξωκλήσι της Παναγιάς στους Σκάρους, με αφορμή τον ορεινό αγώνα δρόμου “Lefkas Trail Running” που διοργανώνεται την ίδια μέρα και ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής διατρέχει το δάσος των Σκάρων.

Δεν έχει λειτουργήσει εδώ και δεκαετίες αναφέρει η παρακάτω ανακοίνωση της Μητρόπολης, εδώ και … εκατονταετία θα συμπληρώναμε, αφού υπερενενηντάχρονοι Κολυβιάτες -γεννηθέντες το 1920 και ακόλουθα- που πέρασαν κυριολεκτικά τη ζωή τους στους Σκάρους δεν το θυμούνται να λειτουργεί ως τόπος λατρείας. Η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«Θεία λειτουργία
στον Ιερό Ναό Παναγίας στους Σκάρους

Γίνεται γνωστό στούς εὐσεβεῖς Χριστιανούς ὅτι, «Θεοῦ θέλοντος καί καιροῦ ἐπιτρέποντος», τήν ἐρχόμενη Κυριακή, 25 Ὀκτωβρίου 2015, θά τελεσθεῖ μετά ἀπό δεκαετίες Θεία Λειτουργία στόν ἐρειπωμένο Ἱερό Ναό τῆς Παναγίας κοντά στήν κορυφή τοῦ ὄρους τῶν Σκάρων, μέ ἀφορμή τόν ἀγώνα ὀρεινοῦ δρόμου “Lefkas Trail Running” πού διοργανώνεται τήν ἴδια ἡμέρα στήν περιοχή.

Ὁ Ὄρθρος θά ἀρχίσει στίς 7.30 π.μ. καί ἡ Θεία Λειτουργία στίς 9.00 π.μ.

Ἡ διαδρομή πρός τόν Ἱερό Ναό θά εἶναι προσβάσιμη μέχρι τίς 10.30 π.μ.

Καλοῦνται πάντες οἱ πιστοί γιά πνευματική ὠφέλεια καί ἁγιασμό· γιά νά μή σβήσει ἀπό τή μνήμη μας ἕνα ἱστορικό «σκήνωμα τοῦ Θεοῦ» καί γιά νά ἐνισχύσουμε μέ τό δικό μας τρόπο τή σημαντική αὐτή ἀθλητική διοργάνωση.

Πληροφορίες: Κέντρο Νεότητας Ι. Μ. Λευκάδος και Ιθάκης –Τηλ.: 2645022415 (εσ.: 23) και 6974795265».

Στο ξωκλήσι της Παναγιάς στους Σκάρους έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στην παρούσα σελίδα, αφού κάθε φορά που ανεβαίνουμε στους Σκάρους -και δεν είναι λίγες μέχρι τώρα αυτές οι φορές- δεν παραλείπουμε να το επισκεπτόμαστε.

«Άθωνα της Λευκάδας» αποκαλεί το βουνό των Σκάρων ο συγχωριανός μας φιλόλογος και ιστορικός Σπύρος Σούνδιας. Γράφει στο βιβλιαράκι του «Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου» (Αθήνα 1999):

«Από τότε που κατοικήθηκε η Λευκάδα οι Σκάροι ήταν το βουνό που ριζώθηκε η ζωή. Οι τάφοι που βρέθηκαν στα πόδια του (σ.σ.: εννοεί τους ανασκαφέντες από τον Γερμανό αρχαιολόγο Γουλιέλμο Νταίρπφελντ τάφους), μας φέρνουν στην εποχή του λίθου. Το εύκρατο κλίμα του, το γόνιμο έδαφός του, η πυκνή βλάστησή του το έκαναν από νωρίς τόπο βοσκής και ανάπτυξης. Η ποιμενική ζωή που αναπτύχθηκε διαχύθηκε και σε άλλες μορφές, όπως η καλλιτεχνική, η θρησκευτική κ. ά. Και έγιναν οι Σκάροι ο Άθωνας της Λευκάδας, αφού έφερνε στη ράχη του πάνω από είκοσι εκκλησίες, μοναστήρια και μετόχια».

Τα μοναστήρια του Αη-Γιώργη και της Κόκκινης Εκκλησιάς, κτισμένα στις υπώρειες του βουνού, είναι από τα πιο παλιά της Λευκάδας. Ήταν στην εποχή τους από τα πιο εύρωστα οικονομικά, με αμπέλια, λιοστάσια, χωράφια, γιδοπρόβατα και μεταγωγικά ζώα. Και τα ξωκλήσια στους πρόποδες και τις ραχούλες του βουνού των Σκάρων ήταν μετόχια τους. Από αυτά κάποια διατηρήθηκαν ως τις μέρες μας, μερικών σώζονται μόνο τα ερείπια και κάποια άλλα χάθηκαν παντελώς και υπάρχουν σήμερα μόνο ως τοπωνύμια, όπως ο Αη – Βάρβαρος, ο Αη – Λιάς, του Ασκητή η Ράχη κ. ά.

Ένα από τα ξωκλήσια αυτά, μετόχι του μοναστηριού του Αη – Γιώργη κάποτε, είναι και η Παναγιά (Ευαγγελίστρια) στους Σκάρους. Σώζονται μόνο τα ερείπιά της. Βρίσκεται χτισμένη σε ένα λόφο με θέα ολόγυρα προς όλο σχεδόν το βουνό. Από εκεί αρχίζει και το δάσος με τα αιωνόβια ρουπάκια. Γύρω από το ξωκλήσι βρισκόταν παλιότερα αμπέλια και χωράφια. Είναι μια από τις λίγες περιοχές του βουνού όπου υπάρχουν αρκετές ιδιοκτησίες. Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου διέθετε στην περιοχή αυτή, που πήρε το όνομά της από το ξωκλήσι, ένα μεγάλο αμπέλι, που ακόμη και σήμερα το θυμούνται και διηγούνται, όσοι το πρόλαβαν, για την ευφορία του.

Το ξωκλήσι της Παναγιάς το συναντάμε σε ένα ύψωμα στην αριστερή μεριά του μονοπατιού -παμπάλαια στράτα κτηνοτρόφων- που οδηγεί, αφήνοντας δεξιά το μοναστήρι του Αη – Γιώργη, από το χωριό Κολυβάτα στο βουνό. Εκεί που ο δρόμος παύει πλέον να ανηφορίζει και υπάρχει ένα ίσωμα, οριοθετημένο κατά κάποιο τρόπο από λιθιές ιδιόκτητων χωραφιών.

Εντοιχισμένη πέτρα με σταυρό πάνω από την είσοδο του ναΐσκου

Δεν το θυμάται κανείς από τους συγχωριανούς μας που ζούνε -ακόμη και γεννηθέντες το 1920- ως τόπο λατρείας, μόνο ερειπωμένο. Ο Σπύρος Σούνδιας γράφει στο προαναφερόμενο βιβλίο του ότι εκεί αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του και πέθανε το 1695 ο ιερέας Μεθόδιος Μολφέτας, αφού έφτιαξε το 1689 την εκκλησία της Ευαγγελίστριας -τη σημερινή μητρόπολη- στην πόλη της Λευκάδας. (Από ανάρτησή μας το 2008 με τίτλο «Τα ερείπια από το ξωκκλήσι της Παναγιάς στο βουνό των Σκάρων, «τον Άθωνα της Λευκάδας»».

Η Αγία Τράπεζα, μια μεγάλη ορθογώνια (σπασμένη) πέτρινη πλάκα, στο εσωτερικό του ναΐσκου. Υπερενενηντάχρονος σήμερα συχωριανός μας μας έχει διηγηθεί και την ιστορία του σπασίματος, αλλά κάποια άλλη φορά.

Θέα από το ύψωμα που βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγιάς