Για το Αμερικάνικο Δολάριο – Μέρος 2ον
Tο Αμερικάνικο Κερματικό Γραμμάτιο*
Του Θεόδωρου Αραβανή
Τον 19ο αιώνα η ρύθμισις του όποιου τότε διεθνούς νομισματικού συστήματος, γινόταν από το σύστημα (σημείο) χρυσού. Αυτό το σύστημα (σημείο) χρυσού είναι το ανώτατο και κατώτατο όριο τιμής συναλλάγματος, που όταν η αξία ενός εθνικού νομίσματος έπεφτε κάτω από ορισμένο σημείο, οι ξένοι κάτοχοι του νομίσματος αυτού (π.χ. Γερμανικά Μάρκα ), είχαν συμφέρον να μετατρέψουν το νόμισμα αυτό (τα Γερμανικά Μάρκα ) σε χρυσό καταβάλλοντας τα έξοδα μεταφορά τους.
Σε ένα παράδειγμα, έστω ότι η Γερμανία είχε κάμει μεγάλες αγορές στο εξωτερικό και δεν είχε πουλήσει αρκετά. Έτσι δεν είχε στην κατοχή της επαρκή ξένα νομίσματα (π.χ Γαλλικά Φράγκα, ή Στερλίνες), για να τα δώσει σε αντάλλαγμα των Μάρκων με τα οποία είχε πληρώσει τα ξένα εμπορεύματα που αγόρασε στο εξωτερικό, για τα οποία οι ξένοι ήθελαν να πληρώσουν τις δικές των αγορές. Όφειλε τότε να τα πληρώσει σε χρυσό ή σε εμπορεύματα, με αύξηση των εξαγωγών της (για να εισπράξει Γαλλικά Φράγκα ή Στερλίνες). Το (σύστημα) σημείο χρυσού λοιπόν ήταν: η στιγμή κατά την οποία τα Γερμανικά Μάρκα που κατείχαν οι ξένοι, ήσαν πολλά στην διεθνή αγορά συναλλάγματος και με αυτά μπορούσε κανείς να αποκτήσει λιγότερα από άλλο νόμισμα ( π.χ. Δολάρια). Κοινώς το Γερμανικό Μάρκο ήταν ασύμφορο για τα ξένα κράτη που το είχαν στην κατοχή των ή τους πολίτες των ξένων χωρών. Και έτσι τα άλλα κράτη ή οι πολίτες άλλων χωρών, είχαν συμφέρον να μετατρέψουν αυτά τα Γερμανικά Μάρκα σε χρυσό στο Βερολίνο, για να εξαγάγουν αυτόν τον χρυσό και να αποκτήσουν τον αριθμό των Δολαρίων (π.χ.) που αντιστοιχούσε στο ισοδύναμο της αξίας σε χρυσό των δύο νομισμάτων τα οποία δεν μπορούσε να αποκτήσει στην αγορά συναλλάγματος.
Έτσι η αγορά συναλλάγματος δεν μπορούσε επομένως να απομακρυνθεί από την επίσημη ισοτιμία παρά μόνο το κόστος της συναλλαγής: δηλαδή έξοδα μεταφοράς, ασφάλεια, εάν η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας συγκατετίθετο στην πράξη να εξαργυρώσει το νόμισμά της σε χρυσό.
Η χώρα λοιπόν (η Γερμανία στο παράδειγμα) της οποίας το νόμισμα κινδύνευε να φτάσει στο σημείο χρυσού, είχε δύο δυνατότητες: α) Στην μείωση του αποθέματος χρυσού. Αυτή η μείωση του ενεργητικού της Κεντρικής Εκδοτικής Τράπεζας της Γερμανίας συνεπάγετο και την μείωση του όγκου του κυκλοφορούντος χρήματος και έτσι το σύστημα (σημείο) χρυσού λειτουργούσε χωρίς κλονισμούς.
β) Στην δεύτερη περίπτωση και προκειμένου να προσελκύσει η Γερμανία ξένα κεφάλαια εξασφαλίζοντας έτσι βραχυπρόθεσμα το αναγκαίο συνάλλαγμα για την αποπληρωμή – ανταλλαγή των Γερμανικών Μάρκων, έπρεπε να αυξήσει τον προεξοφλητικό τόκο, άρα να αυξήσει και την τιμή της πίστεως, ώστε να μειωθεί ανεπαίσθητα η κατανάλωση και να επιτευχθεί η εξαγωγή του πλεονάσματος της παραγωγής που θα προέκυπτε απ΄ την μείωση της ζητήσεως.
Η παραπάνω λειτουργία ήταν και μεθοδολογικά παραμένει η αναλυτική λειτουργική μηχανιστική του διεθνούς νομισματικού- χρηματοοικονομικού συστήματος (σημείου) χρυσού.
Μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (Μεγάλος Πόλεμος στην Ιστοριογραφία) και ένεκα των προβλημάτων που επέφερε ο ίδιος ο πόλεμος στις χώρες και δεδομένου ότι οι ΗΠΑ βγήκαν ουσιαστικά κερδισμένες οικονομικά από τον πόλεμο και με νομισματική ισοτιμία του Δολαρίου ενισχυμένη, έναντι των Ευρωπαϊκών τότε νομισμάτων, λόγω των Αμερικάνικων δανείων σε Αγγλία και Γαλλία κατά την διάρκεια και στην Γερμανία κατά την λήξη του πολέμου, για την καταβολή μέρους των επιδικασμένων πολεμικών επανορθώσεων, μετά την λήξη του πολέμου λοιπόν φτάσαμε στην Διάσκεψη της Γένοβας το 1922.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το 1914 και πριν την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου, η ισοτιμία Αγγλικής Στερλίνας και Αμερικάνικου Δολαρίου ήταν 4,86 και το δημόσιο χρέος της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο Αγγλικό κράτος ήταν 950 εκατομμύρια Στερλίνες. Αμέσως μετά την λήξη του πολέμου το 1918, το χρέος της Αγγλικής Κυβέρνησης στις ΗΠΑ ήταν 4,2 δις Στερλίνες και η ισοτιμία Δολαρίου/Στερλίνας είχε πέσει και κάτω από 3,5.
Τα ίδια και χειρότερα ήταν τα αντίστοιχα μεγέθη και για το Γαλλικό Φράγκο και για τα χρέη της Γαλλίας στην Αμερικάνικη Κυβέρνηση. Η ηττηθείσα από τον πόλεμο Γερμανία ήταν κατεστραμμένη οικονομικά με νόμισμα (γενικό ισοδύναμο) στιγμιαίας ισχύος και πληθωρισμό τρισεκατομμυρίων. Περίμενε δε τα Αμερικανικά δάνεια για να πληρώνει προς την Γαλλία κυρίως τις επιδικασθείσες τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις, απ΄ τις οποίες η Γαλλική κυβέρνηση προσδοκούσε να πληρώσει τα δάνεια του πολέμου προς την Αμερική.
Και έτσι φτάσαμε -ουσιαστικά μάλλον την επέβαλλαν οι ΗΠΑ- στην διάσκεψη της Γένοβας το 1922 και την μέθοδο χρυσού και συναλλάγματος.
(Συνεχίζεται…)
(Σημ.: Η μονάδα κάθε λογής γενικού ισοδυνάμου (δηλαδή μονάδα χρήματος) που εκδόθηκε σε χαρτονόμισμα επίσημα ονομάζεται κερματικό γραμμάτιο και όχι χαρτονόμισμα του ενός π.χ. Δολλαρίου ή της μιας Αγγλικής Στερλίνας π.χ Έτσι διαφοροποιείται το νόμισμα σε κέρμα μεταλλικό και σε κερματικό γραμμάτιο, στην ιστορική ανάλυση και ως τις μέρες μας μια και πολλές χώρες ακόμα την μονάδα του νομίσματός των την έχουν σε κερματικό γραμμάτιο και όχι σε κέρμα. Το ευρώ επιλέχτηκε να μην εκδίδεται σε μορφή κερματικού γραμματίου, αλλά σε μορφή κέρματος).
