Εβδομαδιαία στήλη «Το Κέρας της Αμάλθειας»: Νεοελληνικά αρκτικόλεξα: τα «ιερογλυφικά» της ντροπής

Πόσες και πόσες φορές, αγαπητοί φίλοι μου, δεν μας έχει τύχει να συναντάμε σε εφημερίδες ή έγγραφα διεκπεραιωτικού χαρακτήρα συντομογραφίες και επιτμήσεις κάποιων όρων, που αδυνατούμε να κατανοήσουμε, επειδή, πολύ απλά, δεν γνωρίζουμε από ποιες λέξεις συγκροτούνται τα αρχικά τους;

Μιλάω, φυσικά, για τα περίφημα «αρκτικόλεξα» που, λόγω του ταχύτατου ρυθμού εξέλιξης της τεχνοκρατούμενης εποχής μας, έχουν κατακλύσει την καθημερινότητά μας κακοποιώντας τη βάναυσα και φορτώνοντάς τη με μια γλώσσα – «προκάτ», που όχι μόνο δεν διαθέτει -μια στοιχειώδη έστω- συντακτική ή γραμματική δομή, αλλά ούτε καν την πρέπουσα συναισθηματική και αισθητική υφή.

Σε ποια βραχυγραφία να σας πρωτοπαραπέμψω;

Τις προάλλες μιλούσα στους μαθητές μου για την επιβολή του Δ.Ο.Ε. στη χώρα μας το 1898 και προσπαθούσα να τους την παραλληλίσω με την- προ λίγων ετών- αντίστοιχη του Δ.Ν.Τ..

Παρατήρησα ότι με κοίταζαν με τέτοια αμηχανία, με ένα τόσο έντονο διανοητικό «μούδιασμα», διότι, προφανώς, τους ήταν εντελώς ανοίκεια μια τέτοια εκμηχανισμένη και «απογυμνωμένη» γραφή.

Για να ελαφρύνω λιγάκι το κλίμα, τους «αράδιασα» στον πίνακα όλες τις πιθανές ερμηνείες της συγκεκριμένης συντομογραφίας και, κατόπιν, τους ζήτησα να προβλέψουν με ποια από τις διατυπωθείσες εκδοχές συγκατετίθεντο πιο πολύ.

«Δ.Ο.Ε.», λοιπόν, τους είπα ότι σημαίνει:

1. «Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας»
2. «Διεθνής Οργάνωση Εργασίας»
3. «Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος»
4. «Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή»
5. «Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος»
6. «Διοίκηση και Οργάνωση Επιχειρήσεων» κ.λπ., κ.λπ.

Όλοι οι μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης εκδήλωσαν την έντονη έκπληξή τους -όπως, φυσικά, και τη θυμηδία τους, διακωμωδώντας, μάλιστα, εμφατικά τον «ξύλινο» αυτό λόγο- όταν διαπίστωσαν πόσο εύκολα ορισμένοι μόνο φθόγγοι μπορούν να τους αποπροσανατολίσουν πλήρως από την ορθή γλωσσολογική προσέγγιση και κατανόηση κάποιου δυσνόητου όρου, αφού τα «ασθματικά» αυτά αρχικά μοιάζουν με κενούς ήχους, με κλειστά κελύφη που πολύ δύσκολα μπορούν να «ανοιχτούν», να αποκωδικοποιηθούν και να «εξομαλυνθούν».

Δυστυχώς, έχουμε πάμπολλα παραδείγματα βίαιης διάρρηξης του πνεύματος και της ψυχής της γλώσσας μας από τον κατακερματισμένο αυτό τρόπο γραφής, που σαν τον βάρβαρο επισκέπτη υπεισέρχεται απρόσκλητος στην έκφραση του σύγχρονου Έλληνα και την λεηλατεί αδιακρίτως.

Αν αφιερώσουμε λίγο σχετικά κόπο και χρόνο περιηγούμενοι στους πιο δημοφιλείς διαύλους επικοινωνίας, θα προσπέσουμε πάνω σε αρκτικόλεξα – γρίφους και βραχυγραφίες – γλωσσοδέτες, όπως Α.Β.Σ.Θ., Α.Ε.Δ.Α.Κ., Δ.Κ.Α.Σ., Δ.Κ.Ε.Ο., Γ.Γ.Τ.Π., Π.Σ.Α.Α.Θ.Α. και εκατοντάδες άλλα τραγελαφικά.

Για την ιστορία του πράγματος, αναδιφώντας σε όλα αυτά τα λεκτικά «τερατουργήματα», διαπίστωσα ότι τα αυτοματοποιημένα τους συνθηματικά παραπέμπουν σε οργανισμούς των οποίων την ύπαρξη και δράση δεν μπορείς επ’ ουδενί να υποψιαστείς, πόσω μάλλον να μαντέψεις, όσες ώρες κι αν προσπαθείς να παραλληλίσεις τα αρχικά τους με συνήθεις γλωσσικούς τύπους που ενδημούν κατά δεκάδες στην ελληνική γραφειοκρατία.

Θαυμάστε ορισμένα τυχαίως επιλεγμένα αρκτικόλεξα:

«Α.Β.Σ.Θ.» σημαίνει Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης.
«Α.Ε.Δ.Α.Κ.»: Ανώνυμη Δημόσια Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων.
«Δ.Κ.Α.Σ.»: Διεθνής Κώδικας…Αποφυγής Συγκρούσεων (!)
«Δ.Κ.Ε.Ο»: Διεύθυνση Κατασκευής Έργων Οδοποιίας.
«Π.Ο.Δ.Γ.»: Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών.
«Π.Σ.Α.Α.Θ.Α.»: Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αξιωματικών Ασυρμάτου, Θαλάσσης, Αέρος, Ξηράς…

Και έπεται και συνέχεια…

«Γ.Γ.Α.Ε.»: Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού.
«Γ.Ο.Σ.»: Γενικοί Όροι Συναλλαγών.
«Σ.Ι.Σ.»: Στρατιωτική Ιατρική Σχολή.
«Π.Ε.Ε.Ε.Π.Π.» (!): Πανελλήνια Ένωση Επαναπατρισθέντων Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων.
«Π.Ε.Α.Κ.»: Πανελλήνια Ένωση Αδιόριστων Καθηγητών.
«Π.Ε.Α.Π.»: Πανελλήνια Ένωση Αναπήρων Πολέμου.
«Π.Ε.Ε.Θ.»: Πανελλήνια Ένωση Ελεύθερου Θεάτρου.
«Σ.ΜΕΤ.Χ.Α.»: Συμβούλιο Μετόχων Χρηματιστηρίου Αθηνών.
«Κ.Ε.Ο.Σ.Ο.Ε.»: Κεντρική Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων Ελλάδας.
«Κ.Ε.Α.Δ.Ε.Α.»: Κίνηση για την Εθνική Ανεξαρτησία, τη Διεθνή Ειρήνη και τον Αφοπλισμό.

Και ορισμένα… αμφίσημα:

«Π.Ε.Κ.»: Περιφερειακό Εργατικό Κέντρο αλλά και… Πανελλήνια Ένωση Κινηματογραφιστών.
«Κ.Ε.Κ.»: Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης αλλά και… Κέντρο Ελέγχου Καυσαερίων.
«Π.Ε.Ε.Α.»: Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης αλλά και… Πανελλήνια Ένωση Εφέδρων Αξιωματικών.
«Κ.Ε.Δ.»: Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου αλλά και… Κεντρική Επιτροπή Δανείων.

Υπάρχουν και κάποια αρκτικόλεξα που μόνο σκωπτική διάθεση γεννούν:

«Π.Ο.Υ.Ε.Ν.»: Πανελλήνια Ομοσπονδία Υπαλλήλων Εμπορικού Ναυτικού.
«Π.Ε.Μ.Ε.Ν.» Πανελλήνια Ένωση Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού.
«Π.Ε.Ν.Ε.Ν.»: Πανελλήνια Ένωση Ναυτών Εμπορικού Ναυτικού.
«Π.Ε.Π.Ε.Ν.»: Πανελλήνια Ένωση Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού, κ.λπ., κ.λπ..

Υιοθετώντας «εξαμβλώματα» σαν και αυτά είναι σα να αποδεχόμαστε μεταξύ μας ότι η γραφή είναι μια μορφή τυραννίας, γι’ αυτό και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τη συρρικνώσουμε και να την εξοβελίσουμε σιγά – σιγά από το λόγο μας.

Συμπεριφερόμαστε λες και η διανοητική γνώση είναι πολύ πιο σημαντική από την αισθητική της αποτύπωση.

Ναι, αλλά αν μας αρέσει να «καλουπωνόμαστε» σε κλισέ και σε άκρως αντιαισθητικά λεκτικά στερεότυπα, ουσιαστικά είναι σα να θέλουμε να αλλοτριωθούμε, να θέσουμε φραγμούς στην επικοινωνία μεταξύ μας και να συνθλιβούμε στα γρανάζια του κυνηγητού μιας χιμαιρικής ευτυχίας.

Μετά από 2.500 χρόνια ξαναγυρίσαμε στους χρησμούς και στην Πυθία.

Γράφουμε τόσο σιβυλλικά, λες και θέλουμε επίτηδες να κρατήσουμε τους συμπολίτες μας στο σκοτάδι, στο αίνιγμα, στο μυστήριο, στην άγνοια.

Είναι τόσο αδόκιμοι οι τύποι αυτοί που διαλέγουμε για να εκφραστούμε, που είναι σα να θέλουμε να υψώσουμε ένα απροσπέλαστο «Σινικό τείχος» στη μεταξύ μας συνεννόηση.

Τέτοιοι, όμως, τεχνοκρατικοί εμβολιασμοί, όπως τα προαναφερθέντα «ιερογλυφικά», υπηρετούν αυστηρά και μόνο το πνεύμα του παροντισμού και αποδεικνύουν στην πράξη πόσο ασεβείς είμαστε απέναντι στα γλωσσικά μας μνημεία.

Πόσο κακοπάσχουμε από πνευματική λειψυδρία και γλωσσική ατροφία.

Τη στεγνώσαμε τη γλώσσα μας, Συνέλληνες. Την καταντήσαμε άκομψη και στυγνή.

Τι άλλο πρέπει, στ’ αλήθεια, να κάνουμε, για να αποδείξουμε τη μωρότητα και τον πνευματικό υποσιτισμό μας;

Τη φτωχύναμε τη γλώσσα μας, την εκβαρβαρίσαμε, την εκχυδαΐσαμε και τη «διακορεύσαμε».

Με τέτοιες στενογραφίες, όχι να συνομιλήσουμε και να συνεννοηθούμε δεν μπορούμε, αλλά ούτε καν και να επικοινωνήσουμε.

Είναι σκανδαλώδης έλλειψη σεβασμού να αντιμετωπίζουμε την ελληνική γλώσσα σαν πτώμα ή σα μουσειακό είδος.

Ο συντεταγμένος λόγος του Παπαδιαμάντη και του Βιζυηνού έχει πεθάνει προ πολλού.

Σήμερα, απλώς, ξαναγυρίσαμε στις άναρθρες κραυγές και στους γρυλλισμούς.

Συνομιλούμε σαν τους κόρακες και σαν τους σκύλους.

Γι΄ αυτό, ούτε να μας παραξενεύει πρέπει ούτε και να μας κακοφαίνεται που μυκηθμίζουμε σαν το γάιδαρο…

Πριν καταντήσουμε τη γλώσσα αποφόρι, είχαμε ήδη κουρελιάσει πρωτύτερα τη σκέψη μας, απογυμνώνοντάς τη από τα ουσιαστικά και βαθύτερά της νοήματα.

«Ξηλώσαμε» κάθε λογική αλληλουχία απ’ το λόγο μας.

Ακρωτηριάσαμε και αποδεκατίσαμε καθετί ωραίο, που χρειάστηκε αιώνες για να δημιουργηθεί.

Μια «κλωστή» ήταν και κόπηκε.

Και από δωρητές πνεύματος οι Νεοέλληνες καταντήσαμε πνευματικοί οφειλέτες.

Πότε, αλήθεια, θα βάλουμε φρένο σε αυτό τον κατήφορο;

Τι ακόμη περιμένουμε να γίνει για να ενεργοποιηθούμε;

(Φωτό: Φυσικά «ιερογλυφικά» σε πέτρα στο δάσος των Σκάρων)