«Μπασιά» στη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας «Παλαιό»

Πρώτη φορά παρακολουθήσαμε το φαινόμενο σε αυτή την ένταση. Ένα ολόκληρο ποτάμι που περνούσε τη γέφυρα του Πόντε τροφοδοτούσε με θαλασσινό νερό την εσωτερική λιμνοθάλασσα της Λευκάδας (Παλαιό), η στάθμη της οποίας είχε ανέβει σημαντικά.

Πρόκειται, μάλλον, για την «Μπασιά» που αναφέρουν οι ψαράδες στις λιμνοθάλασσες, ενώ το αντίθετο φαινόμενο είναι η «Ρήχη», έννοιες ταυτόσημες με την πλημμυρίδα και την άμπωτη.

Όπως επισημαίνει με σχόλιό του στο fb της σελίδας Dimitris Garyfallos: «Οι παλιοί λέγανε πάει μπασά (ο τόνος στο τελευταίο α) το Φορτί ή πάει βγαλσά (το ίδιο με τον τόνο) το Κάστρο!!!».

Γράφει σχετικά ο Γιάννης Καράτσαλος στο περιοδικό «Κυνηγεσία και Κυνοφιλία» και στο άρθρο του: «Μπασιά» και «Ρηχή»: Η ανάσα της θάλασσας:

«Στις ακτές, όλοι μας θα έχουμε παρατηρήσει, την άνοδο και την κάθοδο της στάθμης της θάλασσας, γεγονός που αφήνει τα σημάδια του επάνω σε βράχους, στο μουράγιο αλλά και στις παραλίες. Αυτή η μεταβολή της στάθμης γίνεται σε τακτά διαστήματα και οφείλεται στην μαγνητική έλξη του φεγγαριού κυρίως, αλλά και του ίδιου του ήλιου σε πολύ μικρότερη έκταση. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται παλίρροια και χαρακτηρίζεται από την πλημμυρίδα και την άμπωτη, ή όπως λένε οι ψαράδες στις λιμνοθάλασσες, η άνοδος της στάθμης είναι η «μπασιά» ή «πάει μπασιά» και η κάθοδος της στάθμης είναι η «ρήχη» ή «πάει ρήχη».

Κάθε δύο βδομάδες, όταν η μαγνητική έλξη του ήλιου πάνω στην γη ενισχύει αυτή του φεγγαριού, το φαινόμενο της παλίρροιας γίνεται πιο δυναμικό, με δυνατές μπασιές και μεγάλη άνοδο της στάθμης και ρήχες εξίσου δυνατές με μεγάλη πτώση της στάθμης της θάλασσας.

Αν η στάθμη του φεγγαριού ήταν σταθερή σε σχέση με την περιστροφή της γης, τότε κάθε παράκτιο σημείο της γης θα είχε μπασιά και ρήχη ακριβώς δυο φορές τη μέρα. Όμως το φεγγάρι δεν είναι σταθερό και έτσι οι μπασιές και οι ρήχες γίνονται με καθυστέρηση πενήντα περίπου λεπτών κάθε ημέρα.

Για τους ψαράδες, ένας πρακτικός κανόνας λέει πως όταν ανεβαίνει το φεγγάρι ανεβαίνουν και τα νερά και πως όταν πέφτει το φεγγάρι πέφτουν και τα νερά. Αν θέλουμε να προσδιορίσουμε ακριβώς την αρχή μίας μπασιάς, τότε κοιτάμε προς την ανατολή το βράδυ κι εντοπίζουμε την ώρα που το φεγγάρι θα έχει ανέβει περίπου σαρανταπέντε μοίρες από τον ορίζοντα. Αυτή λοιπόν η θέση της σελήνης είναι η ώρα που αρχίζει η μπασιά. Προσθέτοντας τώρα έξι ώρες και δέκα λεπτά περίπου, γνωρίζουμε τι ώρα θ’ αρχίσει η ρήχη κι αν προσθέσουμε και πάλι έξι ώρες και δέκα λεπτά θα γνωρίζουμε την αρχή της επόμενης μπασιάς, όταν πια θα είναι ημέρα και δεν θα βλέπουμε το φεγγάρι…

Την αλλαγή της παλίρροιας την αισθάνεται στην πατούσα του ο ψαράς και την περιγράφει ως μία προοδευτική ελάττωση της ταχύτητας που έχει το ρεύμα με την συγκεκριμένη πορεία, ακολουθεί μία μικρή περίοδος αστάθειας ή και ακινησίας, ώσπου κάποια στιγμή το ρεύμα ξεκινά και δυναμώνει με πορεία όμως αντίθετη της προηγούμενης. Η αλλαγή δε της παλίρροιας συχνά συνδυάζεται με ταυτόχρονη αλλαγή και στην συμπεριφορά που τα ψάρια είχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή ή και αναχώρησή τους.»