Τα προβλήματα, ο χαρακτήρας και οι κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης του 1821 | Λευκαδίτικα Νέα - Lefkada News

Τα προβλήματα, ο χαρακτήρας και οι κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης του 1821

1821_epanastasi

Είναι οι μέρες που θα ακούσουμε πάλι με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 πολλά εντελώς ανιστόρητα πράγματα με αποκορύφωμα, όπως γίνεται κάθε χρόνο, τις επικλήσεις στην «εθνική ομοψυχία», την «εθνική ενότητα» κλπ. που ενώνει, δήθεν, τους Έλληνες μπροστά στον «εθνικό κίνδυνο».

Για ποια όμως «εθνική ομοψυχία» του 1821 μιλάμε; Δεν υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις, ανταγωνισμοί ακόμα και σκληροί εμφύλιοι πόλεμοι μεταξύ των κοινωνικών δυνάμεων που μετείχαν στην Επανάσταση; Όπως σε όλες τις αστικές επαναστάσεις, έτσι και στην ελληνική του 1821, πήραν μέρος, ως κινητήριες δυνάμεις, οι πλατιές μάζες της αγροτιάς, με πρωτοπορία τη δοξασμένη κλεφτουριά, που πάλεψε ηρωικά για λευτεριά και γη καθώς και η μικρή ακόμα αριθμητικά εργατική τάξη (ναύτες, τεχνίτες, κ.ά.). Ο μαζικός λαϊκός ηρωισμός, ακόμα και μεταξύ των αμάχων, η συλλογική δράση που έλαβε όλες τις μορφές πάλης -και κυρίως την ένοπλη- η αυτοθυσία, σφράγισαν τον πολυετή αγώνα, αφήνοντας πίσω διαχρονικά διδάγματα.

Γράφει ο Γιώργος Ζωίδης:

«Ο τουρκικός ζυγός με τις στρατιωτικές και φεουδαρχικές του σχέσεις εμπόδιζε σοβαρά την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας. Για να αναπτυχθούν, λοιπόν, οι παραγωγικές δυνάμεις, για να μπορέσει να ζήσει και να δημιουργήσει ο λαός, ήταν απαραίτητο οι Έλληνες να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό και να δημιουργήσουν ανεξάρτητο εθνικό κράτος, λεύτερη εθνική κρατική εστία. Από δω βγαίνει ότι το εθνικό πρόβλημα ήταν το βασικό πρόβλημα της επερχόμενης επανάστασης.

Στενά δεμένο με το εθνικό ήταν το αγροτικό πρόβλημα. Να εξαλειφθεί δηλαδή η τουρκική ιδιοχτησία στη γη. Ο αγρότης να γίνει ελεύθερος κάτοχος στη γη που πότιζε με τον ιδρώτα του. Έτσι θα δημιουργούνταν πλατιά, ενιαία, εσωτερική αγορά. Θα αναπτύσσονταν ελεύθερα οι παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας.

Ο χαρακτήρας λοιπόν της επερχόμενης επανάστασης ήταν εθνικός – απελευθερωτικός. Επικεφαλής του αγώνα ήταν η αστική τάξη. Κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης ήταν η αστική τάξη, η αγροτιά κτλ.

1) Η αστική τάξη ήταν, όπως είπαμε, μια από τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης και μάλιστα η καθοδηγητική της δύναμη. Την αστική τάξη όμως δεν πρέπει να την δούμε σαν ενιαία και αδιαίρετη. Πρέπει να διακρίνουμε τα διάφορα κοινωνικά στρώματα που την αποτελούν και που όχι μόνο δεν παίρνουν πάντα ίδια, ενιαία θέση απέναντι στα επαναστατικά γεγονότα, αλλά πολλές φορές παίρνουν και θέση διαμετρικά αντίθετη και συγκρούονται μεταξύ τους. Αυτό δεν πρέπει καθόλου να το ξεχνούμε, όταν μελετούμε την επανάσταση του 1821, γιατί αλλιώς πολλά γεγονότα, θα μείνουν για μας σκοτεινά και ανεξήγητα. Δυό είναι τα βασικά στρώματα ή μερίδες της αστικής τάξης.

α) Η μερίδα της αστικής τάξης που συνδέονταν άμεσα με την οικονομία της Ελλάδας. Στη μερίδα αυτή ανήκουν οι έμποροι που συνδέονται στενά με την εσωτερική αγορά και οι βιοτέχνες της Ελλάδας. Η μερίδα αυτή θέλει την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Την εξασφάλιση της ιδιοκτησίας της και της ατομικής ελευθερίας. Την κατάργηση της τουρκικής ιδιοχτησίας στη γη, που θα επέτρεπε τη δημιουργία πλατιάς και ελεύθερης εσωτερικής αγοράς, όπου θα μπορούσε ελεύθερα να αυξήσει τα κεφάλαιά της και τα κέρδη της. Η μερίδα αυτή είναι η πολυπληθέστερη μερίδα της αστικής τάξης και είναι προοδευτική. Δεν είχε όμως αναπτυχθεί αρκετά και ήταν οικονομικά και πολιτικά αδύναμη.

β) Η μερίδα της αστικής τάξης που δεν συνδεόταν στενά με την ελληνική αγορά. Στη μερίδα αυτή ανήκουν οι εμποροκαραβοκυραίοι καθώς και και οι έμποροι των ελληνικών παροικιών του εξωτερικού. Κι η μερίδα αυτή δοκίμαζε τις ολέθριες συνέπειες του τουρκικού φεουδαρχικού ζυγού. Επί πλέον στις παροικίες του εξωτερικού εκτοπιζότανε από την συνεχώς αναπτυσσόμενη ντόπια αστική τάξη και στη Μεσόγειο από τον άγριο ανταγωνισμό των Άγγλων. Για τους λόγους αυτούς η μερίδα αυτή της αστικής τάξης επεδίωκε την απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό, τη δημιουργία ελεύθερου κράτους, όπου θα μπορούσε να αναπτύξει ελεύθερα τις δουλειές της, χωρίς τα τουρκικά φεουδαρχικά δεσμά και χωρίς τον ανταγωνισμό των Άγγλων.

Η μερίδα όμως αυτή της αστικής τάξης δεν είναι διατεθειμένη να διακινδυνεύσει την περιουσία της και τη θέση της σε περίπτωση αποτυχίας της επανάστασης. Δεν πιστεύει ότι οι λαϊκές μάζες με την πάλη τους μπορούν να πετύχουν την απελευθέρωση της χώρας. Πιστεύει ότι μόνο με την ένοπλη βοήθεια μεγάλης δύναμης μπορεί να απελευθερωθεί η Ελλάδα. Η μερίδα αυτή της αστικής τάξης είναι συντηρητική. Ταλαντεύεται στις αρχές και στη διάρκεια της επανάστασης και πολλές φορές συμβιβάστηκε με τους κοτζαμπάσηδες κι ήρθε σε αντίθεση και σύγκρουση με της λαϊκές μάζες.

2) Η αγροτιά, που στέναζε κάτω από τον τουρκικό ζυγό και δοκίμαζε αιώνες ολόκληρους όλη την απάνθρωπη καταπίεση και ανελέητη εκμετάλλευση των Τούρκων και των κοτζαμπάσηδων δεν σταμάτησε ποτέ την πάλη της. Τώρα ο ασίγαστος πόλεμος της αγροτιάς με πρωτοπορεία τη δοξασμένη κλεφτουριά. περνάει σ΄ ένα καινούργιο ανώτερο στάδιο: στην ένοπλη εξέγερση. Στην επανάσταση του 1821 η τυραγνισμένη αγροτιά πάλαιψε ηρωικά για λευτεριά και γη. Σήκωσε το βάρος του αγώνα. Στάθηκε ο κορμός της επανάστασης.

Ας δούμε τώρα ποια ήταν η θέση των κοτζαμπάσηδων απέναντι στην επανάσταση. Τα συμφέροντα των κοτζαμπάσηδων, όπως ξέρουμε, ήταν στενά δεμένα με τα συμφέροντα των Τούρκων. Γι΄ αυτό συνεργάστηκε στενά μαζί τους στην εκμετάλλευση και καταπίεση των ραγιάδων. Εκμεταλλεύτηκαν απάνθρωπα την αγροτιά και κατάτρεξαν αμείλιχτα την ηρωϊκή της πρωτοπορεία, την κλεφτουριά. Είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για το χαλασμό των κλεφτών του Μωριά το 1806. Μισούν το λαό. Φοβούνται τα λαϊκά κινήματα. Τρέμουν και στην ιδέα ακόμη της ένοπλης εξέγερσης.

Οι κοτζαμπάσηδες στην αρχή τάχθηκαν ενάντια στον εθνεγερτικό έργο της Φιλικής Εταιρείας. Σαν η Φ.Ε. δυνάμωσε και διακλαδώθηκε πλατιά προσχώρησαν σ΄ αυτήν για να την υπονομεύσουν απ΄ τα μέσα. Όταν είδαν ότι πλησιάζει η επανάσταση, κάναν το παν για να ματαιώσουν το ξέσπασμά της. Μα σαν ξεσπάει προσπαθούν με κάθε μέσο να αρπάξουν την ηγεσία του αγώνα. Στις δύσκολες στιγμές της επανάστασης είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν με τον καταχτητή. Την ίδια ταχτική ακολούθησε στη διάρκεια της επανάστασης και το πατριαρχείο, ο ανώτερος κλήρος γενικά και οι Φαναριώτες. Ο κατώτερος κλήρος τάχθηκε στο πλευρό του λαού και πάλαιψε μαζί του για τη λευτεριά.

Στις παραμονές της επανάστασης υπήρχαν έτοιμες και οι ένοπλες δυνάμεις του έθνους. Ήταν, πρώτα, η κλεφτουριά, που είχε ατσαλωθεί σε μακρόχρονους σκληρούς αγώνες ενάντια στους Τούρκους και τους κοτζαμπάσηδες κι ανέδειξε απ΄ τις γραμμές της έξοχους πολέμαρχους. Ήταν, δεύτερο, οι ναυτικοί που κι αυτοί είχαν ψηθεί σε μακρόχρονους σκληρούς ενάντια στους πειρατές κι ενάντια στους Τούρκους κι είχαν αναδείξει εμπειροπόλεμα στελέχη. Τέλος, ήταν οι έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες που υπηρετούσαν σε ξένους στρατούς π.χ. στα Εφτάνησα, τη Ρωσία κτλ. που θάτρεχαν τώρα να προσφέρουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στην αγωνιζόμενη πατρίδα.

Εκείνο που έλειπε ήταν η οργάνωση που θα ένωνε, θα συντόνιζε και θα κατεύθυνε στον τελικό σκοπό όλες τις σκόρπιες και ασυντόνιστες απελευθερωτικές προσπάθειες του Έθνους. Την επιταχτική ανάγκη της συγκρότησης μεγάλης συνωμοτικής επαναστατικής οργάνωσης, τη συνειδητοποίησε πρώτα-πρώτα, όπως ήταν επόμενο, η πρωτοπόρα τάξη εκείνης της εποχής, η αστική τάξη…».

Πηγή: Γιώργης Ι. Ζωίδης, Ιστορία της Ελλάδας, Νέοι χρόνοι, Τουρκοκρατία – Επανάσταση 1821, Για τη Μέση Παιδεία, WARSZAWA 1963.

Σημείωση: Είναι ένα από τα λίγα βιβλία που δεν θυμόμαστε πως έφτασε στα χέρια μας. Εκδόθηκε το 1963 στην Βαρσοβία, για τις ανάγκες των σχολείων όπου φοιτούσαν παιδιά των πολιτικών προσφύγων.

giorgos_zoidisΟ Ζωίδης Ι. Γεώργιος (1916-1999) καταγόταν από την Ήπειρο. Αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων, τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθήνας και εργάστηκε ως καθηγητής στα Δολιανά. Απολύθηκε από τη θέση του για την πλούσια αντιστασιακή δράση του στην Κατοχή. Το 1946 εντάχθηκε στο ΔΣΕ. Από τα τέλη του 1949 έζησε, επί 30 χρόνια, πολιτικός πρόσφυγας στις ανατολικές χώρες. Εκεί εργάστηκε για τη μόρφωση, την ταξική και πατριωτική διαπαιδαγώγηση των παιδιών των πολιτικών προσφύγων, αναπτύσσοντας παράλληλα πλούσιο συγγραφικό και ιστορικό έργο. Επιμελήθηκε αναγνωστικά και ιστορικά βιβλία για τα Ελληνόπουλα. Υπήρξε πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Πολιτικών Προσφύγων και γραμματέας της Ομοσπονδίας Αντιστασιακών Ελλάδας, ενώ παράλληλα ανέπτυξε σημαντική διεθνή δράση. Έως το τέλος της ζωής του ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και του Ιστορικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ.

1821_1945



Αφήστε το σχόλιό σας

XHTML: You can use these html tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

            









Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.