«Το Ρεμπελιό των Χωρικών. Σφακιώτες 1819»

Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ – ΤΟ ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1817 – ΟΙ ΚΟΜΕΣΤΑΔΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ – ΤΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ KAVALO PIANKO – OI ΣΠΙΟΥΝΟΙ ΚΑΙ Η ΚΑΜΑΡΙΛΑ – TO ΤROPO TARDI ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΡΑΒΑΝΗ.

(Απόσπασμα απ’ το νέο βιβλίο του ΘΟΔΩΡΗ ΓΕΩΡΓΑΚΗ με τίτλο: «ΤΟ ΡΕΜΠΕΛΙΟ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ. ΣΦΑΚΙΩΤΕΣ 1819»)

Την ζοφερή, όσο και αμοραλιστική, βρετανική ιδεολογική σύλληψη της νεοαποικιοκρατίας τους στα Επτάνησα, οι Άγγλοι, την μετουσίωσαν σε πράξη με το ανελεύθερο Σύνταγμα του 1817, το οποίο κλήθηκε να εφαρμόσει αρχικά ο Αρμοστής Τόμας Μαίτλαντ, που έφτασε στην Κέρκυρα απ’ την Μάλτα στα 1816. Η θητεία του στιγματίστηκε απ’ τις πιο απολυταρχικές και «μαύρες» πολιτικές, οι οποίες προκάλεσαν σεισμικές αντιδράσεις στα Επτάνησα, αρχής γενομένης με την Εξέγερση των Αγιομαυριτών Χωρικών στα 1819.

Τα έργα και οι ημέρες της αγγλικής νεοαποικιοκρατίας στα Επτάνησα.

Ο προκάτοχος του Μαίτλαντ, ο στρατηγός Κάμπελ, στην αγγλική διοίκηση των Επτανήσων απ’ το 1812 έως το 1814, πριν καν ακόμη προσδεθούν στο Παρίσι το 1815 τα Επτάνησα και επίσημα στην αγγλική προστασία, αυτού του στρατηγού Κάμπελ χαρακτηρίζονται απ’ τον Γεώργιο Βερύκιο, («ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ», σελίδα 205) σαν θηριωδίες οι πράξεις του: «… Διατελέσας προηγουμένως διοικητής της εν τη Ινδική, ενόμισεν ότι ώφειλε να κυβερνήσει τους Ιονίους, (Σημ. Συγ. Ο εξώφθαλμος βρετανικός οριενταλισμός για τον οποίο κάναμε λόγο παραπάνω), ως είχε κυβερνήσει και τους κατοίκους της ημιβαρβάρου εκείνης χώρας. Ήρξατο να κηρύττη εις τους Επτανησίους με ήθος βρετανικόν, ότι η κυβέρνησής του δεν ανεγνώριζε ποσώς ανεξάρτητον ύπαρξιν Ιονίου λαού…».

Αναφέρει δε ένα χαρακτηριστικό γεγονός ο Γεώργιος Βερύκιος, το οποίο έλαβε χώρα στο χωριό Κομηλιό της Λευκάδος, προκειμένου να καταδείξει την νοοτροπία του Κάμπελ να συμπερεφέρεται όπως ακριβώς και στους Ινδούς… «Ο Απόστολος Μαραγκός αποδείχτηκε ένοχος κλοπής. Καταδικάστηκε να «φάη» 24 μπαστουνιές που θα του δοθούν στην πλάτη στο κέντρο του χωριού ενώπιον των χωριανών του, ενώ θα χτυπάει η καμπάνα της εκκλησίας. Διατάζονται μερικοί πυροβολητές υπό τις διαταγές ενός αξιωματικού των τσερνίδων (οι επίλεκτοι της Πολιτοφυλακής), να τον πάρουν από την φυλακή, που είναι, και να τον πάνε στο χωριό να γίνη δικαιοσύνη. Επίσης ο αξιωματικός να διατάξη τον κλέφτη να καταβάλη στον παθόντα Πέτρο Βερύκιο 30 πιάστρες. Μετά ο επικεφαλής να γυρίσει να δώση αναφορά της εκτελέσεως της αποφάσεως…».

Ο Τόμας Μαίτλαντ, πολιτικός έμπειρος, αλλά τυρανικός, βίαιος ανελεύθερος και θασιώτης της Ιεράς Συμμαχίας, έφτασε στην Λευκάδα τον Φλεβάρη του 1816. Η πρώτη του ενέργεια ήταν να επισκεφθεί τα νησιά και να διαμορφώσει εικόνα, ενώ, ουσιαστικά στόχευε στην αλίευση ατόμων πρόθυμων, υποταχτικών και υπάκουων, που μαζί τους θα συγκυβερνούσε. Έτσι, κατά τον Παναγιώτη Χιώτη, («ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ», σελίδες 69 – 71): «… Προύχοντες όμως και αστοί, όσοι ήθελον να ωφεληθούν εκ της νέας καταστάσεως κολακευτικώς υποδέχοντο τον Μαίτλαντ και επευφήμουν ως σωτήρα και ευεργέτη των Νήσων…». Εκείνος δε: «… των μεν εξήρει τας φρένας εις φιλοδοξίας και μικροφιλαυτίας και φιλοκερδείας και εις άλλους υπέσχετο χρυσούν αιώνα του Ιονίου…». Συγχρόνως, όμως, σε δυο διακηρύξεις του, που δημοσιεύτηκαν Ελληνικά και Ιταλικά στην Κέρκυρα το Μάρτη του 1816, είχε διατυπώσει τον απαράδεκτο ισχυρισμό πως οι Επτανήσιοι ήταν ηθικώς ανίκανοι να συντάξουν μόνοι των Σύνταγμα και να κυβερνηθούν μόνοι των, ισχυρισμό στον οποίο αντέδρασαν οι Γερουσιαστές των Επτανήσων Στεφανίτσης, Μεταξάς, Ρώμας, Φλαμπουριάρης και ο γραμματέας Κατσαϊτης, με αποτέλεσμα να τους καθαιρέσει… Η πρώτη δεσποτική και αντιδημοκρατική συμπεριφορά του.

Στις αρχές του 1817 διόρισε ο Μαίτλαντ το δεκαμελές Προκαταρκτικό Συμβούλιο (Consilio Primario), με προκρίτους από όλα τα νησιά, τα οποία στις 15-2-1817 ενέκριναν το προσχέδιο του περίφημου τελικά Συντάγματος του 1817!!! Μέλη της Επιτροπής, κατά τον Παναγιώτη Χιώτη, «ήσαν οι ομόφρονες του Μαίτλαντ»! Απ’ την Λευκάδα αντιπρόσωπος ήταν ο Ευτύχιος Ζαμπέλης, ο οποίος, σημειωτέον, χειρίστηκε τα θέματα της Εξέγερσης των Χωρικών, δυο χρόνια μετά, το 1819…

Το Προκαταρκτικό όρισε επιτροπή σε κάθε νησί, η οποία θα συνέτασσε τον κατάλογο των ψηφοφόρων, οι οποίοι θα εξέλεγαν βουλευτές, που με την σειρά τους θα ψήφιζαν το νέο Σύνταγμα. Μέλη της επιτροπής στην Λευκάδα διορίστηκαν ο Άγγελος Κόνταρης και ο Ιωάννης Ζαμπέλιος, με σαφείς οδηγίες απ’ τον Μαίτλαντ και το Προκαταρκτικό να επιλέξουν σαν ψηφοφόρους όσους είχαν στην Λευκάδα εισόδημα ετήσιο 540 Ενετικά δουκάτα και άνω! Τελικά σε έναν πληθυσμό 17.000 κατοίκων του νησιού ενεγράφησαν στον σχετικό εκλεκτορικό κατάλογο μόνο 375 άτομα!!! Τι λογής ήταν η εκλογή αυτή, σχολιάζει ο Πάνος Ροντογιάννης («ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΚΑΔΟΣ», τόμος Β, σελίδα 250) δεν είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς, αφού η εκλογή ήταν φανερή και την επώπτευαν άγγλοι στρατιώτες!!!

Παραστατικότερα, από κάθε άλλον, ο Ηλίας Ζερβός στοχάζεται και σκιαγραφεί την πολιτική συμπεριφορά και εφαρμογή των επιταγών του Συντάγματος Μαίτλαντ: «… Eάν τώρα πειραθώμεν να προσδιορίσωμεν την φύσιν της παραγωγού και απορροφητικής αυτής του Κράτους αρχής ή δι άλλων λόγων να δώσωμεν πολιτικόν τινα χαρακτήρα εις το πρόσωπον του Αρμοστού, αδύνατον είναι να φθάσωμεν εις ακριβές εξαγόμενον, γνωστόν εις την επιστήμην και εις την ιστορίαν…».

Αλλά το πλέον απεχθές θεσμικό όργανο που δημιούργησε ο Μαίτλαντ ήταν η Υψηλή Αστυνομία, η οποία αποτελούνταν μόνο από άγγλους ή αλλοδαπούς, προκειμένου να μη δείχνουν κανέναν οίκτο, προφανώς, και ξοδεύονταν για αυτή 14.500 λίρες ετησίως. Με την Υψηλή Αστυνομία ο Αρμοστής έπιανε, φυλάκιζε και εξόριζε κάθε ανεπιθύμητο, χωρίς να δίνει λόγο σε κανέναν. Η υπηρεσία αυτή αποτέλεσε το φοβερότερο εκτελεστικό όργανο της Προστασίας…

Η απαρχή αυτής της δεσποτικής συμπεριφοράς των άγγλων ιθυνόντων στα Επτάνησα δεν θα εγαινιάζονταν, αν δεν υπήρχαν πρόθυμοι Επτανήσιοι να την στηρίξουν… «Κατά την πρώτη περίοδο οι βουλευτές της Ιονίου Βουλής, που όλοι τους εκλεγόνταν, επειδή τους ήθελαν οι Λόρδοι Αρμοστές, ή ήταν από εκείνους διορισμένοι, σημειώνει ο Πάνος Ροντογιάννης, («ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΥΚΔΟΣ», τόμος Β, σελίδα 240), δέχονταν υποτακτικά και δουλικά τις εισηγήσεις των Αρμοστών και ψήφιζαν ασυζητητί (come sta) «και δη εν επευφημίαις», (Ανδρέας Ιδρωμένος), τα νομοθετήματα που εκείνοι εισηγούνταν, και γι αυτό κι όλας ωνομάστηκαν ειρωνικά απ’ τον λαό «κομεστάδοι». Η δε εφημερίδα «ΛΕΥΚΑΣ», που εκδόθηκε στην Λευκάδα από το Φλεβάρη του 1866 έγραφε σχετικά με τους Κομεστάδες Επτανήσιους βουλευτές στο φύλλο της 7-7-1866, μάλλον με ειρωνική διάθεση: «Υπήρξε καιρός καθ’ ον η συνταγματικοτάτη Αγγλία εδωρήσατο ημίν εν Επτανήσω παραπλήσιόν τι σύστημα και η εποχή εκείνη είναι η σιδηρά των κομεστάδων. Ο γραμματεύς του Αρμοστού ή της Γερουσίας διεβίβαζεν εις την βουλήν νομοσχέδιον. Ο Πρόεδρος διάτασσε την ανάγνωσιν και μετά το πρώτον άρθρον, αν υπήρχον πολλά, οι καλοί εκείνοι πατριώται εφιλοτιμούντο τις να εγερθή πρώτος και να κραυγάση το κόμε στα, όθεν η επίζηλος επωνυμία».

OI ΣΠΙΟΥΝΟΙ, KAI TO KAVALO PΙANKO…

Πέραν, όμως, των υποτακτικών «Κομεστάδων» βουλευτών, οι άγγλοι, προκειμένου να εφαρμόσουν την σκληρή και απολυταρχική τους πολιτική στα Επτάνησα, αναζήτησαν και μεταξύ των πολιτών πρόθυμους να συμμορφωθούν με τις επιταγές τους, τους οποίους χρησιμοποίησαν για να στηριχθούν και να αντιμετωπίσουν τις αντιδράσεις. Όλοι αυτοί αποκαλούνταν χλευαστικά απ’ τον Επτανησιακό λαό «Καμαρίλα», οι άνθρωποι της οποίας φάνηκαν, σε κάποες περιπτώσεις πιό σκληρόκαρδοι ακόμη και απ’ αυτούς τους άγγλους. Αυτό το συνοθύλευμα «Κομεστάδων» και «Καμαρίλας», ο Παναγιώτης Χιώτης, («ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ», σελίδα 335), τους «προδότες», όπως ακριβώς τους ονομάζει και ο βουλευτής και εισαγγελέας Φλαμπουριάρης, ο οποίος υπερκερνά έτι περισσότερο τον χαρακτηρισμό, ονομάζοντάς τους «ουτιδανούς, πωλημένους και προδότες»… Μεταξύ των μελών της «Καμαρίλας», αναζήτησαν οι άγγλοι και τους επονομαζόμενους «Σπιούνους», (Πάνου Κουνιάκη: «H NΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΚΑΘ’ ΗΜΩΝ», έκδοση 1928, σελίδα 41), για τους οποίους γράφει:

«… Eίχον, (οι άγγλοι), ιδρύσει ένα σώμα κατασκοπείας, εις το οποίο περιελαμβάνοντο όλοι εκείνοι οι εξωνημένοι και φαύλοι χαρακτήρες, πληρωμένοι αδρότατα εκ του μυστικού αυλικού ταμείου και καλούμενοι αγγλιστή «Σπιούνοι», ήτοι καταδόται, οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να παρακολουθούν τους πολίτας, να κατασκοπεύωσι τας κατ’ ιδίαν συγκεντρώσεις ή συζητήσεις, ιδίως κατά την νύκτα, πολλάκις οι τοιούτοι παληάνθρωποι ανήρχοντο ακροποδητί εις τας στέγας των οικιών των αγροτών, αι οποίαι στερούμεναι σανιδωμάτων, (ταβάνι), κατά τους χρόνους εκείνους, επέτρεπον να ακούωσι τι έλεγον οι εντός της οικίας ευρισκόμενοι, και δια τούτου κατώρθωναν να μανθάνωσι τι οι δυστυχείς αγρόται συνεζήτουν περί της αγγλικής κυβερνήσεως… Αλοίμονον δε εάν εξέφευγεν τινός (αγρότου) παράπονο κατά της κυβερνήσεως… Δέσμιος την επομένην εσύρετο εις την αστυνομίαν με σημείωμα του καταδότου… Εκεί δια πρώτην φοράν εδικάζετο εις πρόστιμον στερεότυπον, «τρεις και ενδεκάμισυ», δηλαδή τρεις λίρες και ενδεκάμυσι σελίνια. Και αν έπιπτε εκ δευτέρου εις το αυτό παράπτωμα, (της έφκρασης παραπόνων κατά της κυβερνήσεως), υποβάλλετο εις την απάνθρωπον και βάρβαρον δοκιμασίαν του καβάλο πιάνκο…

Είχον εις την αστυνομίαν ένα μηχάνημα ξύλινον εις σχήμα σκάφης ανοικτής κεκλιμένης προς τα κάτω, (κοινώς Γαϊδάρα), αγγλιστί Κavalo Pianko. Επ’ αυτού έθετον γυμνόν από της οσφύος και άνω τον πταίσαντα πρηνηδόν, δύο δε ραβδούχοι εις το σύνθημα του αρμοδίου υπαλλήλου της αστυνομίας εράβδιζον αυτόν μέχρις αίματος, και κατόπιν ημιθανή έρριπτον εντός, επί τούτω κατασκευασμένου σκαφιδίου περιέχοντος θερμόν ύδωρ αλατισμένον!!!

Εις την τρίτην υποτροπήν ο κατηγορούμενος κατεδικάζετο εις εξορίαν εις τα Κύθηρα – Τσιρίγο. Μέσον θανατώσεως οι άγγλοι είχον την κρεμάλα. Την απόφασιν της θανατκής ποινής έπρεπε να επικυρώσει και ο εκάστοτε άγγλος Αρμοστής εν Κερκύρα. Προς τούτο η κυβέρνηση είχεν ειδικόν πλοίον το οποίο μετέφερεν από τας νήσους τα σχετικά έγγραφα. Ο Αρμοστής είχε το δικαίωμα της Χάριτος, το οποίον σπανιότατα εξήσκει. Συνήθως όταν το πλοίον μετέφερε την επικύρωσιν της επιβληθείσης θανατικής ποινής εκ Κερκύρας ύψωνεν εις τον μεσαίον ιστόν μαύρην σημαίαν τετραγωνικήν, σημείον ότι η απόφασις θα εκτελεσθή, οσάκις δε εδίδετο χάρις παρά του Αρμοστού εις τον καταδικασθέντα το πολοίον έφερεν σημαίαν λευκήν…».

Δια απαγχονισμού, θανάτωναν τους Λευκαδίτες οι άγγλοι, όσους θεωρούσαν ότι … «Επάτησαν μαδέρια», (Πάνου Κουνιάκη, ως άνω, σελίδα 41), φράση που αφορούσε όσους εγκληματούσαν απ’ την πλευρά της Ακαρνανίας, και κατέφευγαν στην Λευκάδα, και αντιστρόφως, πράξη την οποία χαρακτήριζε ο αγγλικός νόμος έγκλημα καθοσιώσεως…

Ο Κωνσταντίνος Μαχαιράς («ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ», σελίδα 107), περιγράφει έτι παραστατικότερα την περίπτωση των Κομεστάδων βουλευτών, αλλά και αναδεικνύει το απολυταρχικότατο καθεστώς, που απέρρεε απ’ την εφαρμογή του αγγλικής επινόησης συντάγματος του 1817: «Η Γερουσία ήτο πειθήνιον όργανον εις τας χείρας της Αρμοστείας. Η δε Βουλή δεν απέρρεεν εκ της λαϊκής θελήσεως, αλλ’ εκ της προτιμήσεως του Αρμοστού, όστις σχεδόν διώριζε ταύτην. Και ούτος ακριβώς ήτο ο λόγος, ένεκεν του οποίου οι βουλευταί των πρώτων ιδίως Ιονίων Βουλών, λόγω του ιδιορρύθμου τρόπου της δήθεν εκλογής των, δεν είχον γνώμην ατομικήν, αλλ’ εψήφιζον παν το υπό της Κυβερνήσεως προτεινόμενον μέτρον άνευ αντιρρήσεων, αλλ’ απλώς δια του ιταλικού ρητού «come sta» δηλαδή «ως έχει», δι ο και Κομεστάδες εκαλούντο χλευαστικώς υπό του λαού».

Στα έργα και τις ημέρες των άγγλων στα Επτάνησα αναφέρεται τόσο αυθεντικά ποίημα του λόγιου Λευκαδίτη Γυμνασιάρχη Ιωάννη Σταματέλου, ο οποίος με αφορμή τις φοβερές σφαγές και απαγχονισμούς, τους οποίους επεχείρησε ο απαίσιας μνήμης Αρμοστής Ουάρντ, (Ηenry Ward), στην Κεφαλλονιά το 1849, συνέθεσε το παρακάτω ποίημα, το οποίο μνημονεύει ο Κωνσταντίνος Μαχαιράς («ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ», σελίδα 131) και το οποίο υποσημειώνει πως βρήκε δημοσιευμένο στο υπόμνημα του βιβλίου «The Ionian Islands», by an Ionian- London MDCCCL1, με τίτλο «Η ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΤΟΥ ΟΥΑΡΔΟΥ»:

Τα νερά της Μεσογείου κοκινίζουν από αίμα

Των αιμοχαρών χειρών σου

Και τα όρη μας ακόμη φρικαλέον ρίπτουν βλέμμα

Εις το μαύρον πρόσωπόν σου

Που λοιπόν περιπλανάσαι;

Που ο άνεμος σε φέρει;

Όπου κι αν σε φέρη όμως

Να πατήσεις εις τα θεία της Κεφαλληνίας μέρη

Δι εσέ δεν είναι δρόμος!…

Ω! και πώς να λησμονήσεις τα φρικτάς εκείνας θέσεις

Το χυθέν αθώον αίμα

Τας τοσαύτας εξορίας και τοσαύταις σου δεσμεύσεις;

Και αν εις το πρώτον νεύμα

Των θυμάτων σου νομίζεις, ότι θέλεις αποφύγει

Την οργήν των απατάσαι!

Άπαν βήμα σου, Ουάρδε, την ψυχήν σου αποπνίγει

Και εις άβυσσον πλανάσαι!…

Στάσου!… δεν ακούεις τάχα τι μηνύματα βοώντα

Ρίπτουν κατά σου τρομάρας;

Στάσου!… δεν θεωρείς τριγύρω πόσα ορφανά πεινώντα

Πέμπουν κατά σου κατάρας;

Kαι οποία τάχα λόγχη εις την φλογεράν ορμήν του

Πέρας δύναται να θέση;

Την ως κεραυνόν βροντώσαν ακατάπαυστον οργήν του

Τις θνητός να περιδέση;

Κύτταξε! – και τις κυττάζων πτωχά τόσα γυμνωμένα

Δεν θέλει αναστενάζει

Και με μελανήν την όψιν σε αρπάσ’ απ’ τον αυχένα

Και εις τα τάρταρα σε θάψη;

Άθλιε!… εκεί η Νήσος όλη μαυροφορεμένη

Θέλει σοι παρουσιάζει

Κοιμητήριον φρικώδες, κι η σκιά της οργισμένη

Θέλει σε κατατρομάζει!

Που λοιπόν το βήμα φέρεις; Ιδέ πρώτα ‘λόγυρά σου

Και ειπέ αν είναι γλώσσα

Ικανή να εξυφάνη τα Νερόνεια κακά σου

Και τεχνάσματα τα τόσα!…

Ακόμη ένα χαρακτηριστικό συμβάν, που φανερώνει τον ανθελληνισμό και την αθλία πολιτική του Αρμοστή Ουάρντ, μνημονεύει ο Κωνσταντίνος «ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ», σελίδα 144). Με το πέρας της καταστροφικής για την Ελλάδα μάχης του Πέτα, το 1854, στην οποία μετείχαν δεκάδες Επτανήσιοι, οι Λευκάδιοι με επικεφαλής τον αγωνιστή Νικολέτο Σάντα, (Αλέξανδρου Σάντα: «Η ΕΚ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΝΤΑ», σελίδα 14), και οι Ζακύνθιοι με τον ριζοσπάστη βουλευτή της 9ης βουλής Ναθαναήλ Δομενεγίνη, ο οποίος συνελήφθη και αποκεφαλίστηκε απ’ τους τούρκους, τότε ο Ουάρντ, σε μια έκφραση εκδούλευσης προς την Υψηλή Πύλη, κάλεσε τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη σε απολογία, γιατί πολλά γράμματά του, που αφορούσαν τον Ηπειρωτικό αγώνα, πατρίδα των προγόνων του η Ήπειρος, περιήλθαν στα χέρια των τούρκων, οι οποίοι τα διαβίβασαν στην Κέρκυρα στον Αρμοστή Ουάρντ. Ο τελευταίος με πολεμικό πλοίο έφτασε στην Λευκάδα, πάνω στο οποίο κάλεσε τον Βαλαωρίτη και του επέδειξε τις επιστολές, ζητώντας του να απολογηθεί… Ο διάλογος που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικός του γενναίου φρονήματος του Βαλαωρίτη:

«Σεις εγράψατε τας επιστολάς ταύτας;»

Βαλαωρίτης: «Mάλιστα Υψηλότατε».

«Και πως; Αγνοείτε, λοιπόν, τας διαταγάς της Κυβερνήσεως και της Ανάσσης; H πράξις σας αποτελεί έγκλημα εσχάτης προδοσίας!».

Βαλαωρίτης: «Συγνώμη Υψηλότατε. Λησμονείτε ότι εγώ δεν είμαι Άγγλος, αλλά Έλλην και επομένως η αντίθετος ενέργειά μου θ’ απετέλει έγκλημα εσχάτης προδοσίας! Έχετε άλλο τι να μου ανακοινώσητε, Υψηλότατε;»

Και στρέψας τα νώτα ο Βαλαωρίτης κατήλθε του πλοίου…

Αλλά και στην οικονομική διαχείρισή των δημόσιων ταμείων οι άγγλοι «δεν έδιναν λογαριασμό» και χρησιμοποιούσαν τα έσοδα της σκληρής φορολογίας επί των Επτανησίων κατά το δοκούν… Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο επί Αρμοστείας του Sir Mackenzie το 1841 μνημονευόμενος προϋπολογισμός, υπό του Francesco Lenormant, (σε μετάφραση εκ του γαλλικού κειμένου του Δρος Ξ. Τυπάλδου Φορέστη, το 1864), σύμφωνα με αυτόν τον προϋπολογισμό οι πρόσοδοι εκ των φόρων ήταν 172.000 Λίρες Στερλίνες, οι οποίες διατίθονταν ως εξής: 87.500 για τον οίκο του Λόρδου Μεγάλου Αρμοστή, την Υψηλή Αστυνομία, την αγγλική φρουρά και τις συντάξεις κάποιων άγγλων, 30.500 Λίρες για τους μισθούς πενήντα περίπου ανωτάτων αξιωματούχων!!! Συνεπώς έμειναν για τις ανάγκες των επτά νησιών μόνο 54.000 Λίρες!!! Συνολικά 118.000 χιλιάδες Λίρες για την πολυδάπανη Προστασία και τα ψίχουλα των 54.000 Λιρών για τον λαό της Επτανήσου…

Συμπερασματικά, η κατ΄ευφημισμόν αγγλική Προστασία στα Επτάνησα αποδείχθηκε μια σκληρή δεσποτική και απολυταρχική διακυβέρνηση, η οποία, «πελέκησε στο γόνατό της», όπως σοφά, η Λευκαδίτικη παροιμία, καταλογίζει στους αυτοκαταστοφικούς, διότι εξήψε το επαναστατικό φρόνημα των Επτανησίων, προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, με την μορφή φονικότατων Εξεγέρσεων, απότοκο των οποίων ήταν η διαμόρφωση πνεύματος εθνικής ανυπακοής κατά του ξένου δυνάστη, που νομοτελειακά οδήγησε στην απεξάρτηση και την Ένωση με την Ελλάδα…

Εύγγλωτη μαρτυρία, για την επικρατούσα στα Επτάνησα κατάσταση επί αγγλοκρατίας, έρχεται με το σατυρικό, αλλά όσο και μαρτυρικό και αποκαλυπτικό ποίημα το οποίο τυπώθηκε το 1830 στην Κεφαλλονιά απ’ τους Παναγή Κεφαλά και Πυλαρινό Ταμπακόνα, (Πάνου «Η ΝΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ», έκδοση 1928, σελίδα 45), το οποίο προκάλεσε οργή στους άγγλους:

Όποιος έλθη και σας φέρει γράμματα κι αναφοράς

δια να βάλλητε αποκάτω θέλησι κι υπογραφάς

Μάθετε ακριβώς πολίται είνε όλες διαβολές

των τυράννων μας Ιγγλέζων, όπου ξέρουν επολλές

Επειδή η ευσπλαχίνα Παντοκράτορος Θεού

θέλει την ελευθερίαν του Ιονικού Λαού

Επειδή η γενναιότης Ρουσογάλλων χριστιανών

Θέλουν να μας αφαιρέσουν εκ τοσούτων μας δεινών

Προσπαθεί ο τύραννός μας να βαστάξει τον ζυγόν

και για πάντα να μας φέρη όσα φέρουν το τυφλόν

Τας υπογραφάς ζητάει με αυτές τους Βασιλείς

να ειπούμε πως ο Ιγγλέζος έκαμέ μας ευτυχείς

Πλην εις μάτην είνε άλλοι, την αλήθειαν να ειπούν

τους μυρίους να συστήσουν τρόπους που μας τυραννούν

Και εξόχως ζωγραφίαν θέλει δόσουν τρομεράν

εις την προσωποληψίαν κι αδικίαν φοβεράν…

Δίδοντας δύο και τρία (ιμπιέγα αξιώματα) μόνον ενός

αν κι ανάξιος δι ένα, μα είνε (Σπιόνος) φοβερός!!!

Και οι έντιμοι πολίται, από γένος και σοφοί

είνε όλοι αμελημένοι κι έχουν χρείαν διατροφή!

ίδετε παιδάρια ολούθε με τις πάγες (μισθούς) πολλές

να γεμίζουνε τες πόρνες από είμορφες στολές;

Ίδετε σοφούς ανθρώπους να πεινάνε για ψωμί;

πάντα οι ίδιοι στα (ιμπέγια) πάντα οι άλλοι είνε γυμνοί!

Τι γοβέρνο, (κυβέρνησις) είνε τούτο τι πατέρας μισητός

πέντε δέκα ευτυχίζουν και λιμάζει (πεινάει) ο λαός!

Πως μπορεί τέτοιο γοβέρνο να αγαπηθεί ποτέ

ρίψε πυρ κατάκαυσέ το Παντοδύναμε Θεέ!

Τούτο δεν είνε «Γοβέρνο» είνε σύναξις ληστών

και «Καλοσπεκουλατόρων» (ψευδοφρουρών)

«Φαλιδοπραγματευτών» (χρεοκοπημένων).

Πόσα άλλα θα ειπωθούνε και εδώ και στα αυλάς

που θα φρίξη η Ευρώπη εις τας τόσας συμφοράς!!!

Αλλά ακόμη και πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη πέτυχε να αλλάξει η αγγλική πολιτική στα Επτάνησα!!! Νέος Αρμοστής, ο Δούγλας (Ντάγκλας), αντικατέστησε τον Νούγεντ, και έφτασε στην Κέρκυρα 9-2-1835, για να ακολουθήσει μια εντελώς αντίθετη πολιτική απ’ αυτή του προκατόχου του, (Πάνου Κουνιάκη: «Η ΝΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΑΠΌ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΟΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ», σελίδα 47), εκ της οποίας σκληρής πολιτικής οι Επτανήσιοι τον αποκαλούσαν «Σκυλόγατο»! Διαμαρτυρήθηκαν οι αντιπολιτευόμενοι βουλευτές, με επικεφαλής τον Ανδρέα Μουστοξύδη, για τις αυθαιρεσίες του Δούγλα, φτάνοντας μέχρι και το Λονδίνο, αλλά και μέχρι το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου τον κατήγγειλαν ότι προσπαθεί αυθαιρετώντας να διαμελίσει την τοπική εκκλησία, περιφρονών τους ιερούς κανόνες και τις εγκυκλίους του Πατριαρχείου, σε θέματα γάμου, διαζυγίου κλπ. Ο Πατριάρχης έστειλε εγκύκλιο στα Επτάνησα με την οποία «φωτογράφιζε» τον Δούγλα, με την οποία επιτιμούσε κάθε παραβάτη της Χριστιανικής Εκκλησίας. Προκλήθηκε σάλος στη Κέρκυρα, με τις ενέργειες του Αρμοστή, παραιτήθηκε ο καθηγητής Τυπάλδος και άλλοι καθηγητές, τους οποίους ο Δούγλας εξόρισε στα νησιά Στροφάδια της Ζακύνθου και στα Κύθηρα!!! Με ενέργειες δε της αγγλικής κυβέρνησης καθαιρέθηκε ο Πατριάρχης Γρηγόριος απ’ τον ίδιο τον σουλτάνο και εξελέγη ο Κωνστάντιος!

Ο ΑΘΛΙΟΣ ΤΕΜΠΛ ΝΕΟΣ ΤΟΠΟΤΗΡΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΑΔΑ…

Η Λευκάδα επλήγη εξόχως από αυτή την απολυταρχική και δεσποτική συμπεριφορά της αγγλικής Προστασίας. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο που ήταν Τοποτηρητής στο νησί ο μισέλληνας, ωμός και κακότροπος Οκτάβιος Τέμπλ, ο οποίος πολέμησε λυσσαλέα, το 1822, κάθε προσπάθεια των Λευκαδίων να συνδράμουν το επαναστατημένο Ξηρόμερο. Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος παρουσιάζει τις ανθελληνικές και απάνθρωπες προσπάθειες και ενέργειες του Τέμπλ ως ακολούθως. (Κωνσταντίνου Μαχαιρά:(«ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ», σελίδα 82).

«Φρίττει ο άνθωπος αναπολών τας τιμωρίας, τα κολαστήρια, τας απανθρωπίας όσας έπραξε ο ανήρ ούτος (ο Τοποτηρητής Τέμπλ), αιτίαν λαβών την Ελληνικήν Επανάστασιν.

…Συνήθροιζε ανά πάσαν νύκτα όλα τα μονόξυλα και τας λέμβους εντός του λιμεναρχικού περιβόλου…(Σημ. Συγ. Για να μην διαπεραιώνονται νύκτωρ απέναντι στο επαναστατημένο Ξηρόμερο και μεταφέρουν όπλα και τροφές).

…Κάποτε διέταξε την φρουράν του ν’ αποβή εις την ξηράν, (Περατιά) και κτυπήση τους έναντι εστρατοπεδευμένους, η φρουρά του συνέλαβε το πρωτοπαλήκαρο του Τσόγκα τον οποίον ο Τέμπλ απηγχόνισεν…

…Εντός της λιμνοθάλασσας είχε την αγχόνην εστημένην. Κάποιος Καραβίας όταν τόλμησε να περάσει απέναντι, (στην επαναστατημένη Περατιά), εφονεύθη δια απαγχινισμού και το σώμα του διέμενεν πολύν χρόνον κρεμασμένον καταβιβρωσκόμενων υπό των κοράκων.

Ο Γελαδούλης, συνεχίζει ο Ιωάννης Ζαμπέλιος, (το πραγματικό του όνομα ήταν Ευστάθιος Αθηνιώτης), ήτο ο πατριώτης ο οποίος κάθε βράδυ μετέβαινε δι αγνώστου αύλακος στην Περατιά μεταφέρων όλα τα χρειώδη δια την Επανάστασιν.

Ούτος ο Γελαδούλης είχε μεταφέρει όλα τα όπλα τα οποία είχε κλέψει εκ της Αστυνομίας ο Γραμματεύς ταύτης Σπυρίδων Μεταξάς και ήσαν προερχόμενα εκ της κατασχέσεως της ενεργηθείσης τω 1819 κατά την καταστολήν της στάσεως των χωρικών κατά των Άγγλων. (Σημ. Συγ. Όπως θα αναφερθούμε στο οικείο εδάφιο, ο άγγλοι, αφού κατέστειλαν την Εξέγρση των Χωρικών το 1819, διέταξαν γενικό αφοπλισμό και παράδοση των όπλων, επι ποινή θανάτου για όποιον δεν παρέδιδε τα όπλα του.)

…Ο μεν Σπυρίδων Μεταξάς ίνα αποφύγη την αυστηράν τιμωρίαν διεπεραιώθη εις Ακαρνανίαν όπου επολέμησε γενναίως καθ’ όλην την διάρκειαν της Ελληνικής Επαναστάσεως, ο δε χωροφύλαξ Αθανάσιος Κακιούσης, (Πάππος της μητρός των αδερφών Κατωπόδη ή Κουτσούρια), ο διαταχθείς να διενεργήσει την έρευναν, (της κλοπής των όπλων), ων και ούτος φιλικός ειδοποίησε αμέσως τους εταίρους, οίτινες ανέθεσαν εις τον Γεώργιον Βαφέαν να αποσύρει τα όπλα απ’ την θέση της «Μαγεμένου», (Σημ. Συγ. Είναι η ιστορική πειοχή όπου ο Καποδίστριας το 1807 συνάντησε τους Κλεφταρματωλούς της Ρούμελης), όπου είχον κρυβή και μεταφερθούν έν τινι εκεί πλησίον σπηλαίω. Την επομένην ο χωροφύλαξ Αθανάσιος Κακιούσης εκτελών την διαταγήν, ενήργησε έρευναν, αλλ’ ως ήτο επόμενον ουδέν εύρεν».

Παρόμοια, βέβαια, αντιμετώπιση της Ελληνικής Επανάστασης είχε και ο διαβόητος Μαίτλαντ, προκάτοχος του Τέμπλ, ο οποίος ευθύς ως εξεράγη το 1821, όπως καταγράφει ο άγγλος ιστορικός Thomas Gordon, (Kωνσταντίνου «ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ», σελίδα 87) και αυτός, (ο Μαίτλαντ) και η Αγγλία «έστρεψαν αναφανδόν προς τους Οθωμανούς πάσαν συμπάθειαν. Ο δε Μαίτλαντ ουδεμίαν ευκαιρίαν παρέλειπεν όπως περιφρονήση τους Έλληνας». Ο δε επίσης άγγλος ιστορικός συνταγματάρχης Leisester Stanhope, ο οποίος, όσο διαρκούσε η Ελληνική Επανάσταση, βρίσκονταν στην Ελλάδα, γράφει χαρακτηριστικά: «Ο Μαίτλανδ ρίπτει κεραυνούς κατά του Ελληνικού Έθνους. Πότε θα παύση ο άνθρωπος ούτος να καταδιώκη λαόν ενδόξως αγωνιζόμενον υπέρ της ελευθερίας του και της ζωής του;»

Για όλα τούτα, όσα συνέβαιναν στην Λευκάδα, αλλά και στην Επτάνησο γενικότερα, επί αγγλικής Προστασίας, σοφά ο Καποδίστριας, o βιωματικά βαθύτερος και αυθεντικότερος εμηνευτής του ανυπότακτου φρονήματος των Επτανησίων, είχε προειδοποιήσει έγκαιρα και προφητικά τους άγγλους, όταν την άνοιξη του 1819, επισκέφθηκε το Λονδίνο και είχε συζητήσεις με τους αρμόδιους άγγλους υπουργούς των αποικιών, Ουέλιγκτων και Βάρθουστ, ενώ επέδωκε και επιστολή του τσάρου της Ρωσίας στον Λόρδο Κάστελρηγ, με την οποία ο τσάρος του ζητούσε να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν του ότι θα του έλεγε ο Καποδίστριας, για την ανάλγητη και δεσποτική συμπεριφορά της Αγγλίας στα Επτάνησα… Και ο Καποδίστριας στους ανωτέρω υπουργούς συνομιλητές του, τα είπε, κατά την Λαϊκή έκφραση «έξω απ’ τα δόντια»…

«Επιθυμείτε, (τους είπε, σύμφωνα με όσα καταγράφει ο Καποδίστριας στα δικά του «ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ», σελίδα 122) να κάμετε τους Έλληνες να λησμονήσουν και αυτό το όνομα του έθνους και της πατρίδος, και το σύστημά σας οδηγεί εις όλως αντίθετον αποτέλεσμα. Παρεδώσατε την Πάργαν εις τον Αλή πασάν ελπίζοντες να απλοποιήσετε τας μετά της Πύλης σχέσεις σας, αλλ’ αύται θα περιπλακούν λόγω των ταραχών, ας η παράδοσις της Πάργας θα προκαλέσει τόσον εν Ηπείρω, όσον και εις την λοιπήν Ελλάδα. Ο στρατηγός Μαίτλανδ μεταχειρίζεται τους συμπατριώτας μου ως Ινδούς. Αλλ’ ούτοι θα αντιδράσουν και θα έχετε σοβαράς δυσχερείας εις ην στιγμήν δεν θα το περιμένετε…».

Όμως ο Καποδίστριας αγνοήθηκε και δεν εισακούσθηκε απ’ τους άγγλους ιθύνοντες, οι οποίοι συνέχισαν έτι σκληρότερα την απολυταρχική τους διακυβέρνηση… Γιατί απλούστατα δεν τους ενδιέφερε το έμψυχο δυναμικό, οι κάτοικοι της Επτανήσου, αλλά η γεωστρατηγική θέση των επτά νησιών, τα οποία αποτελούσαν, με σημερινούς μιλιταριστικούς όρους, ένα εν δυνάμει «αεροπλανοφόρο» σε όλη την Μεσόγειο, απ’ τα οποία μπορούσαν να ελέγξουν όχι μόνο τα διαβρεχόμενα υπό της Μεσογείου περιμετρικά κράτη, αλλά ακόμη και τα ενδότερα της Μέσης Ανατολής και της ίδιας της Αφρικής, και όλα τούτα ενταγμένα στην πλουτοφόρα Βιομηχανική Επανάσταση, που ήδη είχε ξεκινήσει στο Λονδίνο, το Λίβερπουλ και το Μάντσεσερ και η οποία απαιτούσε όλο και μεγαλύτερες εισαγωγές πρώτων υλών…

Για τούτο ακόμη και όταν νομοτελειακά και κάτω απ’το βάρος της ανάλγητης δεσποτικής τους συμπεριφοράς, η αγγλική Προστασία εξέπνεε στα Επτάνησα, το 1855 ο Αρμοστής Γιούνγκ κυκλοφόρησε αναφορά προς υπογραφή, με την οποία πρότεινε τον αγγλικό αποικισμό στην Κέρκυρα και απόδοση των υπολοίπων νησιών στην Ελλάδα, (Κωνσταντίνου Μαχαιρά: «ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ», σελίδα 149), αναφορά η οποία συγκέντρωσε μόνο τρεις υπογραφές, η οποία, τελικά, αποσύρθηκε, όχι για το ολιγομελές των υπογραφόντων, αλλά την απέρριψε η Μητροπολιτική Κυβέρνηση, ή οποία επιθυμούσε διακαώς την Προστασία της επί των Επτά νησιών, την οποία προσπάθησε να διαιωνίσει στέλνοντας νέο Αρμοστή έναν κορυφαίο πολιτικό της τον Willian Ewart Gladstone (Γλάδστων), με φιλελεύθερα φρονήματα και σπουδαίο φιλλέληνα…

Ήταν, όμως πολύ αργά… «Tropo tardi»… Όπως λατινιστί, λακωνικά, αλλά τόσο γενναιόφρονα, απάντησε στον Γλάδστωνα, ο τότε Μητροπολίτης Λευκάδος και Αγίας Μαύρας Γρηγόριος Αραβανής, (Πάνου «Η ΝΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΑΠΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ», σελίδα 54), όταν ο Γλάδστων φιλόφρονα τον επισκέφτηκε στην Λευκάδα, αλλά και διπλωματικότατα, αφού καλός γνώστης της Ελληνικής ιδιοσυγκρασίας, γνώριζε ποια επιρροή εξασκούσε η Ορθόδοξη Εκκλησία επί της Επτανησιακής κοινωνίας…