Ένα οδοιπορικό στη φυσική λίμνη Τσιβλού (και στη Ζαρούχλα) και το συνταρακτικό γεγονός της δημιουργίας της
Ήταν μεσημέρι της Κυριακής 24 Μάρτη του 1913, μεσούντος του Βαλκανικού Πολέμου, όταν έλαβε χώρα το συνταρακτικό για την εποχή, και όχι μόνο, συμβάν. Δύο χωριά του πρώην Δήμου Κραθίδος στην Αιγιαλεία, η Συλίβαινα και ο Τσιβλός, με 109 και 57 κατοίκους αντίστοιχα και 100 περίπου σπίτια, χτισμένα εκατέρωθεν των όχθεων του ποταμού Κράθιδος, στις πλαγιές των βουνών Γολίνες και Ξηρόκαμπος της οροσειράς του Χελμού, σε απόσταση ενός τετάρτου της ώρας ώρας περίπου το ένα από το άλλο, καταπλακώνονται από χιλιάδες τόνους χώματος λόγω μιας τεράστιας κατολίσθησης, που έφραξε και τον ρου του ποταμιού Κράθη.
Ήταν η αρχή της δημιουργίας της λίμνης Τσιβλού, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μέτρων και σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την Ζαρούχλα του Δήμου Αιγιαλείας, που η τοπική παράδοση την ονόμασε λόγω του τραγικού συμβάντος Μαυρολίμνη. Στον πυθμένα της βρίσκονται ακόμη τα ερείπια των σπιτιών. Στα νερά της λίμνης ζουν πολλοί υδρόβιοι κάτοικοι όπως καραβίδες, κυπρίνοι και κουνουπόψαρα. Παρά τις αρχικές συγκεχυμένες πληροφορίες που έκαναν λόγο για πολλούς νεκρούς (από έκρηξη ηφαιστείου), λόγω και του ότι η κατολίσθηση έγινε Κυριακή και οι κάτοικοι θα ήταν συγκεντρωμένοι στα χωριά τους, τελικά μόνο τέσσερα ήταν τα θύματα που βρήκαν φριχτό θάνατο από την κατολίσθηση. Σήμερα η λίμνη Τσιβλού είναι ένας σημαντικότατος υγροβιότοπος που φιλοξενεί πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας, ενώ αποτελεί επίσης δημοφιλή προορισμό αναψυχής και περιπάτου.
Το τραγικό συμβάν είχε ήδη προαναγγελθεί δυο μέρες νωρίτερα, στις 22 Μάρτη του 1913, όταν «δαιμονιώδης κρότος υποχθόνιος ηκούσθη και συνεταράχθη το έδαφος όλον του Δήμου Κραθίδος. Ο κλονισμός έγεινεν αισθητός και εις τα Καλάβρυτα ακόμη».
Η εφημερίδα «ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ» (Φύλλο της Πέμπτης 28 Μαρτίου 1913) βασιζόμενη στην επίσημη έκθεση του τότε Δημάρχου Κραθίδος κ. Σακελλαρόπουλου προς τη Νομαρχία, ύστερα από αυτοψία του στην πληγείσα περιοχή και από μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, αναφέρει:
«Την 22 Μαρτίου, περί ώραν 3ην μ.μ. ηκούσθησαν κρότοι ισχυροί, ομοιάζοντες με κανονιοβολισμούς τοπομαχικών πυροβόλων. Και ηκούσθησαν οι κρότοι ούτοι εις ακτίνα 30 χιλιομέτρων. Οι κρότοι ηξηκολούθησαν και εις τινα απόστασιν από του μέρους της καταστροφής, όπου οι κρότοι ήσαν δυνατώτεροι, ευρισκόμενοι, ενόμιζον, ότι εκεί που συνήπτετο μάχη, ή μάλλον μονομαχία πυροβολικού. Τους κρότους εκείνους, οι οποίοι, ως ήτο επόμενον, ενέσπειραν πανικό εις τους κατοίκους της Συλίβαινας, του Τσιβλού και των πέριξ χωρίων, διεδέχθη μία δυνατή υπόκωφος βοή, ήτις ήρχετο από το μέρος της καταστροφής.
Οι κάτοικοι πανικόβλητοι ηδυνάτουν να εξηγήσουν το φαινόμενο των ασυνήθων κρότων και άλλοι εξ αυτών απέδιδον τούτους εις μετερεωλογικήν τινα μεταβολήν, άλλοι ενόμιζον, ότι προήλθον από αεροπλάνον και εκκύταζαν εις τον ουρανόν αναζητούντες τούτο, και άλλοι έκαμνον διαφόρους υποθέσεις. Οι κρότοι, ως διαβεβαίωσαν οι κάτοικοι ήταν τρομακτικοί και εντονώτατοι, συνοδευθέντες υπό ισχυρού συγκλονισμού του εδάφους. Εν τοσούτω την ημέραν εκείνην, δηλαδή την 22αν Μαρτίου, ουδέν σημείον εξεδηλώθη, το οποίον να εμβάλη την υποψίαν εις τους κατοίκους, ότι θα επήρχετο παντελής καταστροφή του μέρους εκείνου δια της υποχωρήσεως του εδάφους και της καταπτώσεως του υπερκείμενου όρους».
Για την καταστροφή, που συνετελέσθη δυο μέρες αργότερα, στις 24 Μάρτη του 1913, σημειώνει:
«Την 24ην Μαρτίου όμως και περί ώραν 11 π.μ., ήρχισε προς το κάτω μέρος και δεξιά του καταστραφέντος χωρίου Συλίβαινα, να φεύγη το έδαφος προς τον ποταμόν Κράθιν. Η υποχώρησις του εδάφους εγένετο άνωθεν των οχθών του ποταμού Κάθριδος και ακριβώς έναντι του χωρίου Τσιβλός, του κειμένου εις την ετέραν όχθην, ευρισκομένου δε εις ύψος 200 περίπου μέτρων από την κοίτην του ποταμού. Το χωρίον Συλίβαινα εγγύς της άλλης όχθης εκτεινόμενον, ευρίσκετο εις ύψος 250-350 μέτρων από της κοίτης του ποταμού και από της επιφανείας της θαλάσσης.
Το έδαφος υπεχώρει ολίγον κατ΄ ολίγον προς τον ποταμόν και οι κάτοικοι της Συλίβαινας περίτρομοι γενόμενοι εκ του φαινομένου, έτρεξαν εις τας οικίας των δια να παραλάβουν ό,τι ηδύνατο εκ των εν αυταίς πραγμάτων, διότι ό,τι εγίνετο, εσήμαινεν την καταστροφήν του χωρίου. Πανικός, φωναί, πανδαιμόνιον. Εκεί έσκουζαν παιδάκια, παρακάτω ξεμαλλιαμένες γυναίκες ωλόλυζον και έτρεχον με μπόγους ρούχων, εις άλλο σημείον γέροντες και νέοι, ωχροί, τρομαγμένοι ήρπαζον εις τας χείρας τους σάκκους σιτηρών, τους οποίους εζήτουν να φορτώσουν εις υποζύγια. Και ήσαν όλοι την ώραν εκείνην οι κάτοικοι της Συλιβαίνης εις το χωρίον και όλοι σαστισμένοι, προσεπάθουν να φύγουν, παραλαμβάνοντες εκ των οικιών των όσα αντικείμενα ήτο δυνατόν να μεταφερθούν.
Μετ΄ ολίγον εφάνη από ψηλά, από της κορυφής του όρους, του υπερκείμενου της Συλιβαίνης, το οποίον καλείται Σουλλιμιωτικόν βουνόν ή Γολίνες και αποτελεί μέρος των λοφοσειρών του Χελμού έχει δε ύψος 1600 μέτρων, αποσπασθέν μέγα μέρος αυτού, όπερ κατήρχετο με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς τα κάτω, προς την Συλίβαιναν. Και ολόκληρον το χωρίον Συλίβαινα ετάφη υπό το καταπεσόν όρος, ούτινες άλλοι μεγάλοι όγκοι προχώρησαν και έφραξαν τον ποταμόν Κράθιν, εκτιναχθέντες και εις την άλλην όχθην και καλύψαντες και το έναντι της Συλιβαίνης χωρίον Τσιβλός, επενεγκόντες δε και εις τούτο μεγάλας καταστροφάς.
Και οι κάτοικοι του Τσιβλού είχον επίσης καταληφθή υπό πανικού, διότι και το έδαφος του χωρίου των είχεν υποστεί κλονισμούς ισχυρούς. Την ημέρα της καταστροφής ητοιμάσθησαν και ούτοι ν΄ απέλθουν, ουκ΄ ολίγοι δ΄ απήλθον. Και ενώ το χωρίον Συλίβαινα εξηφανίσθη εξ ολοκλήρου υπό του όρους, τα εκτιναχθέντα επί του χωρίου Τσιβλός κατέστρεψαν εξ ολοκλήρου 10 οικίας, τον ωραίον ναόν του χωρίου κείμενος επί λόφου, έθαψαν δε μεγάλην έκτασιν αγρών και αμπέλων. Εννοείται όμως ότι και αι άλλαι οικείαι του Τσιβλού επέστησαν βλάβας κατά το μάλλον και ήττον σοβαράς και κατά τας βεβαιώσεις του κ. Δημάρχου Κραθίδος είναι αύται όλαι ακατοίκητοι σχεδόν.
Προκειμένου περί των θυμάτων, ο κ. δήμαρχος ισχυρίζεται, ότι, ως έμαθε κατά το διάστημα της διαμονής του εις τον τόπον της καταστροφής, εξηφανίσθησαν υπό το όρος το καλύψαν το χωρίον, δύο γυναίκες, γραία, εν παιδίον και εις οδοιπόρος, όστις μετέβαινεν εις τον δήμον Νωνάκριδος και διήρχετο εκείθεν την στιγμήν της πτώσεως του όρους. Προσθέτει όμως, ότι δεν είναι βέβαιος, ότι τόσοι ακριβώς είναι οι εξαφανισθέντες, διότι δεν είδε τους κατοίκους του χωρίου Συλίβαινα, απελθόντες εκείθεν και διευθυνθέντας εις το χωρίον Βαλιμή. Τούτο ένεκα βραδύτερον θα εξακριβωθή αν εύρον και άλλοι τον οικτρόν θάνατον των άλλων, των γνωστών θυμάτων…».
Η Ζαρούχλα, το δεύτερο κομμάτι του οδοιπορικού, που ανήκει στο Δήμο Αιγιαλείας είναι σύμφωνα με την Βικιπαίδεια ένα ορεινό χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 1.020 μέτρων στις νοτιοανατολικές πλαγιές του όρους Κράθης. Αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αχαΐας. Είναι ορεινό θέρετρο και διαθέτει αρκετούς ξενώνες και ταβέρνες. Απέχει 35 χιλιόμετρα από την Ακράτα και 110 χλμ. από την Πάτρα. Πολύ κοντά στον οικισμό βρίσκεται η λίμνη Τσιβλού και το Χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός βρέθηκε να έχει πληθυσμό 94 κατοίκους.
Κοντά στο χωριό υπάρχουν δύο ναοί, ο ένας του 12ου και ο άλλος του 13ου αιώνα που δείχνει ότι επί Φραγκοκρατίας ήδη κατοικούνταν. Κατά την Φραγκοκρατία η περιοχή που βρίσκεται το χωριό δόθηκε το 1204 ως φέουδο στο Λατίνο Αρχιεπίσκοπο Πάτρας και αυτός έπειτα την έδωσε στο Αβαείο του Κλουνύ. Η Ζαρούχλα αναφέρεται στην ενετική απογραφή του «Γκριμάνι» το 1700 με 808 κατοίκους. Το 1806 πέρασε από εκεί ο περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ ο οποίος αναφέρει ότι το χωριό είχε 200 οικογένειες, όλοι Έλληνες όπως τους αναφέρει, και ήταν χτισμένο γύρω από τον ποταμό Κράθι. Ο Ληκ αναφέρει ότι δεν κατοίκησαν ποτέ Οθωμανοί στο χωριό και λόγω της δυσπρόσιτης θέσης του δεν περνούσαν καν από εκεί.
Ο Πύργος του Σωτήρη Χαραλάμπη
Κατά την επανάσταση του 1821 στον Πύργο του στην Ζαρούχλα είχε κρυφτεί ο Σωτήρης Χαραλάμπης (αγωνιστής και πολιτικός από την Αχαΐα που δραστηριοποιήθηκε στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης του 1821) για να αποφύγει την οργή των Οθωμανών. Ο Πύργος αυτός μάλιστα είχε πυρποληθεί το 1796 περίπου από τον Πετμεζά που θεώρησε ότι ο Χαραλάμπης ήταν φιλότουρκος.
Από το 1835 μέχρι το 1912 αποτέλεσε οικισμό του Δήμου Νωνάκριδος. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης πολλοί κάτοικοι έφυγαν από το χωριό προς πιο πεδινές περιοχές. Κάτοικοι από την Ζαρούχλα τον 19ο αιώνα κατέβαιναν στα πεδινά και αναφέρονται οικιστές των Ζαρουχλέικων (πολύ μεγάλης συνοικίας της Πάτρας), των Βραχναίικων και των Καμινίων.
Στα αξιοθέατα της Ζαρούχλας είναι τα πυργόσπιτα που μερικά έχουν συντηρηθεί, όπως ο Πύργος της Ζαρούχλας, και άλλα έχουν εγκαταλειφθεί, αλλά και βυζαντινοί ναοί, όπως της Αγίας Τριάδας, των Ταξιαρχών, του Αγίου Δημητρίου (κοιμητηριακός) και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσα). Υπάρχουν πολλές εκκλησίες με βυζαντινές τοιχογραφίες που διατηρούνται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα.
Άλμπουμ με 33 φωτογραφίες
Για να δείτε το άλμπουμ σε ξεχωριστό παράθυρο κάντε κλικ στον τίτλο
