Σαν σήμερα το 1949 ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στη Κεφαλονιά μπαίνει στο Αργοστόλι
Αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Κεφαλονιά
Σαν σήμερα το 1949 ο ΔΣΕ Κεφαλονιάς μπαίνει στο Αργοστόλι. Τον επόμενο μήνα το νησί κηρύχθηκε «εν πολεμικό συναγερμό», ενώ οι αστικές δυνάμεις ενισχύθηκαν με μονάδες του κυβερνητικού στρατού.
Η ιστορία της Κεφαλονιάς προσφέρει πολλές αποδείξεις της ταξικής πάλης στις συνθήκες της κατοχής, που εκδηλώνονταν μέσω των παρακρατικών ομάδων που συνεργάζονταν με τους γερμανούς, όπως αυτή του Φώτη Αλυσανδράτου του γνωστού Γάκια, και του Κηρυναίου Παπαδημάτου. Η ΠΟΚ δηλαδή η αυτοαποκαλούμενη Πατριωτική Οργάνωση της Κεφαλονιάς συγκροτήθηκε με την πρωτοβουλία των άγγλων, κυνηγούσε μέχρι θανάτου κομμουνιστές και εαμίτες στην διάρκεια της κατοχής, ενώ η εποπτεία της είχε ανατεθεί στην χωροφυλακή.
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας αρχίζει και στην Κεφαλονιά το δολοφονικό, τρομοκρατικό όργιο. Mε δολοφονημένους στα Φραγκάτα, στα Τρωγιανάτα, στα Δαυγάτα. Απόπειρες δολοφονίας έγιναν κατά επονιτών και των εργατών της Ηλεκτρικής. Επίσης οργάνωσαν τη καταστροφή των γραφείων του ΕΑΜ, την εκτέλεση του υπεύθυνου σύνταξης της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ, τη προφυλάκιση χωρικών και μελών λαϊκών επιτροπών που διεκδικούσαν διανομή βοήθειας και διαμαρτύρονταν για την επαναφορά στην προεδρία των χωριών των μεταξικών και δωσίλογων.
Στην Αθήνα, το 1946, σε εκδήλωση που οργάνωσαν κεφαλονίτες κομουνιστές στην αίθουσα του ΕΚ, έδωσαν πρόσθετα στοιχεία πέρα από τις δολοφονίες με την εξής σειρά γραφής σε αναρτημένο πανό: κούρεψαν και διαπόμπευσαν 78 γυναίκες, φυλάκισαν 1.100, ξυλοκόπησαν 750, έκαψαν κλπ. Πριν την συγκρότηση του ΔΣ Κεφαλονιάς κατακρεουργηθήκαν κυριολεκτικά οι Γεράσιμος Γασπαρινάτος, Μιλτιάδης Γασπαρινάτος, Διονύσης Γασπαρινάτος, Μαρίνος Γασπαρινάτος, Βαγγέλης Μαρκάτος, Παναγής Μπατιστάτος, Μαρίνος Νικολάτος, Γιώργος Παπαδάτος. Ο Γάκιας για την πράξη αυτή δικάστηκε από το δικαστήριο της Λευκάδας και αθωώθηκε. Αρκετά μέλη του Κόμματος και ελασίτες πέρασαν, αναγκαστικά, στην παρανομία, ή στην ημιπαρανομία.
Η ταχύτατη ανασυγκρότηση των ΚΟ του ΚΚΕ στην Κεφαλονιά, η πραγματοποίηση συνδιάσκεψης που την παρακολούθησε ο Νίκος Μπελογιάννης συνέβαλε στην δημιουργία ενός αντάρτικου τμήματος που λειτούργησε, αρχικά, ανεξάρτητα από το ΔΣΕ. Ο ΔΣ Κεφαλονιάς ξεκίνησε από μια ομάδα 10-15 ανταρτών έφθασε στους 60-65 μαχητές με τριμελή ηγεσία από τον Φώτη Σγούρο πρώην εθνοσύμβουλο, τον Γεράσιμο Γρηγοράτο (Αστραπόγιαννος), τον Γεράσιμο Ματιάτο (Ρήγας). Συμμετείχαν και δύο γυναίκες η Αντζουλέτα Μερκούρη, και η Διονυσία Γρηγοράτου, αδελφή του Αστραπόγιαννου. Γύρω τους υπήρξε δίκτυο υποστήριξης, από συνδέσμους, τροφοδότες, παροχής φιλοξενίας. Με βάση τα αρχεία της χωροφυλακής υπολογίζονται σε πάνω από 600 άτομα. Απόδειξη των δεσμών του ΔΣ (Δημοκρατικός Στρατός) με το λαό της Κεφαλονιάς αποτελεί το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης πραγματοποιούνταν συγκεντρώσεις στα χωριά και γίνονται ομιλίες με λαϊκή συμμετοχή.
Το τμήμα του ΔΣΚ ήταν χωρισμένο σε τρείς ομάδες, η μια με επικεφαλής τον Φώτη Σγούρο και Γεράσιμο Ματιάτο με εστία δράσης την εποχή του Αίνου, και τα χωριά γύρω από αυτόν Βαλσαμάτα, Φραγκάτα, Τρωγιανάτα και το Πανωχώρι και ευρύτερα τα χωριά της πάνω και κάτω Λειβαθούς, επίσης τα χωριά του Ελειού και των Πρόννων.
O Γεράσιμος Γρηγοράτος (Αστραπόγιαννος) και η αδελφή του Διονυσία
Η δεύτερα ομάδα είχε επικεφαλής τον Αστραπόγιαννο και χώρο ευθύνης κυρίως την περιοχή της Σάμης.
Η τρίτη ομάδα με επικεφαλής τους Κουλουμπή και Κουγιαννό είχε εστία την περιοχή της Φάλαρης με χωριά των Ποταμιανάτων, της Θηνιάς και της δυτικής Πυλάρου. Όταν επρόκειτο να παρθούν από κοινού αποφάσεις ολόκληρη η δύναμη των τριών ομάδων συγκεντρώνονταν στην Παχειά Πούντα της Αντισάμου ατην περιοχή των Μουζακάτων – Ζερβάτων.
Ο Δημοκρατικός Στρατός Κεφαλονιάς (ΔΣΚ) παρά το γεγονός ότι δρα στα όρια ενός νησιού με δυσκολίες ανεφοδιασμού επικοινωνεί με ασύρματο με το γενικό αρχηγείο του ΔΣΕ, και καταγράφει πλήθος συγκρούσεων με την Χωροφυλακή, τους ΜΑΥΔΕΣ και αργότερα με τμήματα του εθνικού αστικού στρατού: Στα Δαυγάτα, στα Βαλσαμάτα, στη Θηνιά, στο Χαράκτι, με θύματα αλλά και επιτυχίες αρχικά, όπως ήταν η αποκοπή της σύνδεσης Αργοστολίου με τη Σάμη, η μάχη με τη χωροφυλακή στη Γραδού και μετά στο Αυγό Σάμης, η μάχη στην Έζα. Για λίγο διάστημα η ύπαιθρος μεταξύ Σάμης και Αργοστολίου θεωρούνταν ελεύθερη περιοχή της Κεφαλονιάς, το Φλεβάρη του 48 έκαναν νυχτερινή επιχείρηση στο Αργοστόλι, που επαναλήφθηκε το Μάη του 49, όμως ο συσχετισμός ήταν καταφανώς δυσμενής.
Και στην Κεφαλονιά εφαρμόσθηκε το σχέδιο Τέρμινους σύμφωνα με το οποίο εκκενώνονται υποχρεωτικά τα χωριά, γίνονται εκκαθαρίσεις ώστε να μπουν εμπόδια στην στήριξη του ΔΣΚ από τους κατοίκους, να πεθάνουν από την πείνα, να μη εξασφαλίσουν εφεδρείες. Έφτασαν οι ταγματασφαλίτες να δηλητηριάσουν τις πηγές νερού και να οργανωθούν εμπρησμοί σε ορισμένες δασώδεις περιοχές. Ο ίδιος ο Αλ. Παπάγος σε ομιλία του στο δικαστικό Μέγαρο διακήρυξε ότι τα τμήματα του εθνικού αστικού στρατού που είχαν φθάσει στην Κεφαλονιά δεν θα φύγουν αν δεν ξεκαθαριστεί κάθε «ίχνους συμμοριτισμού».
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης του Σεπτέμβρη του 49 έπεσε σε ενέδρα η ομάδα του Φώτη Σγούρου, με θύματα τον ίδιο και τον Γιώργο Φιοραβάντε. Στις 22 του Σεπτέμβρη σκοτώθηκαν οι Ματθαίος Κουλουμπής και ο Ηλίας Κουγιανός. Τα κεφάλια τους, όπως και του Σγούρου εκτέθηκαν στην πλατεία του Αργοστολίου. Την ίδια μέρα στην περιοχή των Μουζακάτων εξοντώθηκαν οι Διονύσης Γρηγοράτος, και ο Γεράσιμος Ανδριόλας. Στις 11 Οκτωβρίου αυτοκτόνησαν σε μάχη για να μη παραδοθούν οι Γεράσιμος Ματιάτος, Κώστας Χριστοφοράτος, και ο Αριστείδης Μερκούρης. Την ίδια μέρα ύστερα από μάχη με καταδιωκτικό απόσπασμα σκοτώθηκαν ο Αστραπόγιαννος, η Αντζουλέτα Μερκούρη και η Διονυσία Γρηγοράτου, ο Διονύσης Μαρκουλάτος, ο Λεωνίδας Ζαχαράτος, και ο Γιάννης Καλεράντες. Το Δεκέμβρη εξοντώθηκαν και οι δυο εναπομείναντες αντάρτες οι Γεράσιμος Κασιμάτης, και ο Ορέστης Μποζάς.
ΣΧΕΤΙΚΑ:
Η δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στα νησιά
Η ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Κεφαλονιά
