Δείγματα της λευκαδίτικης λαϊκής υφαντικής τέχνης από το Δράγανο Λευκάδας (μια καρπέτα του 1899)

Καρπέτα: Δράγανο (Λευκάδας) 1899 – ΣΟΦΙΑ – ΒΑΓΓΕΛΗ

Ένα από τα πιο όμορφα εργόχειρα της λευκαδίτικης λαϊκής υφαντικής τέχνης είναι αναμφισβήτητα η καρπέτα. Πρόκειται για «μάλλινο κρεβατοσκέπασμα του αργαλειού, πυκνοΰφαντο και βαρύ».

Σημειώνει, επίσης, ο Πανταζής Κοντομίχης στο βιβλίο του «Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος» (Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2001), ότι οι καρπέτες είναι από τα πιο περίτεχνα υφαντά του λευκαδίτικου αργαλειού. Πως έχουν μεγάλη ποικιλία διακοσμητικών θεμάτων και σε κάθε μια καρπέτα είναι ευκολοδιάκριτη η προσωπική συμβολή της υφάντρας. Ακόμη ότι οι καρπέτες είναι από τα πιο παλιά παραδοσιακά υφαντά της Λευκάδας που μεταβιβάζονταν -όπως και πολλά άλλα υφαντά- ως προικώο από μάνα σε κόρη κ.ο.κ.

Χορευτική παράσταση

Σε προικοσύμφωνο του 1728 αναφέρεται, όπως γράφει, ανάμεσα στα άλλα, “και καρπέτα μια”. Αλλά και σε άλλα νεώτερα προικοσύμφωνα δύσκολα να βρει κανείς κάποιο στο οποίο να μην γίνεται αναφορά στις καρπέτες, συνήθως από μία έως τρεις ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του κάθε νοικοκυριού.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της «Ιερή γεωμετρία στην παλαιά βελονιά και τις καρπέτες της Λευκάδας» η Κασσιανή Κούρτη-Παναγοπούλου παρατηρεί:

Χορευτική παράσταση

«Στα δημιουργήματα αυτά της λευκαδίτικης λαϊκής παράδοσης (καρπέτες και κεντήματα) εντοπίζονται γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, τετράγωνα, ορθογώνια ή όχι, ρόμβοι, σύμβολα σαφή ή ανερμήνευτα, απεικονίσεις μορφών, χορών, τελετών, φυτών, καραβιών, σπιτιών, αγγείων κ.ά. Υφέρπουν η μυθολογία, η ιστορία, η λογοτεχνία, η θεολογία, η φύση, στοιχεία τα οποία συνδυάζει η επινοητικότητα της υφάντρας, αλλά προπάντων της κεντήστρας που δημιουργεί διακριτό είδος. Όλα αυτά υπάρχουν στα εργόχειρα που αναπαύονται στους γοίκους και τα σεντούκια και περιμένουν τη φροντίδα μας».

Η Νάντια Μαχά-Μπιζούμη¹ συγκαταλέγει τις καρπέτες της Λευκάδας, με τα πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα, στα πιο ωραία δείγματα της νεοελληνικής υφαντικής, μαζί με τις κόκκινες κρητικές πατανίες (τρίφυλλο κλινοσκέπασμα με ενυφασμένη διακόσμηση στις δύο στενές πλευρές του), τα βαγιόλια της Σκύρου (ριγωτές υφαντές πετσέτες) και τις καλίσιες βελέντζες των Σαρακατσαναίων από πρόβειο μαλλί.

«Η ελληνική υφαντική», γράφει ο Κίτσος Μακρής, «περισσότερο από κάθε άλλο είδος της λαϊκής μας τέχνης, μας δίνει τη δυνατότητα μιας ουσιαστικής αυτογνωσίας, ανθρώπινης και εθνικής. Ανθρώπινης γιατί η γέννηση και ο θάνατος, ο έρωτας και η αρρώστια, οι μικρές χαρές και λύπες της ζωής είναι στενά δεμένα με τα έργα της που είναι πλούτος του αρχοντικού και ζεστασιά του φτωχόσπιτου, πολύτιμος βοηθός στις επαγγελματικές ασχολίες και πηγή αισθητικής συγκινήσεως. Αυτογνωσίας εθνικής γιατί, στα λογής διακοσμητικά θέματά τους, στις εναλλαγές των χρωμάτων τους και τον τρόπο της σύνθεσής τους, ανιχνεύουμε αρχαιοελληνικές και βυζαντινές καταβολές και επισημαίνουμε αφομοιωμένες επιδράσεις από την Ανατολή και τη Δύση, αντίστοιχες με τις ιστορικές περιπέτειες και τις πολιτισμικές επαφές του ελληνικού λαού». («Υφαντική», στον τόμο «Νεοελληνική Χειροτεχνία», Αθήνα 1969).

Το απλάδι, υφαντό κι αυτό του αργαλειού, είναι επίσης μάλλινο κρεβατοσκέπασμα που μοιάζει πολύ με την καρπέτα. Είναι όμως πιο ελαφρύ και όπως γράφει ο Πανταζής Κοντομίχης είναι πολύπλοκο και έχει πολύ όμορφο διάκοσμο.

Μας έχουν πει ότι μπορούμε εύκολα να ξεχωρίσουμε το απλάδι από την καρπέτα αν το γυρίσουμε από την πίσω μεριά, γιατί έχει, σε αντίθεση με τις καρπέτες που είναι λείες, κλωστές που προεξέχουν. Αν αυτό ισχύει πάντως σε όλες τις περιπτώσεις δεν το γνωρίζουμε.
______________________________________________________
¹ Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, ΜΟΡΦΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ – Υφαντική

Άλμπουμ με 24 φωτογραφίες
Για να δείτε το άλμπουμ σε ξεχωριστό παράθυρο κάντε κλικ στον τίτλο