Η απόφαση του ΣτΕ που ακυρώνει τις αποφάσεις του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου για το Τουριστικό Περίπτερο

Με την παρακάτω υπ΄ αριθ. 1478/2025 απόφασή του το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ ακυρώνει τις 186/2022 και 200/2022 αποφάσεις του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας (Δ.Λ.Τ.Λ.), τις ρητές και σιωπηρές απορρίψεις των διοικητικών προσφυγών που ασκήθηκαν κατά των πράξεων αυτών, την παράλειψη του Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ.Λ. να προβεί σε αποστολή του νομίμως θεωρημένου τοπογραφικού διαγράμματος του παραχωρούμενου χώρου στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθώς και όλες τις θεωρούμενες ως συμπροσβαλλόμενες πράξεις, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Αναπέμπει την υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου να προβεί στις περαιτέρω δέουσες ενέργειες, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Παράλληλα απορρίπτει σύμφωνα με το σκεπτικό, εν μέρει την παρέμβαση κατοίκων και εν όλω την παρέμβαση του Εργατοϋπαλληλικού Σωματείου Λευκάδας, το οποίο παρέστη με τον δικηγόρο Άγγελο Βρεττό, που τον διόρισε με πληρεξούσιο.

Κ.Ε.

Αριθμός 1478/2025

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 13 Νοεμβρίου 2024, με την εξής σύνθεση: Μαργαρίτα Γκορτζολίδου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Ρωξάνη Γιαννουλάτου, Χρήστος Παπανικολάου, Σύμβουλοι, Ανδρέας Σκούφαλος, Θεοδώρα Ζιάμου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Δημητρία Τετράδη, Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος.

Για να δικάσει την από 9 Ιανουαρίου 2023 αίτηση:

της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «NOTION ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Α.Ε.» και τον διακριτικό τίτλο «NOTION PROPERTY S.A.», που εδρεύει στην Θεσσαλονίκη (…), η οποία παρέστη με την δικηγόρο Γλυκερία Σιούτη (Α.Μ. 8698), που την διόρισε με πληρεξούσιο,

κατά των: 1) Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με την Χριστίνα Γιωτοπούλου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, 2) Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, το οποίο παρέστη με τον δικηγόρο Δημήτριο Μασούρα (Α.Μ. 85 Λευκάδας), που τον διόρισε με απόφαση του Δ.Σ. του Ταμείου, 3) Δήμου Λευκάδας, ο οποίος παρέστη με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο Δημήτριο Μασούρα, που τον διόρισε με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, 4) Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ο οποίος παρέστη με την Όλγα Παπαχρήστου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς της,

και κατά των παρεμβαινόντων: Α. Σ.Α. … κ.λ.π. (6), οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Κωνσταντίνο Φαρμακίδη (Α.Μ. 29187), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο, και Β. Οργάνωσης με την επωνυμία «Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Λευκάδας», που εδρεύει στην Λευκάδα (Γ. Μεσσήνη 7), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Άγγελο Βρεττό (Α.Μ. 8735), που τον διόρισε με πληρεξούσιο.

Με την αίτηση αυτή η αιτούσα εταιρεία επιδιώκει να ακυρωθούν: α) το 186/8.12.2022 πρακτικό του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, β) η άρνηση, άλλως η παράλειψη του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, γ) η 200/20.12.2022 απόφαση του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, δ) η σιωπηρή απόρριψη της 98/24.11.2022 προσφυγής που άσκησε η αιτούσα εταιρεία ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, ε) η 164271/4.11.2022 απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρω-μένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, στ) η 107/30.8.2022 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάδας, ζ) η 21466/15.9.2022 απόφαση του Δημάρχου Λευκάδας, η) η 127/2.11.2022 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Θεοδώρας Ζιάμου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την πληρεξουσία της αιτούσας εταιρείας, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, και τους πληρεξουσίους του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, του Δήμου Λευκάδας, των παρεμβαινόντων και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, που εμφανίστηκε, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (ηλεκτρονικό παράβολο με κωδικό πληρωμής: …/9.1.2023).

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση: α) του 186/8.12.2022 πρακτικού του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας με το οποίο ελήφθη απόφαση για την ανάκληση των 10/21.2.2020 και 22/9.3.2021 αποφάσεών του περί παραχώρησης στην αιτούσα εταιρεία της χρήσης τουριστικού περιπτέρου και λουτρικών εγκαταστάσεων στην ειδική θέση “Πλαζ Κάστρο” της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 2971/2001, κατόπιν διαγωνισμού διενεργηθέντος δυνάμει της 1469/16.10.2017 διακήρυξης του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, β) της άρνησης, άλλως της παράλειψης του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας να προβεί σε αποστολή του νομίμως θεωρημένου τοπογραφικού διαγράμματος του παραχωρούμενου χώρου στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής με σκοπό την έγκριση της παραχώρησης, όπως η άρνηση, άλλως η παράλειψη αυτή συντελέστηκε με την πρώτη προσβαλλόμενη πράξη, γ) της 200/20.12.2022 απόφασης του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας σχετικά με τις οφειλόμενες ενέργειες του Δ.Σ. μετά την ανάκληση των 10/2020 και 22/2021 αποφάσεων παραχώρησης στην αιτούσα εταιρεία της χρήσης τουριστικού περιπτέρου και λουτρικών εγκαταστάσεων στην ειδική θέση “Πλαζ Κάστρο” Λευκάδας δυνάμει της 1469/2017 διακήρυξης, δ) της σιωπηρής απόρριψης της 98/24.11.2022 προσφυγής που άσκησε η αιτούσα εταιρεία ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, κατά της 164271/4.11.2022 απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, καθώς και κατά της 107/30.8.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας και κατά της 2166/15.9.2022 απόφασης του Δημάρχου Λευκάδας, ε) της 164271/4.11.2022 απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου καθ’ ο μέρος απορρίφθηκε, με την απόφαση αυτή, η προσφυγή της αιτούσας εταιρείας κατά της 107/30.8.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάδας και κατά της 21466/15.9.2022 απόφασης του Δημάρχου Λευκάδας, στ) της 107/30.8.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάδας, ζ) της 21466/15.9.2022 απόφασης του Δημάρχου Λευκάδας, η) της 127/2.11.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας.

3. Επειδή, αντικείμενο της κρινόμενης αίτησης, όπως εκτίθεται αναλυτικά κατωτέρω, είναι η ανάκληση της γενόμενης παραχώρησης και η συνακόλουθη ματαίωση του σχετικού διαγωνισμού για λόγους αφορώντες καταρχήν στο επιτρεπτό της παραχώρησης σε ιδιώτη ιδιαίτερων δικαιωμάτων επί των κοινοχρήστων πραγμάτων της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας και του εφαπτόμενου σε αυτήν αιγιαλού, με σκοπό την εξυπηρέτηση της κοινής χρήσης υπό τους όρους του άρθρου 24 του Συντάγματος και της προαναφερόμενης, διέπουσας την παραχώρηση των ιδιαίτερων αυτών δικαιωμάτων νομοθεσίας, όχι δε και η νομιμότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας παραχώρησης που προηγήθηκε των προσβαλλόμενων πράξεων. Συνεπώς, ανεξαρτήτως του χαρακτήρα της σύμβασης με το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας, στην κατάρτιση της οποίας αποσκοπεί η ένδικη παραχώρηση, ως δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου (πρβλ. ΑΕΔ 7/2022, 11/2017, 1/2015), καθώς και του εάν η ανάκληση της παραχώρησης προσβάλλεται από το ίδιο το μετέχον στον συμβατικό δεσμό, νομικό πρόσωπο, ή από τρίτους (πρβλ. ΣτΕ 935/2022, 567/2022, ΣτΕ Ολομ. 1212/2010, 891-5/2008), η κρινόμενη διαφορά είναι προεχόντως περιβαλλοντική και υπάγεται στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας και δη του Ε’ Τμήματος του Δικαστηρίου αυτού (βλ. ΣτΕ 2440/2008 και 401/2021 σκ. 9, 11 και 14, επίσης: ΣτΕ 1459/2020, 2397/2016, 4149/2015, 2751/2013, 257/2011, πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2160/2015 σκ. 7, 1909-1910/2001, 3796/1999, 309/1998).

4. Επειδή, οι Σ.Α. κλπ (6), με την ιδιότητά τους ως περιοίκων της περιοχής στην οποία αφορά η ένδικη παραχώρηση, ασκούν με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς την Ε’ 564/11.9.2024 παρέμβαση στην παρούσα δίκη, πολλώ δε μάλλον καθόσον, στο πλαίσιο των πραγματικών περιστατικών της κρινόμενης υπόθεσης, άσκησαν αρχικά την αίτηση ακυρώσεως επί της οποίας εκδόθηκε η 935/2022 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, στη συνέχεια δε άσκησαν την Ε’ 232/2022 αίτηση ακυρώσεως κατά της 587897/2021 εγκριτικής της παραχώρησης, απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού. Όμως, η Δευτεροβάθμια Εργατική Συνδικαλιστική Οργάνωση με την επωνυμία “Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Λευκάδας” δεν ασκεί με έννομο συμφέρον την Ε’ 60/25.9.2024 παρέμβαση, λαμβανομένων υπόψη των καταστατικών σκοπών του νομικού αυτού προσώπου σε συνδυασμό με το περιεχόμενο των προσβαλλόμενων πράξεων [βλ. άρθρο 47 παρ. 1 του π.δ. 18/1989 (Α’ 8)]. Τούτο διότι οι σκοποί της εν λόγω συνδικαλιστικής οργάνωσης, όπως προκύπτουν από το προσκομιζόμενο καταστατικό, συνίστανται ιδίως στη συνένωση των εργασιακών επαγγελματικών σωματείων των εργατών και υπαλλήλων Λευκάδας προς την προστασία και προαγωγή των ηθικών, οικονομικών, επαγγελματικών και κοινωνικών συμφερόντων των μελών αυτών, καθώς και στη λήψη κάθε σκόπιμου και πρόσφορου μέτρου για τη συνδικαλιστική, οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική και πνευματική εξύψωσή τους και για τη σωματική και αθλητική αγωγή των ίδιων και των παιδιών τους. Και προβάλλεται μεν ότι το δικαίωμα χρήσης και απόλαυσης του δημόσιου χώρου της Λευκάδας από τα μέλη της, οι οποίοι είναι εργαζόμενοι και κάτοικοι Λευκάδας, θίγεται από την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης της χερσαίας ζώνης Λευκάδας σε ιδιώτη και βλάπτει τα γενικότερα αξιακά, κοινωνικά και εν γένει δικαιώματα διαβίωσης των μελών της καθώς και την ποιότητα της ζωής τους, όμως δεν προκύπτει από το προσκομιζόμενο καταστατικό, ότι η προάσπιση του γενικού δικαιώματος των μελών της στην απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος και των κοινόχρηστων πραγμάτων, περιλαμβάνεται στους καταστατικούς της σκοπούς ως Δευτεροβάθμιας Εργατικής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης, όπως αυτοί καθορίστηκαν σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 1264/1982 (Α’ 79) για την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων. Ούτε δύνανται οι σκοποί αυτοί να συναχθούν έμμεσα από την υποχρέωση της Δευτεροβάθμιας Συνδικαλιστικής Οργάνωσης να υπερασπίζεται τα εργασιακά δικαιώματα και ζητήματα των εργαζομένων και κατοίκων της περιοχής, όπως αβασίμως προβάλλεται με την παρέμβαση και το υπόμνημα που κατατέθηκε μετά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο. Εξάλλου, η προώθηση των ρητώς προβλεπόμενων από το καταστατικό σκοπών της συνδικαλιστικής οργάνωσης δεν εξαρτάται από τη μη παραχώρηση σε ιδιώτη της κοινής χρήσης εντός της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας, δηλαδή από το περιεχόμενο των προσβαλλόμενων πράξεων. Συνεπώς, η παρέμβαση αυτή πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη [βλ. ΣτΕ Ολομ. 1156/2016, 2179/2014, 1909/2014, 3350/2013, 1212/2010 κ.ά., πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 512/2024, 1530/2023, 750/2023 κ.ά.].

5. Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 2971/2001 (Α΄ 285), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, προτού καταργηθεί με το άρθρο 24 παρ. 1 του ν. 5092/2024 (Α’ 33), “λιμένας” είναι ζώνη ξηράς και θάλασσας μαζί με έργα και εξοπλισμό, που επιτρέπουν κυρίως την υποδοχή κάθε είδους πλωτών μέσων και σκαφών αναψυχής, τη φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση, παραλαβή και προώθηση των φορτίων τους, την εξυπηρέτηση επιβατών και οχημάτων και την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις θαλάσσιες μεταφορές (παρ. 7), “λιμενικά έργα” είναι εκείνα που εκτελούνται ολικώς ή μερικώς στον αιγιαλό, την όχθη, την παραλία ή την παρόχθια ζώνη μέσα στη θάλασσα, στον πυθμένα της θάλασσας και στο υπέδαφος του βυθού, καθώς και εκείνα που επιφέρουν διαμόρφωση ή αλλοίωση των χώρων αυτών ή που προβλέπονται από τις διατάξεις περί Λιμενικών Ταμείων (παρ. 8), ενώ “φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα” είναι κάθε δημόσιος φορέας ή φορέας της Αυτοδιοίκησης ή ιδιωτικός ή μικτός φορέας που έχει κατά νόμο την ευθύνη της διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα (παρ. 9). Στο άρθρο 18 του ίδιου νόμου ορίζονται τα εξής: “1. Σε κάθε παράκτια περιοχή, όπου κατά τις κείμενες διατάξεις συντρέχει λόγος δημιουργίας ή επέκτασης λιμένα, καθορίζεται έκταση ξηράς και θάλασσας, συνεχής ή διακεκομμένη, στην οποία ο αρμόδιος φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα μπορεί να εκτελέσει, σύμφωνα με τις διατάξεις περί εκτελέσεως δημοσίων έργων, τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί λιμενικών ταμείων και στα πλαίσια ανάπτυξης του λιμενικού δυναμικού της χώρας, έργα που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση της εμπορικής, επιβατικής, ναυτιλιακής, τουριστικής και αλιευτικής κίνησης και γενικότερα της εύρυθμης λειτουργίας του λιμένα. Η έκταση αυτή καλείται ζώνη λιμένα και διακρίνεται σε χερσαία και θαλάσσια. 2. …”. Στο άρθρο 19 “Χερσαία Ζώνη Λιμένα” ορίζονται τα εξής: “1. Η Χερσαία Ζώνη Λιμένα αποτελείται από τον αιγιαλό και τους αναγκαιούντες συνεχόμενους παραλιακούς χώρους για την εκτέλεση των έργων που αναφέρονται στο προηγούμενο άρθρο. ΄Οπου υπάρχει σχέδιο πόλεως, το όριο της χερσαίας ζώνης δεν μπορεί να επεκταθεί πέρα από την πλησιέστερη ρυμοτομική γραμμή του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως. ΄Οπου δεν υπάρχει σχέδιο ρυμοτομίας, το όριο της χερσαίας ζώνης καθορίζεται με ανάλογη εφαρμογή της παραγράφου 5 του άρθρου 7 [με βάση την εγκεκριμένη γραμμή δόμησης]. 2. …” Στο άρθρο 20 “Θαλάσσια Ζώνη Λιμένα” ορίζεται ότι: “1. Η θαλάσσια ζώνη περιλαμβάνει τις λεκάνες λιμένων (συνεχόμενες με τον αιγιαλό ή τυχόν κατασκευασμένα κρηπιδώματα, μώλους, προβλήτες) και έκταση θάλασσας μέχρι απόσταση πεντακοσίων (500) μέτρων από τις ακτές της χερσαίας ζώνης. Η έκταση αυτή περιορίζεται και από τις δύο πλευρές από νοητό τόξο κύκλου, με κέντρο το άκρο της χερσαίας ζώνης και ακτίνα πεντακοσίων μέτρων και περικλείει τη θαλάσσια έκταση από σημείο του αιγιαλού, που κείται σε απόσταση πεντακοσίων (500) μέτρων από το άκρο της χερσαίας ζώνης μέχρι να συναντήσει την ανωτέρω γραμμή σε απόσταση πεντακοσίων (500) μέτρων από τις ακτές της χερσαίας ζώνης. 2. Αν τα νερά της θαλάσσιας ζώνης είναι αβαθή, η Θαλάσσια Ζώνη Λιμένα δύναται να επεκταθεί και πέρα από τη γραμμή των πεντακοσίων (500) μέτρων μέχρι να συναντήσει την ισοβαθή γραμμή των τριάντα (30) μέτρων.” Στο άρθρο 21 του αυτού νόμου, όπως το πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε με το άρθρο 33 του ν. 3153/2003 (Α΄ 153), ορίζεται ότι: “1. Με απόφαση του φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα, η οποία εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη των Υπουργείων Εμπορικής Ναυτιλίας, Οικονομίας και Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Πολιτισμού, του Γ.Ε.Ν. και της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας του Υπουργείου Γεωργίας, καθορίζεται το όριο της χερσαίας και θαλάσσια ζώνης λιμένα. …” Στο άρθρο 22 “Καθεστώς χερσαίων χώρων ζώνης λιμένα” ορίζεται ότι: “1. Οι χώροι και όλα εν γένει τα κτήματα, που περιλαμβάνονται στη ζώνη λιμένα είναι κοινόχρηστα δημόσια κτήματα και ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα, η χρήση όμως και η εκμετάλλευσή τους ανήκει στον οικείο φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα.” Στη συνέχεια, στο άρθρο 24, όπως οι παράγραφοι 1 και 2 αυτού αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 54 παρ. 1 του ν. 4676/2020 (Α’ 67) και η παράγραφος 12 προστέθηκε με το άρθρο 54 παρ. 2 του ν. 4676/2020 και όπως το άρθρο 24 διαμορφώθηκε συνολικά με το άρθρο 131 του ν. 4964/2022 (Α’ 150), ορίζεται ότι: “1. … 2. α) Επιτρέπεται ο αρμόδιος φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα, με απόφαση της διοίκησής του, που εγκρίνεται με απόφαση του Γενικού Διευθυντή Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων ή, εφόσον δε συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 (Α’ 133), του Γενικού Γραμματέα Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Γ.Ε.Ν., να παραχωρεί, με αντάλλαγμα και για ορισμένο χρονικό διάστημα, τη χρήση χώρων που βρίσκονται μέσα στη Ζώνη Λιμένα. Εφόσον η παραχώρηση αφορά έργο ή δραστηριότητα που απαιτεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων, ακολουθείται υποχρεωτικά η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. … β) Με μόνη απόφαση του αρμόδιου φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα, χωρίς να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Γ.Ε.Ν., εγκρίνονται οι παραχωρήσεις απλής χρήσης των χώρων της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα χρονικής διάρκειας μικρότερης ή ίσης των τριών (3) ετών, που δεν συνοδεύονται από οποιοδήποτε έργο μόνιμης ή προσωρινής φύσης. γ) αα) Κατά της έγκρισης της περ. α’ της παρούσας παραγράφου επιτρέπεται ενδικοφανής προσφυγή ενώπιον του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης στον ενδιαφερόμενο. … 12. Οι παράγραφοι 1 και 2 δεν εφαρμόζονται για τους τουριστικούς λιμένες του άρθρου 29 του ν. 2160/1993.” Εξάλλου, στην παράγραφο 2β του άρθρου 1 του ν. 4150/2013 (Α’ 102) ορίζεται ότι στις αρμοδιότητες του (νυν) Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ανήκει η χάραξη της λιμενικής πολιτικής, η εποπτεία των λιμενικών υποδομών κάθε λειτουργικής μορφής και η προαγωγή του εθνικού λιμενικού συστήματος ως παράγοντα ανάπτυξης της οικονομίας, των νησιών και της ναυτιλίας της χώρας.

6. Επειδή, οι πράξεις παραχώρησης χρήσης επί της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα υπόκεινται σε έγκριση από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, όπως προβλέπεται ρητώς στο άρθρο 24 του ν. 2971/2001 (βλ. ανωτέρω σκ. 5), δεδομένου, άλλωστε, ότι, όπως έχει κριθεί, οι αρμοδιότητες των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων για τη διοίκηση και εκμετάλλευση των λιμένων και των εξομοιούμενων προς αυτούς χώρων ανήκουν στην εθνική πολιτική για τα λιμενικά έργα [βλ. άρθρο 28 παρ. 11 του ν. 2738/1999 (Α’ 180)] και δεν συνιστούν τοπικές υποθέσεις (βλ. ΣτΕ 401/2021 σκ. 9). Πριν δε από τη χορήγηση έγκρισης από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, οι πράξεις των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων περί παραχώρησης χρήσης επί της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα (βλ. ΣτΕ 935/2022). Στην κρινόμενη υπόθεση, οι πράξεις παραχώρησης χρήσης επί της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας, οι οποίες εκδόθηκαν από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας στο πλαίσιο των ως άνω αρμοδιοτήτων του [βλ. άρθρο 28 του ν. 2738/1999 και άρθρο 1 του π.δ. 76/2004 (Α’ 57)], ανακλήθηκαν από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο και ο σχετικός διαγωνισμός ματαιώθηκε πριν από τη χορήγηση της προβλεπόμενης έγκρισης από τον αρμόδιο Υπουργό. Όμως, οι σχετικές πράξεις παραχώρησης απεστάλησαν στον αρμόδιο Υπουργό προς έγκριση από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο, έστω και αν η αποστολή αυτή δεν ολοκληρώθηκε με τη διαβίβαση του οριστικού τοπογραφικού διαγράμματος του υπό παραχώρηση χώρου, ο δε Υπουργός αρνήθηκε να χορηγήσει τη σχετική έγκριση για τους προκύπτοντες από τον φάκελο λόγους. Υπό τα πραγματικά αυτά περιστατικά, η άρνηση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής να χορηγήσει έγκριση παραχώρησης επάγεται έννομες συνέπειες για την αιτούσα εταιρεία και συνιστά, ως εκ τούτου, εκτελεστή διοικητική πράξη, η οποία πρέπει να θεωρηθεί συμπροσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση. Εφόσον δε τόσο η πράξη αυτή όσο και η πρώτη, η δεύτερη και η τρίτη εκ των προσβαλλόμενων πράξεων του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, περί ανάκλησης της παραχώρησης, περί παράλειψης διαβίβασης του τοπογραφικού στον Υπουργό και τελείωσης της σχετικής διαδικασίας (πρβλ. ΣτΕ 201/2019) και περί ματαίωσης του σχετικού διαγωνισμού, παράγουν τα ίδια βλαπτικά αποτελέσματα για την αιτούσα εταιρεία και φέρουν κατ’ ουσίαν την ίδια αιτιολογία (βλ. κατωτέρω), παραδεκτώς συμπροσβάλλονται με την κρινόμενη αίτηση, ως αποτελούσες ενιαίο σύνολο εκτελεστών διοικητικών πράξεων. Ως συμπροσβαλλόμενες με τις πράξεις αυτές πρέπει να θεωρηθούν η ρητή απόρριψη από τον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, της ειδικής διοικητικής προσφυγής της αιτούσας κατά της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης του Δ.Λ.Τ.Λ. και η σιωπηρή απόρριψη από την Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 της προσφυγής της αιτούσας κατά της ως άνω ρητής πράξης του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, καθώς και η σιωπηρή απόρριψη από τον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης της ειδικής διοικητικής προσφυγής της αιτούσας κατά της τρίτης προσβαλλόμενης πράξης του Δ.Λ.Τ.Λ. και η σιωπηρή απόρριψη από την Ειδική Επιτροπή της προσφυγής της αιτούσας κατά της σιωπηρής πράξης του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης (βλ. κατωτέρω). Όλες δε οι ανωτέρω πράξεις προσβάλλονται εμπροθέσμως και με προφανές έννομο συμφέρον από την αιτούσα εταιρεία, η οποία είχε αναδειχθεί ανάδοχος από τον ματαιωθέντα διαγωνισμό παραχώρησης και στην οποία είχε γίνει η ανακληθείσα στη συνέχεια παραχώρηση από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας. Αντιθέτως, δεν αποτελούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις, διότι δεν παράγουν αυτοτελείς έννομες συνέπειες για την αιτούσα εταιρεία, οι προσβαλλόμενες πράξεις με τις οποίες, αφενός μεν, ο Δήμος Λευκάδας, διά του Δημοτικού του Συμβουλίου και διά του Δημάρχου Λευκάδας, γνωμοδότησε σχετικά με την ανάκληση της κατακύρωσης και τη ματαίωση του διαγωνισμού από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας (έκτη, έβδομη και όγδοη εκ των προσβαλλόμενων πράξεων) [βλ. άρθρο 75 παρ. Ια’ στοιχ. 8 και 9 του ν. 3463/2006 “Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων” (Α’ 114) για τις αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων ως προς τη συμμετοχή στην τουριστική ανάπτυξη των περιοχών τους και ως προς τη διοίκηση και εκμετάλλευση των χώρων της ζώνης λιμένα της δικαιοδοσίας τους, καθώς και άρθρο 58 παρ. 1θ’ του ν. 3852/2010 “Πρόγραμμα Καλλικράτης” (Α’ 87) για τις αρμοδιότητες του Δημάρχου ως προς τη σύσταση ομάδων εργασίας για τα θέματα του Δήμου], αφετέρου δε, ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου και η Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 (Α’ 114) απέρριψαν αντιστοίχως, ρητώς και σιωπηρώς, διοικητικές προσφυγές της αιτούσας εταιρείας στρεφόμενες κατά των γνωμοδοτήσεων αυτών (τέταρτη και πέμπτη εκ των προσβαλλόμενων πράξεων). Συνεπώς, καθ’ ο μέρος στρέφεται ευθέως κατά των ως άνω γνωμοδοτήσεων και κατά των απορρίψεων, ρητών και σιωπηρών, των αντίστοιχων διοικητικών προσφυγών κατά των γνωμοδοτήσεων αυτών (τέταρτη έως όγδοη εκ των προσβαλλόμενων πράξεων), η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη [πρβλ. ΣτΕ 1410/2019, 475/2019, 649/2019 7μ., ΣτΕ Ολομ. 830/2010 κ.ά.].

7. Επειδή, όπως προκύπτει ειδικότερα από τα στοιχεία του φακέλου, με το 76/2004 π.δ. συνεστήθη το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας και μεταφέρθηκαν στο δημοτικό αυτό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, οι αρμοδιότητες που ασκούσε μέχρι τότε το Λιμενικό Ταμείο Νομού Λευκάδας, μεταξύ άλλων, στον Δήμο Λευκάδας. Εντός της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα, στη θέση “Πλαζ Κάστρο”, βρίσκεται το συγκρότημα λουτρικών εγκαταστάσεων και τουριστικού περιπτέρου, που παρουσιάζει επί δεκαετίες εικόνα έντονης εγκατάλειψης. Λόγω της κατάστασης αυτής το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο αποφάσισε να προβεί στην παραχώρηση των συγκεκριμένων κτιρίων και των διαμορφωμένων υπαίθριων χώρων, προκειμένου να επισκευαστούν τα κτίρια και να διαμορφωθεί ο περιβάλλων χώρος. Προς τούτο, με την 17/2016 απόφαση του Διοικητικού του Συμβουλίου (Δ.Σ.), ενέκρινε την εκπονηθείσα μελέτη με τίτλο “Στατική Μελέτη αποκατάστασης των κτιρίων τουριστικού περιπτέρου Κάστρου”. Στη συνέχεια, με την 1469/16.10.2017 διακήρυξη, προκήρυξε τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού για την ανάδειξη πλειοδότη – παραχωρησιούχου για την παραχώρηση χρήσης των λουτρικών εγκαταστάσεων και του τουριστικού περιπτέρου στη θέση “Πλαζ Κάστρο” Λευκάδας, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 24 του ν. 2971/2001 και των διατάξεων του π.δ. 715/1979 (Α’ 212) περί της διενέργειας εκμισθώσεων ακινήτων από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Σύμφωνα με τους όρους της 1469/2017 διακήρυξης, όπως τροποποιήθηκαν με την 60/2017 απόφαση του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, η διάρκεια της παραχώρησης ορίστηκε σε 22 έτη, με δυνατότητα παράτασης για άλλα τρία έτη, ο δε πλειοδότης – παραχωρησιούχος υποχρεούτο να αναλάβει με δική του ευθύνη και δαπάνες τη σύνταξη και υλοποίηση της τεχνικής μελέτης διαμόρφωσης και επισκευής του τουριστικού περιπτέρου και των διαμορφωμένων υπαίθριων χώρων, των λουτρικών εγκαταστάσεων και του περιβάλλοντος χώρου και να εφαρμόσει τη μελέτη στατικής αποκατάστασης των κτιρίων που ευρίσκοντο στον χώρο που αποτυπώθηκε στο από Ιουνίου 1966 τοπογραφικό διάγραμμα της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας, όπως η Ζώνη αυτή οριοθετήθηκε με την 8146/9.6.1970 νομαρχιακή απόφαση και εμφαίνεται στο συνοδεύον αυτήν τοπογραφικό διάγραμμα (Δ’ 175/14.8.1970). Προβλέφθηκε ότι ο παραχωρησιούχος οφείλει να διασφαλίσει την έγκριση των μελετών και τη λήψη των σχετικών αδειών από τις αρμόδιες υπηρεσίες, διαφορετικά το Δ.Λ.Τ.Λ. οφείλει να επιλέξει την αμέσως επόμενη επωφελέστερη προσφορά και αν αυτή δεν είναι επωφελής, οφείλει να διακόψει τη διαδικασία και να επαναλάβει τον διαγωνισμό. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, οποιαδήποτε παραβίαση όρου της απόφασης παραχώρησης επάγεται, κατά την κρίση του Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ.Λ., λύση της παραχώρησης και έξωση του παραχωρησιούχου. Επιπροσθέτως, με τη διακήρυξη απαγορεύτηκε στους ενδιαφερόμενους να προβαίνουν σε οποιαδήποτε κατασκευή, εκτός των αναφερόμενων στη μελέτη, χωρίς προηγούμενη έγκριση εκ μέρους των αρμόδιων υπηρεσιών, εκτός όσων είναι απολύτως αναγκαίες για την εύρυθμη λειτουργία των εγκαταστάσεων και δεν είχαν αρχικώς προβλεφθεί, καθώς και να εκτελούν έργα διαμόρφωσης του παραχωρούμενου χώρου, ο οποίος δεν πρέπει να μεταβάλλεται από επιχωματώσεις, προσχώσεις θαλασσίων εκτάσεων. Προβλέφθηκε περαιτέρω ότι ο παραλιακός χώρος θα διατηρήσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του και δεν θα εμποδίζεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο η προσπέλαση του κοινού προς τη θάλασσα, ο δε παραχωρούμενος χώρος καθώς και αυτός που θα προκύψει από ενδεχόμενη κατασκευή έργων θα διατηρήσουν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους. Αρχικώς κρίθηκε οικονομικά επωφελέστερη η προσφορά της εταιρείας “ΠΑΠΠΑΣ ΟΪΛ ΑΕ”, όμως, μετά την έκδοση της 42/2019 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λευκάδας, με την οποία, κατ’ αποδοχήν αγωγής της αιτούσας εταιρείας, αναγνωρίστηκε η ακυρότητα της απόφασης παραχώρησης στην εταιρεία “ΠΑΠΠΑΣ ΟΪΛ ΑΕ” για λόγους μη τηρήσεως της διαγωνιστικής διαδικασίας, το Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας αποφάσισε την παραχώρηση της χρήσης του τουριστικού περιπτέρου και των λουτρικών εγκαταστάσεων στην αιτούσα εταιρεία. Η παραχώρηση αυτή οριστικοποιήθηκε με τις 10/21.2.2020 και 22/9.3.2021 αποφάσεις του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας. Ειδικότερα, με την 10/2020 πράξη αποφασίστηκε να μην ασκηθεί έφεση κατά της 42/2019 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λευκάδας, να ακυρωθεί η 31/2018 προηγούμενη απόφαση του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας και να εγκριθεί η προσωρινή παραχώρηση ιδιαίτερου δικαιώματος χρήσης χώρου έκτασης 8.400 τ.μ. επί της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας στην αιτούσα εταιρεία. Με την 22/2021 απόφαση εγκρίθηκε η επικαιροποίηση – συμπλήρωση της 10/2020 απόφασης του Δ.Σ., μεταξύ άλλων, με την προσθήκη των ακόλουθων όρων: “α) Ο παραχωρησιούχος να αφήσει επιπλέον ελεύθερη πρόσβαση προς την παραλία με τη μορφή διόδου πλάτους 3μ νότια, εντός του παραχωρούμενου χώρου και προ των εγκαταστάσεων. β) Το Δ.Λ.Τ.Λ. εκφράζει την επιθυμία του να περιοριστεί κατά το δυνατόν η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του παραχωρησιούχου στον κοινόχρηστο χώρο της παραλίας. γ) Θα τηρηθούν στην ολότητά τους οι όροι της διακήρυξης και στον παραχωρούμενο χώρο δεν θα γίνει καμία νέα κατασκευή επιπλέον των υπαρχουσών. 2. Η πρόταση “Οι εργασίες επισκευής και ενίσχυσης των κτιρίων θα εκτελεστούν σύμφωνα με τη Στατική Μελέτη αποκατάστασης τουριστικού περιπτέρου και των λουτρικών εγκαταστάσεων στην ειδική θέση Πλαζ Κάστρο Λευκάδας, που εγκρίθηκε από το Δ.Λ.Τ.Λ. με την 17/2016 απόφαση Δ.Σ., η οποία μπορεί να τροποποιηθεί και να συμπληρωθεί ώστε να είναι συμβατή με τη δυνατότητα λήψης των απαιτούμενων εγκρίσεων. Η ολοκληρωμένη αυτή μελέτη σε στάδιο μελέτης εφαρμογής θα συνταχθεί με μέριμνα και έξοδα του παραχωρησιούχου και θα εγκριθεί από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Λευκάδας και το Δ.Λ.Τ.Λ.” Σύμφωνα με την τεχνική έκθεση της αιτούσας εταιρείας, η υποβληθείσα μελέτη αφορά σε εργασίες για τη λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση, τη στατική ενίσχυση και τις διαμορφώσεις του περιβάλλοντος χώρου των υφιστάμενων τουριστικών εγκαταστάσεων του Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, οι οποίες είναι κατασκευασμένες, από το έτος 1965, σε γήπεδο εμβαδού 8.386,68 τ.μ. στη θέση “Πλαζ Κάστρο”, στην είσοδο της Λευκάδας, εντός της Ζώνης Α απολύτου προστασίας, περιοχής Φρουρίου Αγίας Μαύρας (Β’ 1061/27.7.2005), έχουν δε εξαιρεθεί από την κατεδάφιση από το έτος 1998. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις αποτελούνται από το κτίριο Α των λουτρικών εγκαταστάσεων, επιφάνειας 585,47 τ.μ., το οποίο είναι ισόγειο, και από το κτίριο Β του περιπτέρου, επιφάνειας 539,44 τ.μ., το οποίο είναι ισόγειο με υπόγειο και χρήση αναψυκτηρίου – εστιατορίου. Ως προς τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, προβλέπεται η κατασκευή ειδικών ραμπών για άτομα ΑΜΕΑ στον ήδη διαμορφωμένο χώρο, η τοποθέτηση δαπέδου από ξυλεία και επιφανειών σκίασης, καθώς και η εκτέλεση μη μόνιμων διαμορφώσεων στην είσοδο του χώρου, οι οποίες αποτελούν στο σύνολό τους αναστρέψιμες κατασκευές. Όλες οι επιτρεπόμενες επεμβάσεις δεν παρέχουν τη δυνατότητα ολικής καθαίρεσης των υφιστάμενων κατασκευών. Όμως, ενώ οι αποφάσεις παραχώρησης προς την αιτούσα εταιρεία υποβλήθηκαν προς έγκριση στον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας, ήδη από το έτος 2020, συνοδευόμενες από τοπογραφικό διάγραμμα (αρχικό και νεότερο) καθώς και από τις τεχνικές μελέτες για τη λειτουργική, ενεργειακή αναβάθμιση, στατική ενίσχυση και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου των υφιστάμενων τουριστικών εγκαταστάσεων περιπτέρου και λουτρικών εγκαταστάσεων, όπως αυτές εγκρίθηκαν από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, από την Υπουργό Πολιτισμού [μετά από ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ (587897/3.12.2021)] και από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (268/25.7.2022), συνοδευόμενες δε περαιτέρω και από σειρά εγγράφων του Δ.Λ.Τ.Λ. περί επικαιροποίησης των απόψεών του, ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής δεν ενέκρινε την εν λόγω παραχώρηση. Το Λιμεναρχείο Λευκάδας, στις από 7.10.2020 απόψεις του προς το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής: “Υφίσταται Ζώνη Λιμένα η οποία εγκρίθηκε με την 8146/9.6.1970 απόφαση Νομάρχη Λευκάδας (Δ’ 175/1970). … Δεν προκύπτει η ύπαρξη παράνομων έργων. Σύμφωνα με το Δ.Λ.Τ. Λευκάδας πρόκειται για έργα επισκευών από ήδη υπάρχοντα κτίρια και εγκαταστάσεις. Η χρήση του χώρου θα είναι ίδια με την προγενέστερη (2004) και δεν θα έχουν καμία επίπτωση στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον. Η εν λόγω περιοχή εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 “Λιμνοθάλασσες Στενών Λευκάδας και Αλυκές Λευκάδας” και ανήκει στη χωρική αρμοδιότητα του Φορέα Διαχείρισης Αμβρακικού Κόλπου Λευκάδας. Η εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου εκτιμάται ότι δεν θα δημιουργήσει προβλήματα στον κοινόχρηστο χαρακτήρα της συγκεκριμένης περιοχής. Η εν θέματι παραχώρηση εκτιμάται ότι δεν θα δημιουργήσει προβλήματα ασφάλειας και δεν θα παρεμποδίσει λιμενικές υπηρεσίες, ενώ στην Υπηρεσία μας δεν έχουν περιέλθει πληροφορίες για αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας. Για την πληρέστερη ενημέρωση, σας υποβάλλουμε 20 φωτογραφίες κανονικά θεωρημένες του εν λόγω σημείου.” Στο δε από 6.9.2022 όμοιο έγγραφό του, αφού επαναλαμβάνει τις προαναφερόμενες απόψεις, προσθέτει τις ακόλουθες: “… Σύμφωνα με το Δ.Λ.Τ. Λευκάδας πρόκειται για λειτουργική, ενεργειακή αναβάθμιση, στατική ενίσχυση και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου υφιστάμενων τουριστικών εγκαταστάσεων και δεν περιλαμβάνονται νέες κατασκευές. Μάλιστα δεν επιτρέπεται η περίφραξη εισόδου στον περιβάλλοντα χώρο των εγκαταστάσεων ώστε να επιτρέπεται η απρόσκοπτη πρόσβαση των επισκεπτών σε όλη την έκταση και θέαση του Κάστρου Αγίας Μαύρας αλλά και στην παραλία έμπροσθεν του χώρου. Εκτιμάται ότι μετά την ολοκλήρωση του έργου θα αυξηθεί η επισκεψιμότητα της περιοχής τόσο από πρόσωπα όσο και από οχήματα. … Άποψη της Υπηρεσίας μας είναι ότι εφόσον τηρηθούν οι όροι της διακήρυξης του Δ.Λ.Τ. όπου απαγορεύεται να χαθεί ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του χώρου, δεν θα υπάρχουν προβλήματα. Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης του Δ.Λ.Τ., μικρό τμήμα της χερσαίας ζώνης θα δοθεί στον ανάδοχο του έργου για εκμετάλλευση από ΚΥΕ αφήνοντας όμως μεγάλο τμήμα του αιγιαλού ελεύθερο. Τέλος, σας ενημερώνουμε ότι έχουν προκύψει αντιδράσεις – διαμαρτυρίες τοπικών φορέων και μέρους της αντιπολίτευσης του Δήμου Λευκάδας αναφορικά με τη διατήρηση του κοινόχρηστου χαρακτήρα της παραλίας και την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτή. Για την πληρέστερη ενημέρωσή σας επισυνάπτεται σχετικό φωτογραφικό υλικό. …”. Αντίθετα με όλες τις προαναφερόμενες απόψεις και εγκρίσεις, το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Π.Ε. Λευκάδας, στην από 28.1.2021 γνωμοδότησή του, εκτιμά, μεταξύ άλλων, ότι η νέα χρήση είναι εμφανώς επιβαρυντική σε μια περιοχή Natura, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, που όφειλε να είναι αδόμητη, κρίνει δε ως μη αποδεκτή την παρέμβαση αυτή, η οποία δεν συνάδει με το άμεσο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Στις 19.9.2022 η Γενική Διεύθυνση Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων ζήτησε εκ νέου από το Δ.Λ.Τ. Λευκάδας την αποστολή των μελετών – τεχνικών περιγραφών των εργασιών που αναφέρονται στις μέχρι τούδε αποφάσεις του, καθώς και σχετικού τοπογραφικού διαγράμματος, αρμοδίως υπογεγραμμένου και θεωρημένου, προκειμένου να διευκρινιστεί η ακριβής επιφάνεια του προς παραχώρηση χώρου και των κτιρίων. Στις 20.9.2022 το Δ.Λ.Τ. Λευκάδας απέστειλε την τεχνική έκθεση και το τοπογραφικό διάγραμμα που υποβλήθηκαν στην επιτροπή διενέργειας του διαγωνισμού από την αιτούσα εταιρεία, χωρίς να αποστείλει τη ζητηθείσα μελέτη – τεχνική περιγραφή των έργων, ανέφερε δε ότι η διευκρίνιση για την ακριβή επιφάνεια των προς παραχώρηση χώρων επρόκειτο να υποβληθεί μόλις θεωρηθεί και εγκριθεί από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Λευκάδας. Στις 5.12.2022 η Γενική Διεύθυνση Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων ζήτησε εκ νέου την αποστολή των στοιχείων που είχε ζητήσει ήδη από τις 19.9.2022, παραλείποντας, άλλως αρνούμενη, κατά τον τρόπο αυτό, να εγκρίνει τη γενόμενη παραχώρηση, επιρρίπτοντας δε την ευθύνη στο Δ.Λ.Τ. Λευκάδας το οποίο δεν απέστειλε τίποτα από τα ζητηθέντα με το 19.9.2022 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης στοιχεία (δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη του Δ.Λ.Τ.). Η άρνηση αυτή διήρκεσε μέχρι την κοινοποίηση στο Υπουργείο των 186/2022 και 200/2022 αποφάσεων του Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ. περί ανακλήσεως της γενόμενης παραχώρησης και ματαιώσεως του σχετικού διαγωνισμού (βλ. κατωτέρω), οπότε ο αρμόδιος Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου θεώρησε ότι δεν είχε πλέον αρμοδιότητα έγκρισης πράξης παραχώρησης. Στο μεταξύ, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λευκάδας, με την 107/30.8.2022 απόφασή του (έκτη προσβαλλόμενη πράξη), παρήγγειλε τον έλεγχο της τελικής πρότασης της αναδόχου αιτούσας εταιρείας από τις νομικές και τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Λευκάδας, προκειμένου να διαπιστωθεί η συμφωνία της πρότασης με την 1469/2017 διακήρυξη, ούτως ώστε, σε περίπτωση ασυμφωνίας, να ληφθεί απόφαση προς υποβολή πρότασης στο Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο για ανάκληση της 22/9.3.2021 αποφάσεώς του περί παραχώρησης στην αιτούσα εταιρεία. Κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω, ο Δήμαρχος Λευκάδας, με την 21466/15.9.2022 απόφασή του (έβδομη προσβαλλόμενη πράξη), αποφάσισε τη σύσταση ομάδας εργασίας για την υλοποίηση της 107/30.8.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας. Κατά της 107/2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάδας και κατά της 2166/15.9.2022 απόφασης του Δημάρχου Λευκάδας, η αιτούσα εταιρεία άσκησε ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, ζητώντας την ακύρωση των αποφάσεων αυτών ως ανυπόστατων, για λόγους ασφάλειας δικαίου. Η προσφυγή αυτή απορρίφθηκε από τον Συντονιστή, με την 164271/4.11.2022 απόφασή του (πέμπτη προσβαλλόμενη πράξη), με την αιτιολογία ότι οι εν λόγω πράξεις στερούνται εκτελεστότητας, δεδομένου το Δημοτικό Συμβούλιο ενήργησε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του βάσει του άρθρου 75 του ΚΔΚ και περιορίστηκε στη διερεύνηση από νομικής και τεχνικής σκοπιάς της διαδικασίας δημοπράτησης του ένδικου έργου, εξουσιοδοτώντας απλώς τη μετέπειτα απόφαση του Δημάρχου, και τούτο ανεξαρτήτως του ότι δεν αναγνωρίζεται αρμοδιότητα στα όργανα του ΟΤΑ αναφορικά με τη διαδικασία παραχώρησης του δικαιώματος της απλής χρήσης λιμένα, οι οποίοι (ΟΤΑ) διατηρούν, πάντως, συντρέχουσα αρμοδιότητα στο πλαίσιο των αρχών εγγύτητας και επικουρικότητας. Κατά της ως άνω απορριπτικής απόφασης του Συντονιστή η αιτούσα εταιρεία άσκησε την 98/24.11.2022 προσφυγή ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, η οποία απορρίφθηκε σιωπηρώς με την άπρακτη παρέλευση 30 ημερών από την υποβολή της (τέταρτη προσβαλλόμενη πράξη). Στο μεταξύ, η ομάδα εργασίας υπέβαλε προς τον Δήμαρχο Λευκάδας το 2014/31.10.2022 πόρισμα, στο οποίο αναφέρεται ότι η εγκεκριμένη μελέτη της αιτούσας εταιρείας παραβιάζει τους όρους της 1469/2017 διακήρυξης, ιδίως, καθόσον η στατική μελέτη της αιτούσας διαφοροποιείται σημαντικά από την εγκεκριμένη στατική μελέτη του Δ.Λ.Τ.Λ., με την οποία όφειλε να συμμορφώνεται, η δε αρχιτεκτονική μελέτη, η οποία συμπλέκεται με τη στατική, προτείνει διαμορφώσεις σε χώρους εκτός παραχώρησης και μεταβολές στα υφιστάμενα εντός του παραχωρούμενου χώρου κτίρια, οι οποίες αλλάζουν την αρχική τους μορφή και “καταργούν σημειακά τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους”. Συνεπεία των ανωτέρω αποκλίσεων από τη διακήρυξη, θεωρείται ότι η αιτούσα δεν θα λάβει την απαιτούμενη άδεια δόμησης, το οποίο δύναται, κατά τη διακήρυξη, να επιφέρει τελικώς την έκπτωσή της από την παραχώρηση. Κατ’ επίκληση του πορίσματος αυτού, το Δημοτικό Συμβούλιο Λευκάδας, με την 127/2.11.2022 απόφασή του, έκρινε ότι το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας οφείλει να ανακαλέσει τις 10/2020 και 22/2021 αποφάσεις παραχώρησης και να αποφασίσει περαιτέρω αν το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας είναι ισχυρό, οπότε να κηρύξει την αιτούσα έκπτωτη, σε αντίθετη δε περίπτωση να κηρύξει άγονη τη διαγωνιστική διαδικασία. Προσφυγή της αιτούσας εταιρείας κατά της 127/2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας απορρίφθηκε με την 180043/17.2.2023 απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, ως απαραδέκτως στρεφόμενη κατά πράξης που δεν επάγεται έννομες συνέπειες για την αιτούσα. Κατόπιν της ως άνω 127/2.11.2022 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάδας, το Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, με την 186/8.12.2022 απόφασή του (πρώτη προσβαλλόμενη πράξη), προέβη στην ανάκληση των 10/2020 και 22/2021 πράξεων παραχώρησης προς την αιτούσα εταιρεία. Με την απόφαση αυτή έγινε δεκτό ότι η ανάκληση λαμβάνει χώρα εντός του χρονικού ορίου της πενταετίας που θέτει ο α.ν. 261/1968, ότι δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας προηγούμενης ακρόασης διότι δεν συναρτάται με υποκειμενική συμπεριφορά του διοικουμένου αλλά στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα, καθώς και ότι δεν τίθεται ζήτημα δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, διότι οι ανακαλούμενες πράξεις παραχώρησης δεν εγκρίθηκαν από τον Υπουργό και δεν είναι εκτελεστές, δεν έχει διαδράμει σημαντικός χρόνος από την έκδοσή τους και η ανάκληση είναι σύμφωνη με το σαφές περιεχόμενο της διακήρυξης, το οποίο αποδέχθηκε η αιτούσα με την ανεπιφύλακτη συμμετοχή της. Σχετικώς ελήφθησαν υπόψη: α) Το προαναφερόμενο πόρισμα της ομάδας εργασίας. β) Το γεγονός ότι οι ανακαλούμενες αποφάσεις παραχώρησης δεν προσδιορίζουν με σαφήνεια τον παραχωρούμενο χώρο, αφού δεν συνοδεύονται από τοπογραφικό διάγραμμα νομίμως θεωρημένο, το οποίο να απεικονίζει ευκρινώς και διακριτά τον αιτούμενο για παραχώρηση χώρο σε σχέση με τις εγκεκριμένες οριογραμμές αιγιαλού-παραλίας και Χερσαίας Ζώνης Λιμένα και την ακριβή έκτασή του σε τετραγωνικά μέτρα. Έτσι, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται στην 8321.6/01/12/ 12.3.2012 εγκύκλιο. Περαιτέρω, το γεγονός ότι η αναφορά, στις ανακαλούμενες αποφάσεις, στους αδιαμόρφωτους χώρους της (φυσικό έδαφος, αμμώδες ή άλλο), οι οποίοι βρίσκονται εντός της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα, είναι αντίθετη στον όρο 2 της διακήρυξης. γ) Την 935/2022 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. δ) Το γεγονός ότι η παραχωρούμενη Χερσαία Ζώνη Λιμένα σχετίζεται με τη λειτουργία της παραλίας “Κάστρο” και επομένως η ουσιαστική κοινοχρησία της σχετίζεται με το δημόσιο συμφέρον, υπό την έννοια της χρήσης από αόριστο αριθμό πολιτών και επισκεπτών του Δήμου Λευκάδας. Κατά της τελευταίας αυτής 186/2022 απόφασης του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας και κατά της παράλειψης του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου να αποστείλει το νομίμως θεωρημένο τοπογραφικό διάγραμμα προς το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, η αιτούσα εταιρεία άσκησε την από 5.1.2023 ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, η οποία απορρίφθηκε επί της ουσίας με την 63937/14.7.2023 απόφασή του, κατά της απορριπτικής δε αυτής απόφασης άσκησε την 93/9.8.2023 προσφυγή ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, η οποία απορρίφθηκε σιωπηρώς. Εξάλλου, στις 20.12.2022, το Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας έλαβε την 200/2022 απόφαση σχετικά με τις οφειλόμενες ενέργειές του σε σχέση με τη διαγωνιστική διαδικασία δυνάμει της 1469/2017 διακήρυξης (τρίτη προσβαλλόμενη πράξη). Ειδικότερα, αφού έλαβε υπόψη την 27574/12.12.2022 γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Δήμου Λευκάδας, αποφάσισε την ανάκληση του συνόλου των αποφάσεων του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας που αφορούν στη διαγωνιστική διαδικασία που διενεργήθηκε δυνάμει της 1469/2017 διακήρυξης, την απόρριψη της 1656/29.11.2017 ένστασης της αιτούσας με την οποία στρεφόταν κατά της συμμετοχής στο διαγωνισμό της αρχικής αναδόχου “ΠΑΠΠΑΣ ΟΪΛ ΑΕ”, τον αποκλεισμό της αιτούσας εταιρείας και της ανωτέρω έτερης συμμετέχουσας από τη διενεργηθείσα διαγωνιστική διαδικασία, καθώς και τη ματαίωση – ακύρωση της ένδικης διαγωνιστικής διαδικασίας παραχώρησης. Η ως άνω 200/2022 απόφαση ερείδεται, κατά τα ρητώς αναφερόμενα σε αυτήν, στο από 31.10.2022 πόρισμα της ομάδας εργασίας και στην κρίση ότι αμφότερες οι συμμετέχουσες στον διαγωνισμό εταιρείες περιέλαβαν στις προσφορές τους το σύνολο της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα, αντί του αντικειμένου της διακήρυξης και μόνο, ήτοι των κτιρίων και των πέριξ αυτών διαμορφωμένων χώρων, στο ότι μετά την ανάκληση των πράξεων παραχώρησης, το Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ.Λ. έχει την ευχέρεια να ματαιώσει – ακυρώσει τον διαγωνισμό, εφόσον κρίνει το αποτέλεσμα ασύμφορο με αιτιολογημένη απόφασή του, σύμφωνα με τους 9.6 και 9.7 όρους της διακήρυξης, προσθέτει δε την ακόλουθη ειδική αιτιολογία: “… λόγω της παρόδου πενταετίας από την υποβολή των σχετικών οικονομικών προσφορών (2017-2022) έχει ήδη επέλθει σημαντική αύξηση της μισθωτικής αξίας του αντικειμένου της παραχώρησης, λόγω της εν τω μεταξύ βελτίωσης των συνθηκών της ελληνικής οικονομίας, της αύξησης των τουριστικών ρευμάτων γενικώς, αλλά και ειδικώς στη Λευκάδα, καθώς και του πληθωρισμού που επέδρασε στις αξίες πραγμάτων και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να καθίσταται απολύτως βλαπτική για τα συμφέροντα του Δ.Λ.Τ.Λ. η συνέχιση της διαγωνιστικής διαδικασίας με οικονομικούς όρους που αντικειμενικά δεν ανταποκρίνονται στα σημερινά δεδομένα. Ο συγκεκριμένος δε λόγος στηρίζει τη ματαίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, ανεξαρτήτως των ζητημάτων νομιμότητας που αναφέρθηκαν ανωτέρω.” Η αιτούσα εταιρεία προσέβαλε την 200/2022 απόφαση του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου ενώπιον του Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με την από 23.1.2023 ειδική διοικητική προσφυγή, η οποία απορρίφθηκε σιωπηρώς (βλ. το 65310/19.7.2023 έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης), η δε 94/9.8.2024 προσφυγή της αιτούσας εταιρείας ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, κατά της σιωπηρής απορριπτικής απόφασης της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, απορρίφθηκε επίσης σιωπηρώς από την ως άνω Ειδική Επιτροπή.

8. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις πρέπει να ακυρωθούν για τους ακόλουθους λόγους που άπτονται της αιτιολογίας τους: α) Η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση περί ανάκλησης της ένδικης παραχώρησης εκδόθηκε κατά παραβίαση των γενικών αρχών ανάκλησης των διοικητικών πράξεων, καθόσον, αφενός μεν, η Διοίκηση ανακάλεσε ατομική διοικητική πράξη σε χρόνο κατά τον οποίο είχαν ήδη δημιουργηθεί ευνοϊκές και επωφελείς για τον διοικούμενο σχέσεις, καταστάσεις και συμφέροντα – όπως λ.χ. λήψη των απαραίτητων εγκρίσεων και αδειών για την υλοποίηση της παραχώρησης, αφετέρου δε, προέβη σε μεταγενέστερη διαφορετική εκτίμηση των αυτών πραγματικών περιστατικών για λόγους σκοπιμότητας και χωρίς να επικαλείται, με ειδική αιτιολογία, τη συνδρομή λόγων δημοσίου συμφέροντος. Εξάλλου, η προσβαλλόμενη πράξη ανάκλησης της παραχώρησης δεν είναι σύμφωνη με το περιεχόμενο της διακήρυξης, αλλ’ αντιθέτως, η ανακαλούμενη 10/2020 απόφαση παραχώρησης ενσωματώνει πλήρως τους όρους της διακήρυξης. Όπως προβάλλεται ειδικότερα, η διακήρυξη δεν προβλέπει τη δυνατότητα του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου να ανακαλεί ελεύθερα την παραχώρηση σε περίπτωση μεταβολής της κρίσης του ως προς αυτήν, αλλά προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης μόνο σε περίπτωση που καταστεί αναγκαία η ιδιόχρηση του χώρου, και τούτο κατόπιν ειδικής αιτιολογίας και τηρήσεως ειδικώς προβλεπόμενης διαδικασίας (παρ. 13.9), καθώς και σε περίπτωση που το Ελληνικό Δημόσιο ανακαλεί την παραχώρηση για λόγους εθνικής άμυνας (παρ. 4 του Παραρτήματος Ι της Διακήρυξης). Καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις ανάκλησης δεν συντρέχουν εν προκειμένω. β) Η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη περί ανάκλησης της παραχώρησης φέρει μη νόμιμη αιτιολογία καθ’ ο μέρος δέχεται, αφενός μεν, ότι “δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια ο παραχωρούμενος χώρος εφόσον οι μελέτες της αιτούσας εταιρείας δεν συνοδεύονται από τοπογραφικό διάγραμμα νομίμως θεωρημένο, το οποίο να απεικονίζει ευκρινώς και διακριτά τον υπό παραχώρηση χώρο σε σχέση με τις εγκεκριμένες οριογραμμές αιγιαλού-παραλίας και Χερσαίας Ζώνης Λιμένα και την ακριβή έκτασή του σε τετραγωνικά μέτρα, κατά παραβίαση των οριζόμενων στην 8321.6/01/12/12.3.2012 εγκύκλιο”, αφετέρου δε, ότι συμπεριλαμβάνονται στις μελέτες οι αδιαμόρφωτοι υπαίθριοι χώροι (φυσικό έδαφος, αμμώδες ή άλλο) κατά παραβίαση του όρου 2 της διακήρυξης. Κατά τα ειδικότερα προβαλλόμενα, αμφότερα τα ανωτέρω σκέλη της αιτιολογίας είναι μη νόμιμα, διότι τα οριζόμενα σε εγκύκλιο δεν αποτελούν κανόνες δικαίου δυνάμενους να προσδώσουν έρεισμα στην ανάκληση της παραχώρησης, προεχόντως, όμως, διότι ανεπιτρέπτως η Διοίκηση μεταβάλλει κρίση σε σχέση με τις προγενέστερες, επισήμως διατυπωθείσες παραδοχές της ότι “η παραχώρηση του δικαιώματος στον χώρο της έκτασης συνδέεται αποκλειστικά με τις εργασίες για την ανακατασκευή του τουριστικού περιπτέρου και των λουτρικών εγκαταστάσεων που βρίσκονται εντός του χώρου, τη λειτουργία καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος, καθώς και την υλοποίηση έργων για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου”. Η ίδια δε η διακήρυξη, στο άρθρο 6, προβλέπει την εκπόνηση μελέτης για την εκτέλεση εργασιών διαμόρφωσης του συνόλου του περιβάλλοντος χώρου, χωρίς να διακρίνει μεταξύ ήδη διαμορφωμένου και μη διαμορφωμένου χώρου, ενώ, σε κάθε περίπτωση, αντί της ανάκλησης, το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο θα μπορούσε να επιλέξει ένα λιγότερο δυσμενές μέτρο, όπως την τροποποίηση της απόφασης παραχώρησης. γ) Η αιτιολογία της προσβαλλόμενης ανάκλησης είναι μη νόμιμη καθ’ ο μέρος στηρίζεται στο από 31.10.2022 πόρισμα της ομάδας εργασίας που συστήθηκε με την 2166/2022 απόφαση του Δημάρχου Λευκάδας, το οποίο δεν δύναται να ληφθεί υπόψη ενόψει και των αναφερομένων στην απόφαση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης επί προσφυγής της αιτούσας, ότι η απόφαση του Δημάρχου Λευκάδας περί ορισμού ομάδας εργασίας δεν επάγεται έννομες συνέπειες διότι ο Δήμος δεν διαθέτει αποφασιστική αρμοδιότητα σε σχέση με τη διαδικασία παραχώρησης του δικαιώματος χρήσης χερσαίας ζώνης λιμένα κατά το ν. 2971/2001. δ) Είναι μη νόμιμη η αιτιολογία της προσβαλλόμενης ανακλητικής απόφασης καθ’ ο μέρος δέχεται ότι η παραχώρηση της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα είναι αντίθετη με το δημόσιο συμφέρον, το οποίο έγκειται στην απόλαυση της κοινόχρηστης αυτής περιοχής από όλους τους πολίτες και επισκέπτες του Δήμου Λευκάδας. Τούτο δε διότι: i) στην ανακληθείσα 10/2020 απόφαση παραχώρησης προβλέφθηκε ρητά, κατ’ εφαρμογή αντίστοιχων όρων της διακήρυξης (βλ. τους όρους 7 και 9 του Παραρτήματος Ι της διακήρυξης), ότι τόσο ο παραχωρούμενος χώρος όσο και ο παραλιακός χώρος θα διατηρήσουν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους χωρίς να παρεμποδίζεται καθ’ οιονδήποτε χώρο η προσπέλαση του κοινού προς τη θάλασσα. ii) Στην ανακληθείσα 22/2021 απόφαση τέθηκε ως επιπλέον όρος, η εταιρεία να αφήσει επιπλέον πρόσβαση προς την παραλία με τη μορφή διόδου 3 μέτρων. iii) Τόσο η Υπουργός Πολιτισμού, παρέχοντας τη σχετική έγκρισή της, όσο και το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής στη θετική γνωμοδότησή του, επιβεβαιώνουν τη διασφάλιση από την αιτούσα εταιρεία της ελεύθερης πρόσβασης στη Χερσαία Ζώνη Λιμένα και στον αιγιαλό της Λευκάδας. ε) Η άρνηση / παράλειψη του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας να προβεί σε αποστολή του θεωρημένου τοπογραφικού διαγράμματος του παραχωρούμενου χώρου στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και να παράσχει τις ζητηθείσες διευκρινίσεις με σκοπό τη λήψη έγκρισης από το αρμόδιο Υπουργείο για τη γενόμενη παραχώρηση, είναι ακυρωτέα, διότι παραβιάζει τις υποχρεώσεις του Δ.Λ.Τ.Λ., ως παραχωρούσας αρχής, οι οποίες απορρέουν από το άρθρο 24 του ν. 2971/2001. Εν ταυτώ είναι μη νόμιμη και η επίκληση από το Υπουργείο εγκυκλίου ως αιτιολογικής βάσης για την επανάληψη του αιτήματος αποστολής θεωρημένου τοπογραφικού διαγράμματος εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής. γ) Η αιτιολογία της τρίτης προσβαλλόμενης απόφασης περί ματαιώσεως του διαγωνισμού παραχώρησης, η οποία συνίσταται στην κρίση ότι το αποτέλεσμα του διαγωνισμού είναι ασύμφορο διότι λόγω της παρόδου πενταετίας έχει επέλθει σημαντική αύξηση της μισθωτικής αξίας του αντικειμένου της παραχώρησης και δεν εξαρτάται από τη νομιμότητα των πράξεων που εκδόθηκαν στο πλαίσιο αυτού, είναι μη νόμιμη και αντιβαίνει στην αρχή της χρηστής διοίκησης. Τούτο διότι αναφέρεται αορίστως στις τρέχουσες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας χωρίς να αξιολογεί ουσιαστικά την προσφορά της αιτούσας, συγκρίνοντάς την είτε με την προσφορά άλλου οικονομικού φορέα, είτε με τα μισθώματα με τα οποία είχε παραχωρήσει τις επίδικες εγκαταστάσεις στο παρελθόν, είτε με συγκεκριμένες τιμές που επικρατούν στην αγορά. Εξάλλου, αντιβαίνει και στο άρθρο 5α της διακήρυξης, το οποίο προβλέπει ότι για τον καθορισμό του μισθώματος λαμβάνεται υπόψη ο πληθωρισμός, αναπροσαρμοζόμενος ετησίως σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Κατά τα περαιτέρω προβαλλόμενα, η αιτιολογία της απόφασης αυτής είναι μη νόμιμη διότι ερείδεται στις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και του Δημάρχου Λευκάδας, οι οποίες, όμως, εκδόθηκαν αναρμοδίως και συνιστούν ανεπίτρεπτη επέμβαση στο πεδίο δράσης του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου. Βάσει των μη νόμιμων αυτών αποφάσεων το Δ.Λ.Τ.Λ. προέβη σε ανεπίτρεπτη μεταβολή άποψης επί της συμφωνίας της τεχνικής προσφοράς της αιτούσας με τον όρο της διακήρυξης, ο οποίος απαιτούσε την υποβολή τοπογραφικού διαγράμματος για τον περιβάλλοντα χώρο και τις προτεινόμενες διαμορφώσεις και δεν διέκρινε μεταξύ διαμορφωμένων και αδιαμόρφωτων χώρων (άρθρο 8.2.2 της διακήρυξης). Τέλος, και η επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος για τη ματαίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν αιτιολογείται νομίμως, εφόσον μάλιστα τόσο η διακήρυξη όσο και οι ανακληθείσες αποφάσεις υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον το οποίο έγκειται στη διασφάλιση της χρήσης της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Λευκάδας από το σύνολο των πολιτών.

9. Επειδή, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, όπως εκτίθενται στη σκέψη 7, η προσβαλλόμενη ανάκληση των πράξεων παραχώρησης προς την αιτούσα εταιρεία δεν αιτιολογείται νομίμως, για τους ακόλουθους λόγους: Και υπό την εκδοχή ότι το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας (Δ.Λ.Τ.Λ.) νομίμως επανέρχεται στις προηγούμενες πράξεις του διαγωνισμού, με αφορμή υποβληθείσες ενστάσεις εκ μέρους του κοινού και εφόσον δεν είχε ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός με την έγκριση του αποτελέσματος από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (βλ. ΣτΕ 935/2022), προκειμένου να ανακαλέσει τις πράξεις αυτές για λόγους νομιμότητας, δηλαδή, είτε λόγω αντίθεσης με όρους της διακήρυξης είτε λόγω πλάνης περί τα πράγματα ως προς το περιεχόμενο της τεχνικής προσφοράς της αιτούσας (πρβλ. ΣτΕ 2155/2019 σκ. 11, 2414/2011), πάντως, το Δ.Λ.Τ.Λ. επικαλείται αορίστως: α) την υποβολή τοπογραφικού διαγράμματος εκ μέρους της αιτούσας, στο οποίο ο προς παραχώρηση χώρος εμφανίζεται μείζων του προβλεπόμενου στη διακήρυξη, ως περιλαμβάνων και αμμώδες (φυσικό) έδαφος, β) την εν γένει ασυμφωνία της προσφοράς της αιτούσας με τους όρους της διακήρυξης, οι οποίοι είναι σαφείς και δεν επιδέχονται διαφορετικής εκ των υστέρων ερμηνείας ως προς τη διενέργεια των αναγκαίων εργασιών αναβάθμισης στον χώρο που καταλαμβάνουν τα υφιστάμενα κτίρια και στον απολύτως απαραίτητο περιβάλλοντα χώρο, γ) τη μη εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος από την ένδικη παραχώρηση λόγω της παρεμπόδισης της κοινής χρήσης στην παραλία “Κάστρο”. Ειδικότερα, είναι αόριστη η επίκληση ελλείψεων στο επανειλημμένως υποβληθέν τοπογραφικό διάγραμμα, ως προς την αποτύπωση των ορίων του χώρου επέμβασης σε σχέση με την παραλία και τον αιγιαλό, εφόσον η Διοίκηση διέθετε, ήδη από το έτος 1966, επίσημα τοπογραφικά διαγράμματα της επίμαχης περιοχής που αποτύπωναν τα όρια της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα, τα δε υπό παραχώρηση κτίσματα υφίσταντο νομιμοποιημένα και αποτυπωμένα σε διαγράμματα ήδη από το έτος 1988. Περαιτέρω, η αντίθεση των μελετών στους όρους της διακήρυξης που προβλέπουν επέμβαση από τον παραχωρησιούχο στον απολύτως αναγκαίο για την αναβάθμιση της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα, χώρο, ερείδεται σε εκτιμήσεις τεχνικής φύσεως της ομάδας εργασίας του Δήμου Λευκάδας, αντληθείσες από την αρνητική γνωμοδότηση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής της Π.Ε. Λευκάδας, η οποία όμως, κατά τα διαλαμβανόμενα στο ίδιο το πόρισμα της ομάδας εργασίας, δεν λαμβάνεται τυπικώς υπόψη, λόγω της έκδοσης άλλης (και μάλιστα θετικής) γνωμοδότησης από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και λόγω της μη παροχής στην αιτούσα εταιρεία της δυνατότητας προηγούμενης ακροάσεως. Εξάλλου, ναι μεν το Δ.Λ.Τ.Λ. διαθέτει ευχέρεια για την παραχώρηση χώρου εντός της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2036/1970), όμως, εφόσον διενεργήθηκε διαγωνισμός παραχώρησης και οι σχετικές αποφάσεις άρχισαν να εκτελούνται με τη λήψη των περαιτέρω αδειών και εγκρίσεων από την αιτούσα εταιρεία, δεν δύναται να μεταβάλλει άποψη ως προς την εκτίμηση του αυτή, χωρίς να αιτιολογεί ειδικώς, με ποιόν τρόπο διακινδυνεύεται η κοινή χρήση, παρά τη θέσπιση επαρκών διασφαλιστικών όρων στη διακήρυξη και στις συγκεκριμένες κατακυρωτικές αποφάσεις. Περαιτέρω, ενόψει του μη νόμιμου αποκλεισμού της αιτούσας από τη διαδικασία του διαγωνισμού, και η συνακολούθως εκδοθείσα απόφαση περί ματαίωσης του διαγωνισμού είναι, για τους ίδιους λόγους, μη νόμιμη και πρέπει να ακυρωθεί. Ενόψει δε της ακύρωσης των προσβαλλόμενων πράξεων για λόγους μη νόμιμης αιτιολογίας της ανάκλησης της παραχώρησης, κατ’ αποδοχήν των σχετικώς προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως, παρέλκει η εξέταση των λοιπών τυπικών λόγων ακυρώσεως περί μη νόμιμης συγκρότησης του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας κατά την έκδοση της υπό πρώτης προσβαλλόμενης πράξης και περί μη τηρήσεως του δικαιώματος προηγούμενης ακρόασης πριν από την έκδοση των προσβαλλόμενων, δυσμενών για την αιτούσα πράξεων (πρβλ. ΣτΕ 2291/2023, 1317/2009, 2076/2000 7μ.). Ομοίως παρέλκει η εξέταση και των λόγων ακυρώσεως, με τους οποίους, αφενός μεν προβάλλεται η εν γένει αναρμοδιότητα του Δημοτικού Συμβουλίου και του Δημάρχου του Δήμου Λευκάδας για την έκδοση της έκτης, της έβδομης και της όγδοης εκ των προσβαλλόμενων πράξεων, με τις οποίες ο Δήμος Λευκάδας τάχθηκε υπέρ της ανάκλησης της γενόμενης προς την αιτούσα κατακύρωσης και της ματαίωσης του διαγωνισμού, αφετέρου δε πλήσσεται η απόρριψη, από τον Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της διοικητικής προσφυγής της αιτούσας εταιρείας κατά των προαναφερόμενων πράξεων του Δήμου Λευκάδας, καθώς και η σιωπηρή απόρριψη, από την Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, της διοικητικής προσφυγής της αιτούσας εταιρείας κατά της προαναφερόμενης απόφασης του Συντονιστή (τέταρτη και πέμπτη προσβαλλόμενες πράξεις). Και τούτο διότι όλοι οι προαναφερόμενοι λόγοι ακυρώσεως αναφέρονται στη νομιμότητα των πράξεων με τις οποίες ο Δήμος Λευκάδας άσκησε τη γνωμοδοτική του αρμοδιότητα για θέματα ανήκοντα στην αποφασιστική αρμοδιότητα του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας (τέταρτη έως όγδοη προσβαλλόμενες πράξεις), οι οποίες δεν συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις και δεν προσβάλλονται παραδεκτώς, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα (βλ. ανωτέρω σκ. 6). Σε κάθε δε περίπτωση, το περιεχόμενο των εν λόγω γνωμοδοτήσεων ελήφθη υπόψη από το Δικαστήριο στο πλαίσιο ελέγχου της αιτιολογίας των παραδεκτώς προσβαλλόμενων πράξεων, οι οποίες κρίνονται ακυρωτέες, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα.

10. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να απορριφθεί κατά το αντίστοιχο μέρος η παρέμβαση των Σ. Α. κλπ (6), η οποία ασκήθηκε παραδεκτώς, οι τρεις δε πρώτες προσβαλλόμενες πράξεις περί ανάκλησης της παραχώρησης και περί ματαίωσης του διαγωνισμού πρέπει να ακυρωθούν, ομού με τις θεωρούμενες ως συμπροσβαλλόμενες πράξεις απόρριψης των διοικητικών προσφυγών που ασκήθηκαν κατ’ αυτών, κατά μερική αποδοχή της αιτήσεως ακυρώσεως. Συνεπεία της ακύρωσης αυτής, οι πράξεις παραχώρησης του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας πρέπει να επανέλθουν σε ισχύ. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι ο παραχωρούμενος χώρος βρίσκεται σε περιοχή ιδιαίτερης περιβαλλοντικής προστασίας (Natura κλπ), όμως, από το περιεχόμενο της διακήρυξης δεν προκύπτει ότι τέθηκαν όροι διασφαλίζοντες τον περιβαλλοντικό έλεγχο της τεχνικής προσφοράς της αιτούσας εταιρείας, σε κάθε δε περίπτωση, η λήψη περιβαλλοντικής άδειας δεν τέθηκε ως όρος συμμετοχής στον διαγωνισμό, το Δικαστήριο κρίνει ότι η υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί στη Διοίκηση, προκειμένου οι αρμόδιες αρχές να εξετάσουν, πριν από την παροχή έγκρισης από τον αρμόδιο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της ένδικης παραχώρησης κατόπιν τηρήσεως της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων που πρόκειται να εκτελεστούν στο πλαίσιο της παραχώρησης όπως, άλλωστε, προβλέπεται ρητώς στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 2α του άρθρου 24 του ν. 2971/2001. (βλ. ΔΕΕ, απόφαση της 28ης Φεβρουαρίου 2008, C-2/07, Paul Abraham κλπ, σκ. 22-28, επίσης ΣτΕ 701/2015 7μ., ΣτΕ Ολομ. 526/2003, Ολομ. 1038/1993, πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 3920/2010). Μειοψήφησε ο Σύμβουλος Χ. Παπανικολάου, κατά τη γνώμη του οποίου η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, διότι, εφόσον δεν προκύπτει ότι η ένδικη παραχώρηση, η οποία μάλιστα επιχειρείται σε χώρο ευρισκόμενο υπό ειδικό καθεστώς προστασίας, μελετήθηκε από περιβαλλοντική άποψη πριν από την έκδοση της πράξης διακήρυξης, νομίμως ανακλήθηκε η ένδικη παραχώρηση και ματαιώθηκε ο σχετικός διαγωνισμός, αν και με διαφορετική αιτιολογία (πρβλ. ΣτΕ 1387/2024 7μ. σκ. 17, 567/2022 7μ. κ.ά.).

Δ ι ά τ α ύ τ α

Δέχεται εν μέρει την αίτηση.

Ακυρώνει τις 186/2022 και 200/2022 αποφάσεις του Δ.Σ. του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας (Δ.Λ.Τ.Λ.), τις ρητές και σιωπηρές απορρίψεις των διοικητικών προσφυγών που ασκήθηκαν κατά των πράξεων αυτών, την παράλειψη του Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ.Λ. να προβεί σε αποστολή του νομίμως θεωρημένου τοπογραφικού διαγράμματος του παραχωρούμενου χώρου στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθώς και όλες τις θεωρούμενες ως συμπροσβαλλόμενες πράξεις, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Αναπέμπει την υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου να προβεί στις περαιτέρω δέουσες ενέργειες, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Απορρίπτει την αίτηση κατά τα λοιπά.

Απορρίπτει εν μέρει την παρέμβαση των Σ.Α. κλπ (6) και απορρίπτει εν όλω την παρέμβαση του Εργατοϋπαλληλικού Σωματείου Λευκάδας, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στην αιτούσα εταιρεία.

Επιβάλλει, συμμέτρως, σε βάρος του Δημοσίου, του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας και του Δήμου Λευκάδας, καθώς και σε βάρος των παρεμβαινόντων Σ. Α. κλπ (6) και του Εργατοϋπαλληλικού Σωματείου Λευκάδας, τη δικαστική δαπάνη της αιτούσας εταιρείας, η οποία ανέρχεται στο ποσό των εννιακοσίων είκοσι (920) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 21 Νοεμβρίου 2024

Η Πρόεδρος του Ε´ Τμήματος Η Γραμματέας του Ε´ Τμήματος

και μετά την αποχώρησή της

Ο Γραμματέας

Μαργαρίτα Γκορτζολίδου Νικόλαος Βασιλόπουλος

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 19ης Αυγούστου 2025.

Ο Πρόεδρος του Β´ Θερινού Τμήματος Η Γραμματέας

Χρήστος Ντουχάνης Γεωργία Σιμάτη

ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ

Εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί.

Η εντολή πιστοποιείται με την σύνταξη και την υπογραφή του παρόντος.

Αθήνα, ……………………………………….

Ο Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος Ο Γραμματέας