Βοστίτσα – Λευκάδα: Δύο συνάξεις δύο αντιλήψεις
Μια παλιά ανάρτηση (20.11.2008) της σελίδας μας με την ευκαιρία της εθνικής επετείου της 25ης Μάρτη.
«… Έτσι λοιπόν η Λευκάδα είχε την δική της συμμετοχή στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και μέσα από αυτό το γεγονός, όπως και κατά την διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας τους οι Λευκαδίτες συμμετείχαν σε πολλά δρώμενα στην Ελλάδα. Έχει όμως ιδιαίτερη σημασία ότι, πολλοί από εμάς, αλλά και τα παιδιά μας δεν γνωρίζουν ή κατά τα τελευταίως αποφασιζόμενα δεν πρέπει να γνωρίζουν, το ιστορικό παρελθόν μας, ίσως γιατί είναι τόσο μεγαλοπρεπές που τρομάζει τους δημιουργούς του νέου τύπου ανθρώπου της νέας τάξης. Οι «κλώνοι» δεν χρειάζεται να γνωρίζουν ιστορία…» (Σπύρος Πολίτης, από την εφημερίδα «Τα Νέα της Λευκάδας»).
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το καλοκαίρι (17 Αυγούστου 2008) που μας πέρασε έγιναν επίσημα τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, όπως αποκαλέστηκε, στον προαύλιο χώρο της εκκλησούλας της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου οι Έλληνες οπλαρχηγοί, μετά τη μάζωξή τους στο σπίτι του φιλικού Ιωάννη Ζαμπέλη, ορκίστηκαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό.
Σωτήρης Χαραλάμπης
(κοτζαμπάσης – «εἷς τῶν μεγαλειτέρων ἀρχόντων τῆς Πελοποννήσου πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως») – Σύσκεψη της Βοστίτσας:«… Πιστεύω πως η Ρωσία, όπου έχει την ίδια θρησκεία μ’ εμάς, θα συντροφέψει τον Υψηλάντη με στρατεύματα… Μα εμείς εδώ, αφού ξεκάνουμε τους Τούρκους, σε ποιον θα παραδοθούμε; Ποιον θα’χουμε ανώτερο; Ο ραγιάς, αφού θα πάρει όπλα, δε θα μας ακούει πια και δε θα μας σέβεται και θα πέσουμε στα χέρια εκείνου, που δεν μπορεί να κρατήσει το πηρούνι να φάει! Κάλλιο οι Τούρκοι και ο ραγιάς υπόδουλος, παρά λεύτερο έθνος με το λαό να’χει δικαιώματα!».
Παλαιών Πατρών Γερμανός
(Μητροπολίτης Πάτρας – «το βαρύ πυροβολικό των αρχόντων») – Σύσκεψη της Βοστίτσας:«Πού πολεμοφόδια; Πού όπλα; Πού χρήματα πολυάριθμα; Πού στρατός πεπαιδευμένος; Πού στόλος εφοδιασμένος; …Αλλ” εις την εποχήν ταύτην οποία δείγματα θετικότητας έχομεν, διά να πιστεύσωμεν όσα λέει ο Δικαίος και όσα γράφει ο Υψηλάντης; …Είσαι απατεώνας, άρπαγας, εξωλέστατος!»
Αντρέας Ζαΐμης (προεστός Καλαβρύτων) – Σύσκεψη της Βοστίτσας:
«Όλα όσα μας είπε ο Δικαίος είναι άστατα, απελπισμένα, στασιαστικά, ιδιοτελή και σχεδόν μπερμπάντικα…»
Παπαφλέσσας (Γρηγόριος Δικαίος)
(κληρικός, πληρεξούσιος του Αλέξανδρου Υψηλάντη) – Σύσκεψη της Βοστίτσας:«… Η επανάσταση είτε θέτε είτε όχι θα γίνει! πάρτε το απόφαση. Αν εσείς γυρεύετε να την εμποδίσετε, εγώ πήρα προσταγή από την Αρχή να ξεσηκώσω το λαό και να την κάνω. Και τότες όποιον βρουν ξαρμάτωτο οι Τούρκοι, ας τον κόψουν…»
Αντιγράφουμε από το πιο κάτω αναφερόμενο ιστολόγιο:
«Στις αρχές του 1820 πύκνωναν οι συσκέψεις και οι συζητήσεις για την έναρξη της επανάστασης εναντίον των Οθωμανών κατακτητών. Έτσι αποστέλλεται ο «Απόστολος» της Φιλικής Εταιρίας Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας) στην Πελοπόννησο με σκοπό την προετοιμασία και την έναρξη της επανάστασης. Έρχεται σε επαφή με την εφορία των Φιλικών της Πελοποννήσου που την αποτελούν οι: Παλαιών Πατρών Γερμανός, Μονεμβασίας Χρύσανθος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός, Ασημάκης Ζαΐμης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Θεοχαράκης Ρέντης, Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και Παναγιώτης Αρβάλης.
Αρχιερείς και Πρόκριτοι δηλαδή οι οποίοι τον καλούν σε σύσκεψη στη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο) για να αναπτύξει ενώπιόν τους τις προτάσεις του. Η σύσκεψη διήρκεσε τέσσερις μέρες (26-29 Ιανουαρίου 1821) και αφού τους έδειξε τη συστατική επιστολή του Υψηλάντη που τον ανέφερε ως «άλλος εγώ» τους ζήτησε να είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν την επανάσταση. Ο Παπαφλέσσας άφησε να εννοηθεί πως η Ρωσία θα βοηθούσε τους Έλληνες, πως η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη, πως θα πυρποληθεί ο Οθωμανικός στόλος κ.α. Η ρητορική ωστόσο μεγαλοστομία του δεν έκαμψε τις επιφυλάξεις και τους δισταγμούς των προυχόντων. Έτσι την άλλη μέρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός θέτει 11 ερωτήματα στα οποία συμπυκνώνονται οι φόβοι και οι δισταγμοί τους.
- Είναι σύμφωνο όλο το έθνος να αρχίσει ο αγώνας;
- Υπάρχουν τα αναγκαία μέσα;
- Υπάρχουν υποσχέσεις ότι θα βοηθήσει ξένη δύναμη;
- Ποιοι θα είναι οι αρχηγοί;
- Τι θα έκαναν σε περίπτωση που οι Τούρκοι ανακάλυπταν τι ετοιμάζουν;
- …
- …
Ο Παπαφλέσσας αποκρίνεται πως όλα έχουν προβλεφθεί και πως η επιτυχία είναι σίγουρη. Οπότε ο Ανδρέας Ζαΐμης ξεσπά: «Όλα όσα μας είπε ο Δικαίος είναι άστατα, απελπισμένα, στασιαστικά, ιδιοτελή και σχεδόν μπερμπάντικα…»
Και ο Σωτήρης Χαραλάμπης φανερώνει τον κρυφό καημό των Κοτζαμπάσηδων: «Εγώ πιστεύω ότι όλα είναι όπως τα λέει ο Αρχιμανδρίτης, αλλά όταν διώξουμε τους Τούρκους τι θα απογίνουμε; Ο ραγιάς άμα πάρει άρματα δε θα μας ακούει πια και θα πέσουμε στα χέρια εκείνων που δεν μπορούν να κρατήσουν πιρούνι για να φάνε» και έδειξε τον Νικήτα Φλέσσα, αδερφό του Παπαφλέσσα.
Την επόμενη μέρα του ανακοινώνουν πως ο καιρός δεν ευνοεί την επανάσταση και προσπαθούν να τον περιορίσουν σε μοναστήρι. Τότε ο Παπαφλέσσας τους απαντά «…εγώ θα ξεκινήσω την επανάσταση και όποιον βρουν ξαρμάτωτο οι Τούρκοι ας τον κόψουν.»
«Είσαι απατεώνας, άρπαγας, εξωλέστατος» του λέει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός.
Σχετικά με την αρνητική στάση των κοτσαμπάσηδων στην έναρξη του αγώνα, ο Βερναρδάκης γράφει: «επί Τουρκοκρατίας οι προύχοντες ήσαν κάτοχοι ασφαλείς σχεδόν και ανενόχλητοι της αρχής. Συμμαχούντες μετά των αρχιερέων και κολακεύοντες τους Τούρκους ουδένα διέτρεχον κίνδυνον περί της θέσης των».
Έτσι τελείωσε η σύσκεψη της Βοστίτσας και ευτυχώς για τον Ελληνισμό οι αποφάσεις των προυχόντων δεν τηρήθηκαν.
Γράμμα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στους οπλαργηγούς (Αρχείο Εθνικού Ιστορικού Μουσείου)
Ας πάμε όμως να δούμε τι συνέβη σε μια ανάλογη σύσκεψη αλλά με διαφορετική σύνθεση στη Λευκάδα για να κάνουμε τις απαραίτητες συγκρίσεις και να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας ορισμένα πράγματα.
Στα τέλη του Γενάρη του 1821 έγινε στην Αγία Μαύρα (Λευκάδα) μια αποφασιστική για την επανάσταση της Στερεάς σύσκεψη. Η Λευκάδα αποτελούσε εκείνα τα χρόνια ένα είδος ασύλου για τους καταδιωκόμενους Έλληνες. Από το 1817 υπήρχε τριμελής επιτροπή Φιλικών από τους: Ιωάννη Ζαμπέλιο, Ιωάννη Ζαπραλή και Άγγελο Σούνδια. Έτσι στα τέλη του Δεκέμβρη του 1820 ο Ζαμπέλιος πήρε εντολή να οργανώσει σύσκεψη των Φιλικών οπλαρχηγών της Στερεάς.
Πράγματι τον Ιανουάριο αρχίζουν να φτάνουν στη Λευκάδα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γ. Τσόγκας, ο Γ. Βαρνακιώτης, ο Γ. Καραϊσκάκης, ο Δ. Μακρής, ο Ν. Στορνάρης ο Δ. Κοντογιάννης, ο Πανουργιάς , ο απεσταλμένος των Πελοποννησίων Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο εκπρόσωπος των νησιών ο υδραίος Γιακουμάκης Τομπάζης. Το θέμα που συζητήθηκε ήταν οι ετοιμασίες που έπρεπε να γίνουν για να ξεσηκωθεί η Στερεά Ελλάδα. Στους οπλαρχηγούς ανακοινώθηκε ότι η ημερομηνία έναρξης της επανάστασης ορίστηκε για τις 25 του Μάρτη. Η είδηση πως έφτανε η ώρα του ξεσηκωμού έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό και αποφασίστηκε ομόφωνα να αρχίσουν οι κατάλληλες προετοιμασίες ώστε να είναι όλα έτοιμα την μέρα που είχε ορισθεί.
Ανατέθηκε στους Οδυσσέα Ανδρούτσο και Πανουργιά η εξέγερση της Ανατολικής Στερεάς και της Δυτικής στους Βαρνακιώτη και Τσόγκα. Οι αποφάσεις επισφραγίστηκαν με δοξολογία και ορκωμοσία όπου «γονυπετείς και δακρύοντες όλοι παρακάλεσαν τον Δημιουργόν να σώσει την ανεγειρώμενη Ελλάδα και να στεφανώσει το έργο των με την θείαν χάριν.»
Η σπουδαία σύσκεψη της Λευκάδας και τα αποτελέσματά της αν παραλληλιστούν με εκείνα της Βοστίτσας σίγουρα προκαλούν ανάμεικτα συναισθήματα ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ποια ήταν η τύχη των περισσότερων οπλαρχηγών αλλά και ποια η τύχη των Προκρίτων και των Κοτζαμπάσηδων.
Γρ. Γιοβαννόπουλος, Δάσκαλος
(Αναδημοσίευση από το blog ΧΡΟΝΙΚΑ – opinion)
