Εφημερίδα των Ελλήνων κρατουμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου (Dachau)

Εφημερίδα των Ελλήνων κρατουμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου (Πηγή: Αρχείο ΚΚΕ)

Ο «Οδυσσεύς» κυκλοφόρησε ως «ΔΕΛΤΙΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΕΙΣ DACHAU ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ». Το πρώτο φύλλο (Αρ. δελ. 1) εκδόθηκε την Κυριακή 6 Μαΐου 1945 (Πάσχα). Υπεύθυνος συντάκτης ήταν ο Ν. Γιοκαρίνης.

Καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου

Στη στήλη «ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ ΣΕ ΔΥΟ ΓΡΑΜΜΕΣ» διαβάζουμε: «Οι Έλληνες που διασώθηκαν στο Dachau είναι 215. Εκδόθηκε άδεια να γράψουμε στους δικούς μας. Θα περιμένουμε όμως να ορισθεί η μέρα του ταχυδρομείου με την Ελλάδα. Οι πρώτες καταστάσεις των Ελλήνων παραδόθηκαν χθες στο Αμερικανικό επιτελείο. Οι άλλες γράφονται γρήγορα με όλες τις 30 απαντήσεις που χρειάζονται. Κανείς δεν θα φύγει πριν έρθει αμερικ. υγειονομική επιτροπή και μας εξετάσει. Ίσως τελειώσουμε στο τέλος του Μάη και ξεκινήσουμε για την πατρίδα […]

H απελευθέρωση του Νταχάου από τα αμερικανικά στρατεύματα το τέλος Απρίλη του 1945

Σε μια βδομάδα θα φύγουν όλοι οι άρρωστοι για τα έξω νοσοκομεία. Θα μείνουν εδώ είκοσι περίπου χιλιάδες και κάθε εθνικότης θα πάρει ένα χωριστό μπλοκ. Εμείς θα χωρέσουμε σ΄ ένα θάλαμο με δικό μας θαλαμάρχη. Ο Νίκος Ζαχαριάδης που πήγε για δουλειά ως το Μόναχο, είδε τους Γερμανούς να σπάνε τα μαγαζιά των δικών των για πλιάτσικο […]».

O Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης

Στο στρατόπεδο του Νταχάου κρατήθηκαν συνολικά πάνω από 200.000 κρατούμενοι, 1.096 από τους οποίους ήταν Έλληνες. Ο πρώτος Έλληνας που μεταφέρθηκε στο Νταχάου ήταν ο Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος παραδόθηκε στους Γερμανούς από τη δικτατορία του Μεταξά και παρέμεινε εκεί ως την απελευθέρωση του στρατοπέδου.

Η ταυτότητα του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου (Πηγή:Εφημερίδα των Συντακτών)

Ο Ζαχαριάδης έφτασε στην Αθήνα στις 29 Μάη του 1945. Στις 2 Μάη του 1945 ο «Ριζοσπάστης» αναγγέλλει ότι ο Ζαχαριάδης ζει και είναι ελεύθερος. «Χαρούμενο, συγκλονιστικό, πραγματικό ανοιξιάτικο μήνυμα έφερε η χθεσινή Πρωτομαγιά στο βασανισμένο, στον ήρωα και μάρτυρα λαό μας. Ο Ζαχαριάδης ζει. Ο Ζαχαριάδης απελευθερώθηκε από τα νύχια του χιτλερικού φασισμού.

Δημοσίευμα του Ριζοσπάστη στις 2 Μάη 1945 ότι ο Ζαχαριάδης είναι ελεύθερος

Τηλεγράφημα απ΄ τον Άγιο Φραγκίσκο ανάγγειλε ότι αμερικανικές δυνάμεις που δρουν στη Βαυαρία πήραν το Νταχάου και απελευθέρωσαν το Ν. Ζαχαριάδη. Και χθες το βράδυ δεν έμεινε εργάτης και βιοπαλαιστής, δεν ήταν αντιφασίστας πολίτης της Αθήνας και του Πειραιά που να μην είχε μάθει με συγκίνηση τη μεγάλη είδηση που συγκλόνισε και ενθουσίασε τα λαϊκά πλήθη.»

Ο Κώστας Καραγιώργης, Διευθυντής τότε του «Ριζοσπάστη» και απεσταλμένος του ΚΚΕ στον Άγιο Φραγκίσκο (San Francisco) της Αμερικής προς αναζήτηση της τύχης του θρυλικού αρχηγού του ΚΚΕ, μετέδιδε με τηλεγράφημα στο Κόμμα:

«ΑΓΙΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ, 1 του Μάη, (Ιδ. επείγον τηλεγράφημα. Ώρα 1.45΄ π.μ.).

Στο διαβόητο χιτλερικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, κοντά στο Μόναχο, που το κατέλαβαν χθες τα αμερικανικά στρατεύματα, οι σύμμαχοί μας Αμερικανοί απελευθέρωσαν μεταξύ των 32.000 κρατουμένων και τον αγαπημένο μας αρχηγό σ. Νίκο Ζαχαριάδη. Εζήτησα από τις αμερικανικές αρχές λεπτομέρειες για τις συνθήκες της απελευθέρωσης του σ. Ζαχαριάδη, τις οποίες και θα σας μεταδώσω αμέσως μόλις τις λάβω. ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ».

Και επειδή «Όποιος καεί με το χυλό φυσάει και το γιαούρτι», ο «Ριζοσπάστης» περίμενε μερικές μέρες να επιβεβαιωθεί η πληροφορία και την Τετάρτη, 16 του Μάη του 1945, έγραφε: «ΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΗΡΩΪΚΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΜΑΣ σ. ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ. Ταξιδεύει μέσω Ιταλίας – Επίσημη ανακοίνωση από το υπ. Εξωτερικών

Δημοσίευμα του Ριζοσπάστη στις 16 Μάη 1945 για τον ερχομό του Ζαχαριάδη στην Ελλάδα

…Περιμέναμε όλοι νεώτερες λεπτομέρειες. Περιμέναμε και η αγωνία μεγάλωνε. Γιατί η πρώτη είδηση δεν είχε συνέχεια και επιβεβαίωση. Ανησυχήσαμε όλοι. Το κόμμα, η μάνα, η οικογένεια του αγαπημένου μας αρχηγού, όλοι οι δημοκράτες που έβλεπαν και βλέπουν στο Νίκο Ζαχαριάδη τον ατρόμητο πρώτα αγωνιστή, το φωτισμένο ηγέτη, το μάρτυρα στον αγώνα του λαού μας για δημοκρατία, ανεξαρτησία και λευτεριά.

Το υπουργείο των Εξωτερικών σε σχετικό διάβημα του σ. Μ. Πορφυρογέννη και έπειτα από αίτηση της Κ.Ε. του ΚΚΕ που ζητούσε θετικές πληροφορίες για την τύχη του αρχηγού του και παρακάλεσε να διευκολυνθεί η επιστροφή του έδωκε δια του πρεσβευτού του κ. Πανά την ακόλουθη ανακοίνωση: … ο κ. Νίκος Ζαχαριάδης, αρχηγός του ΚΚΕ, βρίσκεται σώος και υγιής σε βρετανική ζώνη κατοχής και μέσα σε λίγες μέρες θα επιστρέψει στην Ελλάδα με τη φροντίδα των αγγλικών στρατιωτικών αρχών».

Το Νταχάου, κοντά στο Μόναχο, λειτουργούσε από το 1933 για πολιτικούς κρατούμενους, κομμουνιστές κι άλλους αγωνιστές. Στη συνέχεια και για Εβραίους και Τσιγγάνους. “Κανείς δεν ξέρει πόσοι από αυτούς στα δώδεκα χρόνια βρήκαν τον θάνατο, αλλά γνωρίζουμε ότι τα τελευταία τρία χρόνια ήταν τουλάχιστον 45.000…Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1945 εξοντώθηκαν 2.000 στα κρεματόρια, γιατί ήταν πολύ αδύναμοι για να δουλέψουν και δεν έκαναν τη χάρη στα SS να πεθάνουν. Το έκαναν λοιπόν τα SS γι’ αυτούς” έγραφε στα ρεπορτάζ της η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Μάρθα Γκέλχορν, η οποία ακολουθούσε σαν ένα είδος embedded journalist, ενσωματωμένης δημοσιογράφου όπως θα λέγαμε σήμερα, τις κινήσεις του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη.

Εφημερίδα των Ελλήνων κρατουμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου (Πηγή: Αρχείο ΚΚΕ)