Η Κουμαριά (Κόμαρος η κοινή) και το κουμαρόμελο
Με το όνομα Κόμαρος (Arbutus) περιγράφει την Κουμαριά ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914), για την οποία γράφει ότι είδη της ελληνικής χλωρίδας είναι η Κόμαρος η Ανδράχλη (Arbutus Andrachne) και η Κόμαρος η κοινή (Arbutus unedo).
Το πρώτο είδος είναι η Ανδράχλη των αρχαίων, η ονομαζόμενη κοινώς Αγριοκουμαριά, Άντρακλα (στη Κεφαλονιά) ή Αντρουκλιά στην Κύπρο. Είναι κοινό δέντρο σε πολλά μέρη της Ελλάδας όπου απαντάται συνήθως σε θαμνώδη κατάσταση. Ο καρπός της είναι σφαιρικός, ερυθρός, μικρός, σχεδόν άβρωτος. Το ξύλο της είναι χρήσιμο για την κατασκευή ξυλανθράκων εκλεκτής ποιότητας.
Το δεύτερο είδος, η Κόμαρος η κοινή, είναι η Κόμαρος των αρχαίων, η κοινώς Κουμαριά ή Λαγομηλιά. Είναι κι αυτό κοινό δέντρο στα ορεινά μέρη της Ελλάδας όπου απαντάται σε θαμνώδη κατάσταση. Το ξύλο της είναι και αυτής κατάλληλο προς ανθρακοποιία, όπως γράφει ο Γεννάδιος. Ο καρπός της, το κόμαρον ή μεμαίκυλον κατά τους αρχαίους (Θεοφρ. Φ.Ι. 3,16,4), το κοινώς γνωστότατο κούμαρο είναι όμοιος ως προς το σχήμα και το χρώμα με τον καρπό της Ανδράχλης αλλά μεγαλύτερος, ευχυμότερος, βρώσιμος και χρήσιμος για την κατασκευή οινοπνεύματος, όπως κάνουν κατά τον Γεννάδιο σε μερικά μέρη οι αγρότες.
Ο Διοσκουρίδης χαρακτηρίζει τον καρπό της Κουμαριάς ως αχυρώδη, κακοστόμαχο και κεφαλαλγή, όπως πράγματι και είναι. O Γεννάδιος γράφει, ότι κακοστόμαχο και κεφαλαλγές είναι και το μέλι που παράγεται από τις μέλισσες όπου υπάρχουν πολλές κουμαριές. Το μέλι αυτό είναι παχύ, ωχρό και γνωστό σε πολλά μέρη με το όνομα κουμαρόμελο.
Για το κουμαρόμελο (μέλι κουμαριάς) λέγεται όμως ότι είναι μέλι πολύ υψηλής θρεπτικής αξίας. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες. Έχει πικρή έως πικρόγλυκη γεύση και είναι γνωστό ότι βοηθάει στη ρύθμιση της χοληστερίνης, και την προστασία εμφάνισης θρομβώσεων. Το μέλι κουμαριάς είναι από τα μέλια με τις λιγότερες θερμίδες. Προσωπικά το χρησιμοποιώ τον τελευταίο καιρό ως υποκατάστατο της ζάχαρης στο πρωινό ρόφημα.