Μια νέα Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία για την Ιταλική κατοχή στη Λευκάδα

«Το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ιταλική Κατοχή και τα πρώτα χρόνια της Αντίστασης στο νησί της Λευκάδας», είναι ο τίτλος μιας νέας Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας που εκπονήθηκε τον Ιούνιο του 2025 από την Αρετή Γαβρίλη-Κολυβά, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Νεώτερη και Σύγχρονη Ιστορία».

Μεταξύ άλλων ενδιαφέρον παρουσιάζουν τόσο οι προφορικές μαρτυρίες στη γράφουσα όσο και οι απομαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις από τα ηχητικά αρχεία για την Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο που βρίσκονται στα ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Λευκάδας. Επίσης δύο φύλλα της εφημερίδας «Νεανική Φλόγα» που ήταν Όργανο του Συμβουλίου Νομού Λευκάδας της ΕΠΟΝ και βρίσκονται σε ιδιωτική συλλογή.

Στην περίληψη της εργασίας διαβάζουμε: «Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι συνθήκες που επικράτησαν στη Λευκάδα από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940, μέχρι και το τέλος της ιταλικής Κατοχής, αρχές Σεπτεμβρίου 1943. Έγινε προσπάθεια να διαφανεί το κλίμα που επικράτησε στο νησί μετά την κήρυξη του πολέμου και τους πρώτους μήνες μέχρι την κατάληψή του από τους Ιταλούς, καθώς και όλες οι πτυχές της ιταλικής διοίκησης, που ο σκοπός της ήταν καθαρά προσαρτιστικός. Αναλύεται το ιδιότυπο, αυτόνομο καθεστώς Κατοχής που εγκαθίδρυσαν οι Ιταλοί στα Επτάνησα και συγκεκριμένα για τη Λευκάδα παρατίθενται πληροφορίες για τους διοικητές, τους τόπους εγκατάστασης, το οικονομικό σύστημα, τις παρεμβάσεις στην εκπαίδευση με στόχο τον εξιταλισμό, αλλά και τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια των ντόπιων, που προσπάθησαν να επιβιώσουν και να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Ακόμη, γίνεται εκτενής αναφορά στις διαταγές των κατακτητών και στον αντίκτυπό τους στη ζωή των κατοίκων. Η τακτική των Ιταλών να αποκόψουν τα Επτάνησα από την υπόλοιπη Ελλάδα και η πολιτική τους να συσσωρεύουν τα αγαθά για τις ανάγκες των στρατευμάτων τους είχε ως επακόλουθο την έλλειψη τροφίμων, που οδήγησε σε επισιτιστική κρίση, η οποία έφερε και τις ανάλογες αντιδράσεις. Έτσι, τέλος παρουσιάζεται η Αντίσταση των κατοίκων του νησιού, τόσο η οργανωμένη, όσο και η ανοργάνωτη. Οι Λευκαδίτες, στην αρχή αυτοβούλως και στη συνέχεια μέσω οργανώσεων, αντιστάθηκαν σθεναρά στα σχέδια των κατακτητών και τους κατάφεραν καίρια πλήγματα. Φρόντισαν για την επιβίωση των συντοπιτών τους, εξεγέρθησαν, ενώ η νεολαία εναντιώθηκε στον αφελληνισμό και κατάφερε να περισώσει το εθνικό φρόνημα».

Στην εργασία των 121 σελίδων, η οποία αφιερώνεται «σε όσους αγωνίστηκαν και αγωνίζονται για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη…», καταλήγει η συγγραφέας στα συμπεράσματα:

«Γίνεται, λοιπόν, φανερό, ότι ο Β΄ Π.Π. και η ιταλική Κατοχή μετέβαλαν ραγδαία τη ζωή των κατοίκων. Οι Ιταλοί έφτασαν στη Λευκάδα με σκοπό να την προσαρτήσουν, όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα, και εργάστηκαν μεθοδικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Το γεγονός ότι δεν τους αποδίδονται πολλές εκτελέσεις ή ότι μεταξύ τους υπήρχαν αντιφασίστες, δεν αναιρεί τη συντονισμένη προσπάθειά τους να εκμεταλλευτούν τους κατοίκους και να τους υποβάλουν στο μαρτύριο της πείνας και των στερήσεων. Η κατάσχεση των αγαθών, οι εξευτελισμοί, το ανηλεές κυνηγητό, τα βασανιστήρια, σε συνδυασμό με την πολιτική αφελληνισμού και ιταλικοποίησης, επιβεβαιώνουν την άποψη ότι οι ιταλοί διοικητές, μαζί με τους φασίστες στρατιώτες, φέρθηκαν ως
βάρβαροι κατακτητές.

Οι Λευκαδίτες, όμως, πιστοί στην αγωνιστική τους παράδοση, έχοντας συμβάλει ενεργά στην Επανάσταση του 1821 και έχοντας θυσιαστεί για την ελευθερία κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, επέδειξαν αγωνιστικό φρόνημα εναντίον των Ιταλών και αντιστάθηκαν στα προσαρτιστικά τους σχέδια. Τους κατάφεραν καίρια πλήγματα και άρχισαν να αισθάνονται ότι οι κατακτητές δεν ήταν αήττητοι, όπως διακήρυσσαν οι ίδιοι και οι ντόπιοι συνεργάτες τους.

Το γεγονός όμως ότι η ιταλική Κατοχή έμεινε στη μνήμη ως πιο «ήπια» μορφή κατοχής είναι αποτέλεσμα των όσων ακολούθησαν μετά: Παράλληλα με την αντιστασιακή δράση των οργανώσεων, άρχισε να φουντώνει και το μίσος μεταξύ των ιδεολογικά αντίθετων πολιτών και κυρίως εναντίον του Ε.Α.Μ. Εκτός από τους γνωστούς συνεργάτες των κατακτητών, πολλοί ήταν εκείνοι που, για πολιτικούς ή ιδιοτελείς λόγους, ξεκίνησαν την αντίσταση όχι απέναντι στους ξένους κυρίαρχους, αλλά απέναντι στους συντοπίτες τους. Το αποτέλεσμα ήταν, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, το νησί να ταλανιστεί από τον Εμφύλιο όσο λίγες περιοχές στην Ελλάδα. Τα έκτροπα που έγιναν και ο φοβερός διχασμός που επικράτησε στιγμάτισαν τη μνήμη και άφησαν κατάλοιπα που, δυστυχώς, αναμοχλεύονται ως τις μέρες μας».

Διαβάστε εδώ τη Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία