Εικόνες από τις διαβόητες φυλακές Λευκάδας – Ο Θίασος – Η κατεδάφιση – Η απώλεια.
Γράφει ο συνεργάτης μας Αιθεροβάμων…
Μικρό αφιέρωμα στην Εθνική Αντίσταση
Μέρος Γ’(1)
«Οκτώβρης 1942, οι Ιταλοί έχουν ήδη καταλάβει το νησί και οι ρουφιάνοι τους αρχίζουν το «πατριωτικό έργο».
Αρχίζουν οι συλλήψεις πατριωτών σ’ όλο το νησί με την μόνιμη κατηγορία της κομμουνιστικής προπαγάνδας…
Κόσμος πολύς σχολίαζε τα γεγονότα. Κανείς δεν ήταν σε θέση να μου πει κάτι, μόνο το ότι τους οδήγησαν στη Καραμπιναρία.
Τρέχω προς τα εκεί. Δεν βλέπω τίποτα.
Τους είχαν κιόλας στοιβάξει στα μπουντρούμια της…
Γύρω άλλοι καραμπινιέροι έφερναν στον ώμο το όπλο τους, ενώ στη κυρία είσοδο στεκόντουσαν από τη μια πλευρά και την άλλη δυο καραμπινιέροι με το οπλοπολυβόλο στο χέρι, που σου’ διναν να καταλάβεις ότι ήσαν αποφασισμένοι για όλα.
Μια ολόκληρη ομάδα είχαν πιάσει, εικοσιδύο άτομα, καλά οργανωμένα μέσα σ’ ένα χωριό, τον Άγιο Πέτρο, σκέψου τι θα γινόταν σ’ ολόκληρο το νησί…
Όταν τους μετέφεραν στις φυλακές, έβαλαν όλους τους άλλους μαζί σ’ ένα μεγάλο θάλαμο, ενώ το Γιώργο Μαραγκό τον κράτησαν σε ξεχωριστό κελί, κάτω από αυστηρή απομόνωση. Το κελί χωρούσε δε χωρούσε το κρεβάτι του ενώ ένας φεγγίτης του’ ριχνε λίγο φως…
Με χαρτάκια – σημειώσεις, που βάζαμε μέσα σε ψημένες γλυκοπατάτες, μικρό μολυβάκι για να” χει να γράψει σε κεφάλι ψαριού, άλλα άγραφα χαρτάκια για δική του χρήση μέσα στα στριφώματα, στα εσώρουχά του και στα σεντόνια, προσπαθούσαμε να επικοινωνήσουμε μαζί του.
Εκτός από τον καραμπινιέρο Giovanni, οι φυλακές φρουρούνταν και από ένα λόχο στρατιωτών, τοποθετημένοι γύρω στα φυλάκια, ενώ άλλοι σεργιάνιζαν επάνω στους ψηλούς και με αγκαθωτό σύρμα περιβεβλημένους τοίχους…
Το κατηγορητήριο των Ιταλών έγραφε: «Κατηγορούμενοι όλοι δια απολογίαν και κομμουνιστική προπαγάνδαν …διότι είχον εις Αγίαν Μαύραν (Λευκάδος) από τον Οκτώβριον 1941 κάμει κατ’ απολογίαν, προπαγάνδαν κομμουνιστική, συλλέγοντας μεμυημένους δια μίαν οργάνωσιν χαρακτήρος ανατρεπτικού και αντιταλικού, συλλέγοντας χρήματα, φιλοδωρώντας βοηθήματα, τυπώνοντας και διαδίδοντας το χειρόγραφον «Σπίθα» με τον σκοπόν να διεγείρουν εχθρικά αισθήματα εναντίον του Στρατού Κατοχής…»
Η σύλληψη της ομάδας του Αγίου Πέτρου είχε σαν αποτέλεσμα την εντατική δραστηριότητα των αντιστασιακών δυνάμεων του νησιού.
Επί κεφαλής ο εξαίρετος επιστήμων γιατρός αλλά και μεγάλος ανθρωπιστής Ξενοφών Γρηγόρης.
Όλοι οι τομείς της οργάνωσης του Ε.Α.Μ. λειτουργούν με παραδειγματική τάξη με βαθιά συνωμοτικότητα…
Μα οι προδοσίες και οι συλλήψεις δεν σταματούν…
Κατά τα μέσα Ιανουαρίου 1943 ένα μεγάλο βαπόρι έφθασε από τη Ζάκυνθο στη Λευκάδα. Αποβίβασαν περί τα εικοσιπέντε άτομα, επίλεκτα μέλη της Ζακυνθινής κοινωνίας.
Δικηγόροι, γιατροί, διάφοροι επαγγελματίες και περί τους ένδεκα έφεδρους αξιωματικούς.
Τους είχαν συλλάβει μέσα σε μια νύχτα και θα τους μετέφεραν σαν ομήρους στην Ιταλία. Έκαναν όμως πρώτα μεταστάθμευση στις φυλακές Λευκάδας…
Κάθε μέρα και νέοι φυλακισμένοι στοιβάζονταν στα υγρά ανήλιαγα κελιά. Οι φυλακισμένοι είχαν γίνει ο μεγάλος φάρος της Ελευθερίας που με τη δυνατή ακτινοβολία του διατηρούσε εν εγρηγόρσει όχι μόνο τους ανθρώπους του νησιού αλλά και όλης της γύρω περιοχής Ακαρνανίας και Ηπείρου.
Οι Ιταλοί τρομάζουν για το έργο τους. Πρέπει να τοποθετήσουν ένα πραγματικό κέρβερο. Γι’ αυτό και κατόπιν διαταγής του Ιταλού Διοικητή της Επτανήσου Parini, τοποθετείται Διευθυντής των φυλακών ο Ευάγγελος Βασιλάτος, Κεφαλλονίτης στη καταγωγή, που κατείχε μέχρι τότε τη θέση του Διευθυντή των σκληρών φυλακών Κερκύρας από την εποχή του Μεταξά και μετά.
Ο Βασιλάτος με την πλήρη εμπιστοσύνη των ιταλικών αρχών ήλεγχε τους πάντες και τα πάντα στις φυλακές…
Στις φυλακές υπήρχαν και φυλακισμένοι του κοινού ποινικού δικαίου.
Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Θωμάς Κανέλλος καταδικασμένος σε ισόβια δεσμά από το 1925 όπου έκαμε έγκλημα στο χωριό Εγκλουβή, απ’ όπου κατήγετο.
Είχε σκοτώσει τον πατέρα των αδελφών Μάρκου δασκάλου και Κωνσταντίνου Κοντοπρία.
Με τη κατάρρευση των Ιταλών και το άνοιγμα των φυλακών έφυγαν όλοι, ακόμη και οι βαρυποινίτες.
Πρώτος και καλύτερος βγήκε ο Κανέλλος.
Έξυπνος όπως ήταν και φοβούμενος εκδίκηση από τους παλιούς του εχθρούς οπλίστηκε με χειροβομβίδες, μαχαίρι και όπλο και έκαμε κάποια προσχώρηση στο Ε.Δ.Ε.Σ. χωρίς καμιά έμπρακτη ενεργό συμμετοχή κατά το λίγο χρονικό διάστημα που επέζησε.
Η εκδίκηση που περίμενε όμως ήλθε.
Ήταν τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων του 1943, μέσα στη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Εγκλουβή. Κατά σύμπτωση βρέθηκαν εκεί τα δύο αδέλφια Κοντοπρία.
Ήσαν και αυτοί οπλισμένοι, αφού ο Κανέλλος γύριζε ελεύθερος πλέον και οπλισμένος. Μόλις τον αντικρίζουν, θέλοντας να προλάβουν τυχόν εναντίον τους επίθεση, επιτίθεται πρώτος ο Κωστάκης με μαχαίρι, τον μαχαιρώνει θανάσιμα ενώ σπεύδει και ο Μάρκος και τον βοηθάει στο τελειωμό.
Όλ’ αυτά έγιναν με τέτοιο τρόπο μέσα στη εκκλησία που οι παρευρισκόμενοι πιστοί δεν πρόλαβαν να επέμβουν.
Τ” αδέλφια συνελήφθησαν και δικάσθηκαν για έγκλημα ποινικού δικαίου, άσχετα αν οι Κοντοπριαίοι ήσαν μέλη του Ε.Α.Μ.
Όμως αργότερα, επί χούντας πλέον, με τον νόμο, που έκαναν αναγνωρίζοντας όλα τα κακοποιά στοιχεία της κατοχής ως αντιστασιακά, θεωρήθηκε και ο Κανέλλος ως θύμα των αριστερών και χορήγησαν τιμητική σύνταξη στη γυναίκα του !!!»
|
(1) Απόσπασμα από το βιβλίο της Σμύρνης Μαραγκού «Η Λευκάδα στη δίνη της Κατοχής και του Εμφύλιου», Ελληνική Ευρωεκδοτική 1989.
Τα χρόνια σιγά σιγά φεύγουν, τα μίση του Εμφυλίου δεν σβήνουν αλλά σταδιακά καταλαγιάζουν και η Λευκάδα κρατάει για κάποιο διάστημα τον τίτλο του «κόκκινου νησιού».
Το 1974 γυρίζονται στη Λευκάδα σκηνές από το «Θίασο», το αριστούργημα του Θ. Αγγελόπουλου. Οι ανενεργές τότε, φυλακές της Λευκάδας είναι το κατάλληλο σκηνικό για να παρουσιαστεί το τέλος ενός Αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης μετά στον κατατρεγμό που ακολούθησε τη συμφωνία της Βάρκιζας.
Ένα χρόνο ύστερα η ταινία παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης όπου μπροστά στα ταμεία περνάει ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών σε όλη την ιστορία του Φεστιβάλ. Η ταινία έλαβε συνολικά επτά βραβεία.
Δεν περνάει πολύς καιρός, που οι μπουλντόζες μπαίνουν στο χώρο κατεδαφίζουν και ισοπεδώνουν τα πάντα για να χτιστεί στη θέση των φυλακών το Δικαστικό Μέγαρο Λευκάδος.
Το Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης, που κάποιοι πρότειναν να γίνει στο χώρο, σκόπιμα ξεχάστηκε…
Μόλις τη τελευταία στιγμή την ώρα της κατεδάφισης, πρόφτασα να πάρω μερικές φωτογραφίες των φυλακών Λευκάδας , ενός χώρου μέσα στον οποίο γράφτηκε ένα σημαντικό κομμάτι της Εθνικής Αντίστασης, τόπος που «φιλοξένησε» χιλιάδες ψυχές και απέκτησε τη φήμη ενός από τα χειρότερα κάτεργα της Χώρας.
Οι φωτογραφίες αυτές παρουσιάζονται σήμερα για πρώτη φορά.
Δεν γνωρίζω που πήγαν τα πολύτιμα αρχεία, που υπήρχαν μέσα στις φυλακές, εκείνο όμως που μπορώ να σας διαβεβαιώσω, είναι ότι γυρίζοντας ανάμεσα στα χαλάσματα είδα κάτω από τις πέτρες και τ’ απάσβεστα πλακωμένους δεκάδες φακέλους η σπουδαιότητα των οποίων κατά την ταπεινή μου άποψη πρέπει να ήταν πολύ μεγάλη.
Ένα μέρος της Ιστορίας μας σκεπάστηκε, χάθηκε, χωρίς κανένας να ενδιαφερθεί για τη διαφύλαξή της στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας!
Κρίμα! Κρίμα! Κρίμα!
Ο Αιθεροβάμων
Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε το Α’ Μέρος του αφιερώματος και εδώ για να διαβάσετε το Β” Μέρος.
Εδώ πάλι μπορεί κάποιος να διαβάσει όλες τις αναρτήσεις του Αιθεροβάμωνα.
