Μαρτυρία του Σπύρου Θερμού (Παπά) για τα γεγονότα με τους Ιταλούς το 1943 στη Βαυκερή

Η παρακάτω μαρτυρία για τα γεγονότα με τους Ιταλούς το 1943 στη Βαυκερή καθώς και το σύντομο βιογραφικό του Βαυκερίτη Σπύρου Θερμού (Παπά), ο οποίος έμεινε είκοσι εννιά χρόνια στο βουνό (από το 1943 έως το 1972), καταγράφεται στον 3ο τόμο του εξάτομου έργου «Η ιστορία της αντίστασης 1940-1945» (εκδόσεις «Αυλός, 1979) του Βάσου Γεωργίου.

Αμέτρητες οι ιστορίες για τον Σπύρο Θερμό που είχαν να διηγηθούν, ο καθένας με τον τρόπο του, πολλοί παλιοί κάτοικοι του χωριού Κολυβάτα Αλεξάνδρου που γειτνιάζει άμεσα με το δάσος των Σκάρων, όπου έβρισκε κατά καιρούς καταφύγιο ο επικηρυγμένος αντάρτης. Μια από αυτές, αφού κάποια φορά θα επανέλθουμε: Γενάρης μήνας κι άγριο κρύο επικρατούσε στo δάσος των Σκάρων. Ο μπάρμπα Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές), παλαίμαχος κομμουνιστής και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, όταν έφτασε το πρωί στη στάνη που διατηρούσε μαζί με τον αδελφό του Λάκη βρήκε την καλύβα καμένη. Άρχιζε να σιγομουρμουρίζει με τον αδελφό του: «Καλά μωρέ τώρα βρήκες να κάψεις την καλύβα;». Από το πες πες δεν άντεξε άλλο ο Λάκης. Του απαντά: «Εγώ μωρέ την έκαψα; Να πας να ρωτήσεις το δικό σου!». Κατάλαβε ο μπάρμπα Κώστας. Το προηγούμενο βράδυ ο Σπύρος Θερμός (Παπάς) για να προφυλαχτεί από το κρύο είχε διανυκτερεύσει στην καλύβα. Από τη φωτιά που άναψε για να ζεσταθεί είχαν αρπάξει τα ψαθιά και τα κλαριά στην οροφή της καλύβας…

Έτυχε να τον γνωρίσω από κοντά όταν αμνηστεύτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και ήρθε στο χωριό μας, τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου Λευκάδας. Ήταν στο καφενείο-μπακάλικο που είχε τότε ο μπάρμπα Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές). Ήταν σούρουπο. Θα πρέπει να διανυκτέρευσε εκείνο το βράδυ στο σπίτι των Μπερδεμπέων. Κάθε άλλο παρά αυτό που φανταζόμουνα από τις διηγήσεις τα βράδια μπροστά στη γωνιά όλα τα χρόνια ήταν. Ένας μετρίου μέχρι κοντού αναστήματος σφιχτοδεμένος άνδρας, που τα μάτια του όμως σπινθήριζαν στο χαμηλό φως του καφενείου. Τη βραδιά εκείνη ήταν που ρώτησε ο Σπ. Θερμός τη θεια Φροσύνη – τη γυναίκα του Λάκη Κολυβά (Μπερδεμπέ): «Καλά μωρή χριστιανή, τα καρβέλια καταλαβαίνω ότι μπορεί να μην τα αποζητούσες όλα αυτά τα χρόνια, τα σακούλια όμως;». «Νόμιζα ότι μου τα κλέβουνε», ήταν η απάντηση της θεια Φροσύνης.

Ο Σπύρος Θερμός (Παπάς)

Ο Σπύρος Θερμός (Παπάς) γεννήθηκε στο χωριό Βαυκερή Λευκάδας το 1913 από φτωχή αγροτική οικογένεια. Από τους πρώτους μήνες της σκλαβιάς ήταν στρατιωτικός υπεύθυνος του χωριού του. Το 1943, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, πέρασε στο μόνιμο ΕΛΑΣ στο 2/39 Σύνταγμα Αιτωλοακαρνανίας. Μετά τη Βάρκιζα ξαναβγήκε στο βουνό, πήρε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο κι΄ είναι μια από τις λίγες περιπτώσεις της χώρας μας, αγωνιστή που έμεινε είκοσι εννιά χρόνια στο βουνό, ως το 1972.

Ο Σπύρος Ν. Θερμός αφηγήθηκε στο συγγραφέα του βιβλίου:

«… Το χειμώνα του 1941-42 ζήσαμε τη μεγαλύτερη δυστυχία. Είχα οικονομήσει λίγο σιτάρι και πήγα τη νύχτα να το αλέσω, μα οι Ιταλοί με πιάσανε. Βρέθηκα δεμένος ανάμεσα σε πολλούς κρατούμενους που τους είχαν πιάσει για παρόμοιες αιτίες. Σε τέτοιες περιπτώσεις σου παίρνανε και το άλεσμα. Κατόρθωσα να δραπετεύσω και από τότε φυλαγόμουνα από τους Ιταλούς.

Το 1942 οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις έριξαν το σύνθημα να χτυπιούνται οι προδότες. Οι συνεργάτες των Ιταλών ήταν αρκετοί και πολύ ξετσίπωτοι. Οδηγούσαν τους Ιταλούς φανερά για έρευνες στα σπίτια και τους κρυψώνες του λαδιού. Γενικά συμπεριφέρονταν χειρότερα και από τους ίδιους τους καταχτητές. Στο χωριό μου χτυπήθηκε ένας τέτοιος προδότης κι΄ οι Ιταλοί από τότε άρχισαν μαζικές συλλήψεις. Την 1 Αυγούστου 1943 πιάσανε πολλούς πατριώτες στο χωριό Εγκλουβή. Ταυτόχρονα έκαναν επιδρομή και στο δικό μου το χωριό με τον ίδιο σκοπό. Πιάσανε είκοσι και τους έκλεισαν μέσα στην εκκλησία στο κέντρο του χωριού. Οι κρατούμενοι μάθανε πως στην Εγκλουβή επολιόρκησαν τους καραμπινιέρους και σκότωσαν τον επικεφαλής της καραμπινερίας κι΄ έκαναν και δω επίθεση στους Ιταλούς φρουρούς. Εγώ ήμουνα επικεφαλής δεκαμελούς ομάδας εφεδροελασιτικού. Πιάσαμε όλους τους καραμπινιέρους και τους αφοπλίσαμε. Κατά τη σύλληψη τραυματίστηκε κι΄ ο επικεφαλής της, ένας μπριγαδιέρος.

Τότε σηκώσαμε όλα τα χωριά για να αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενη επισδρομή των Ιταλών. Στη Βαυκερή έφτασε ο Σπύρος Φατούρος μ΄ ένα λόχο αρματωμένους από την Εύγηρο. Αυτό έγινε τη Δευτέρα. Η σύλληψη των Ιταλών είχε γίνει την Κυριακή. Πρέπει να πω πως ξεκινήσαμε από το χωριό μου με την ιδέα ότι γίνεται γενική εξέγερση σ΄ όλες τις ιταλοκρατούμενες περιοχές. Όλοι μας ξεσηκωθήκαμε και οπλιστήκαμε με ό,τι ο καθένας μπορούσε. Μόνο δυο – τρεις οικογένειες δεν έδειξαν ενθουσιασμό γιατί ήταν κι΄ ο Ζέρβας τότε. Τους αιχμαλώτους τους είχαμε έξω από το χωριό. Είχαμε πιάσει τα γύρω υψώματα και περιμέναμε.

Την άλλη μέρα αφού είχε φτάσει πια το ελασίτικο τμήμα της Ευγήρου φάνηκε και ένας λόχος Ιταλών που πλησίαζαν το χωριό. Δεν τους χτυπήσαμε γιατί σταμάτησαν μακρυά. Αμέσως στείλαμε ένα σημείωμα στον επικεφαλής λοχαγό, ότι αν επιχειρήσουν οπωσδήποτε να μπουν στο χωριό θα τους χτυπήσουμε. Ο Ιταλός δέχτηκε τους όρους και ζήτησε να του παραδώσουμε τον τραυματία και τους αιχμαλώτους και να φύγει. Την απάντησή του την έστειλε στον «αρχηγό του ΕΛΑΣ Λευκάδας» επαναλάμβανε τους όρους μας και δήλωνε ρητά ότι τους δέχεται.

Πραγματικά οι Ιταλοί δεν ξανάρθαν στην Βαυκερή. (Μετά από δέκα μέρες ένα τάγμα περαστικό μπήκε στο χωριό κι΄ έφυγε αμέσως. Αυτή ήταν η τελευταία επίσκεψη Ιταλών στο χωριό). Είναι αλήθεια πως οι θέσεις που κρατούσαμε όταν ήρθε ο Ιταλικός λόχος ήταν πολύ γερές κι΄ οι Ιταλοί τα χρειάστηκαν. Βλέπανε άλλωστε και πολλούς στα υψώματα. Ίσως νάχανε μάθει για τον αναβρασμό και το ξεσήκωμα των χωριών και μας πέρασαν και περισσότερους απ΄ ό,τι είμαστε στην πραγματικότητα».

Σχετικά:
Η εξέγερση των χωριών Βαυκερής-Εγκλουβής Λευκάδας εναντίον των Ιταλών την 1η Αυγούστου 1943 (του Ηλία Θερμού)
Το χρονικό των γεγονότων της Εθνικής Αντίστασης στη Λευκάδα, 1 Μαΐου 1941 – 20 Ιουνίου 1944 (Α΄ Μέρος) (του Ηλία Θερμού)
Το μπλόκο των Ιταλών στις 18 Απρίλη 1943 στην Εγκλουβή Λευκάδας (του Χριστόφορου Κούρτη)
Ο επικηρυγμένος λευκαδίτης αντάρτης Σπύρος Θερμός (Παπάς) που έμεινε κυνηγημένος στο βουνό για είκοσι χρόνια και πέρασε κατόπιν στην παρανομία