Στο έρμο το χωράφι εκεί στη Σαλαμίνα

O Θοδωρής Γεωργάκης στα Σικελιανικά του πολλαπλάσια… Με τρόπο γλαφυρότατο εστιάζει σε ένα απ’ τα πιο ερωτικά ποιήματα του Άγγελου Σικελιανού.

Γράφει
ο Θοδωρής Γεωργάκης

Ένα απ’ τα κορυφαία ερωτικά ποιήματα του Άγγελου Σικελιανού είναι αυτό με τον τίτλο ΣΤΟ ΕΡΜΟ ΤΟ ΧΩΡΑΦΙ ΕΚΕΙ ΣΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ, προφανώς με πηγή έμπνευσης τη δεύτερη γυναίκα του, την Άννα Καραμάνη, την οποία παντρεύτηκε σε χριστιανικό ναϊσκο του αρχαίου χώρου της Ελευσίνας, χώρο που λάτρευε ο Ποιητής μας, και με την οποία Άννα ζούσε στο γνωστό παράλιο σπίτι του νησιού της Σαλαμίνας, το οποίο ανήκε στη μονή Φανερωμένης και δόθηκε δωρεάν προς χρήση στον Άγγελο Σικελιανό. Σήμερα οι Σαλαμίνιοι, τιμώντας τον Μεγάλο Έλληνα Δημιουργό, το έχουν μετατρέψει σε ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ! Μα τούτο το πάναγνο ερωτικό του δημιούργημα έχει εξακτινωτικές προβολές και προς κάθε γυναίκα, όπου ο Ποιητής μας, με θαυμαστή πλοκή συναιρεί παγανιστικά με θρησκευτικά στοιχεία προβιβάζοντάς τα σε σύμβολα, προκειμένου, μαζί με την συμβολοποιημένη γυναίκα και την κτητικής μορφής αντωνυμία με το κεφαλαίο σίγμα (Σου) της μεγαλοπρέπειας, να αναχθούν στην τέλεια ποιητική σύλληψη, που ισοδυναμεί με άρρητο αισθησιασμό και ερωτισμό!

Στο έρμο το χωράφι εκεί στη Σαλαμίνα
π’ ανάμεσα αγκάθια και χαλίκια
μια κοίτη καθαρή είχα διαλέξει
τα δειλινά για να πλαγιάζω, ως γύρα
βράδιαζε πια κ’ οι αστερισμοί ένας ένας
τον ουρανό γεμίσαν, από πέρα,
χωρίς ν’ αφουγκραστώ το πάτημά Σου
ήρτες βουβή και πλάγιασες κοντά μου
καθώς η λέαινα πλάϊ στο λιοντάρι
στην έρημο, κι ως κάποτε, μια νύχτα,
είχε πλαγιάσει η Ρουθ στου Βοόζ τα πόδια

Mε μια αριστοτεχνική λογοτεχνική τεχνοτροπία τύπου ab ovo, βλέπομε πόσο κυκλωτικά ο ποιητής μας θα φθάσει στο «Να αφουγκραστώ το πάτημά ΣΟΥ», μέσα από μια διαρκή ψυχική κινητικότητα, έναν αντιχορό στον ανασασμό της θείας προσμονής μέσα σε ένα φυσιοκρατικό τοπίο, που διασφαλίζει όλα εκείνα τα προαπαιτούμενα και κυρίως τον «πάγκοσμο παλμό» και την «ανήκουστη ορμή», που θα τον οδηγήσουν στην αναγνώριση των πατημάτων Της, κάτι σαν το «εξ όνυχος τον λέοντα», θα δώσουν τη μορφή Της εικονοστάσι στα μάτια του και θα προβιβάσουν σε υπερχειλίζουσα παλίρροια κάθε του κρυφό ερωτικό αναβαθμό. Eίναι το άχρονο συναίσθημα της ψυχικής ευεξίας, που φτερώνει τον άνθρωπο! Είναι ο περισσότερο ταξιδεμένος δρόμος του έρωτα να μετουσιώνεται σε κοινωνική αρετή! Είναι, συνοπτικά, ο έρωτας, κατά τον ποιητή μας, που υψηγορεί καλλικέλαδα…

Και να πως ανεβαίνει από τα βάθη
μια σιωπηλή παλίρροια, να σκεπάσει
τον πελαγίσιο βράχο ως την κορυφή του
μα ξαφνικά σαν άνθος της πλημμύρας
και στην πλημμύρα σύρριζα από πάνω
γοργά πολύ πετώντας, μια αλκυόνα
διαβατικό κελαηδισμόν αφήνει,
κι όλα φαντάζουν τα νερά ν’ ανθούνε
σ’ αυτό το διάβα – όμοια κι εμέ απ’ το γαίμα
που στις φλέβες μου στρέφοντας ολοένα
με την τρανή πανάρχαιη δύναμή του
με κύκλωνεν ακέριο, πριν απλώσω
το χέρι μου στο χέρι Σου, αποπάνω
ξάφνου η ψυχή μου, ολάκερη η ψυχή μου
για μια στιγμή λυτρώθη στο τραγούδι!

Άρχισε η μυητική λειτουργία του έρωτα, μέσα απ’ την εικονοπλαστική δεινότητα του ποιητή μας… Και να η αλκυόνα και το αειθαλές τραγούδι της κόντρα στις φοβέρες του χειμώνα, κόντρα στο χαοτικό τράνταγμα των κυμάτων στους βράχους, σαν ένας περίλαμπρος έρωτας να σηκώνει τα φτερά της, ύμνος στο χέρι Της, που αγκάλιασε το δικό του και πέρασαν τον κυματισμό νοιώθοντας σύγκορμη την ερωτική πνοή, που μόλις ξεχύθηκε ολόγυρά τους όμοια με λάμψη! Mα και μια τέλεια αρμονική σύνδεση της αρχαίας πρόσληψης περί έρωτος με τις μέρες του ποιητή μας και με τις μέρες μας να ασκεί την ίδια γοητεία σε κάθε άνθρωπο, που δεν παγιώνει τον πόθο μόνο σε σαρκικό μαυλισμό, αλλά εννοεί, μέσω του έρωτα, να οδηγείται στο ιδεώδες της απόλυτης μυστικής ένωσης…

Κ’ είπα: «Aπό πούθε βγαίνει ετούτ΄η λάμψη
τριγύρα και βαθιά μου, που δε μοιάζει
από κανένα να ξεχύνεται άστρο;

Πούθε είν΄η λάμψη ετούτη που μου φέγγει
τ’ αγκάθια αυτά και τα χαλίκια, τόσο
που τα χαλίκια μοιάζουνε πετράδια
και τ’ αγκάθια απαλότερα απ’ τα κρίνα
των κήπων, κι απαλότερα απ’ τα μούσκλα
σαν για να δράμω απάνω τους, ν’ αφήσω
στα φύλλα τους δροσιά το ίδιο μου αίμα;
Kαι πούθε πνέει η χλιά πνοή, που μήτε
κλαδί δε σειέται εδώ να ξεσκεπάσει
βωμό το στήθος μου όλο κάτου απ’ τ’ άστρα;».

Μια διαρκής ροή προς τη συνάντηση της λάμψης… Με την αμεσότητα που αντιμετώπιζε ο ποιητής κάθε έκφανση της ζωής, με το φωτοστέφανο του άπειρου, που επενδύει κάθε του ανάβλεμμα, με το ερωτικό συναίσθημα, που τον συγκορμίζει, σίγουρα περνά από αυτό το στάδιο της λάμψης – μέθεξη, με κύριο χαρακτηριστικό, όσο και αν φαντάζει οξύμωρο, αυτό της βίωσης του ζωντανού παρόντος, γιατί ο δημιουργός μας γνωρίζει άριστα να μεταποιεί την ύψιστη εσωτερίκευσή του σε πρακτικοποιημένη αγαλόμενη προσμονή… Και προσιδιάζει περισσότερο τούτη η προσμονή σε ένα ανικανοποίητο παρόν, το οποίο λειτουργεί σαν αναζωογονητική φαντασίωση συγχωνευτικής γαλήνης, με το άρμα του έφηβου να την καθετώνει πάντα στολισμένο δυναμικά και πάντα υψιπετές…

K’ είπα βαθιά μου: «Aς είσαι ευλογημένη
που με χορταίν’ η αγάπη Σου ως χορταίνει
τον πελαγίσιον βράχον η πλημμύρα
που τον σκεπάζει ολάκερο, κι όσα είναι
ζωή βαθιά κι απάνω του την κλείνει
στ’ ασάλευτά της βάθη. Μα πιο ακόμα
ευλογημένη ας είσαι που, πριν ρίξει
ο πόθος μου τις ρίζες του στα βάθη
του σπλάχνου Σου σαν άγκυρα, η σιγή του,
με τη σιγή μου σμίγοντας, απάνω
κι απ’ τον αδάμαστο παλμόν, αφήνει
την ψυχή μου, την τρίσβαθη ψυχή μου
για μια στιγμή αλκυόνα στις αλκυόνες
να λυτρωθεί στο αθάνατο τραγούδι!»

Αλκυόνα στις αλκυόνες η τρίσβαθη ψυχή! Μοιράζεται ο ποιητής μας μια συμβιωτική σχέση με την αλκυόνα του μέσα απ’ την πολυπλοκότητα του πετάγματος, που του επιτρέπει να αιωρείται και να κατωπτεύει την ορχήστρα των ήχων, των χρωμάτων, των συναισθημάτων, όσα ξανοίγονται στα πόδια του χωρίς σκιάσεις στο φως του ήλιου, μα με πλέρια εκστατικότητα σαν κατάκτηση ζωής!

Αλκυόνα στις αλκυόνες η τρίσβαθη ψυχή! Ο φτερωμένος δρόμος προς την ερωτική πλήρωση, όπου νικάς και νικιέσαι, γιατί ο έρωτας στο μεσοδιάστημα του θεϊκού και του ανθρώπινου διακρίνεται γι αυτή ακριβώς την «αμφίβια» ιδιότητα, και νικητής σαν δαίμονας αγαθός, μα και ηττημένος, σαν ανθρώπινος πόθος, με όσα φευγαλέα χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη υπόσταση…

Αλκυόνα στις αλκυόνες η τρίσβαθη ψυχή! Έφτασε στην εκπύρωση η ερωτική μυσταγωγία, για τον ποιητή μας, στο έρμο το χωράφι! Μέσα από σημαντικά ψυχικά
μεταβατικά μονοπάτια ανατέλλει το «καινό» στη σαγήνη του έρωτα αιχμαλωτισμένο και με τη μορφή των φτερών της αλκυόνας σαν άτμητη σφυρηλάτηση στη δυαδική ερωτική ταξινόμηση. Ένα δυσδιάστατο ουράνιο τόξο, τελικά, που γεφυρώνει το ανθρώπινο με την κλίμακα της μεταρσίωσης…

Με την Άννα Καραμάνη σε μια απλή ανθρώπινη στιγμή τους!

Στην ακροθαλασσιά απαγγέλων! Η ζωή του ολάκερη!

Με τον Νίκο Καζαντζάκη! Απ’ το ίδιο πρωτοϋλικό πλασμένοι!

Στο γραφικό παράλιο σπιτάκι του στην Σαλαμίνα!