Θεοφάνεια: Το έθιμο με τα πορτοκάλια στη Λευκάδα

Του Ηλία Γεωργάκη

Στην πόλη της Λευκάδας την ημέρα των Θεοφανείων, ο αγιασμός των υδάτων γίνεται με μεγαλοπρέπεια. Αφού ολοκληρωθεί στους ναούς η ιερή τελετουργία της ημέρας, ο Μητροπολίτης ξεκινά από τον Ναό της Ευαγγελίστριας, τη Μητρόπολη -συνοδεία της Φιλαρμονικής- και τον ακολουθούν οι πιστοί και όλη η ιερή πομπή με τα εξαπτέρυγα, τους φανούς, τις σκόλες και βέβαια την ιερή εικόνα της Βαπτίσεως και φτάνει στο λιμάνι, όπου ρίχνει τον σταυρό στη θάλασσα.

Οι κάτοικοι του νησιού κρατούν τα χέρια τους πορτοκάλια δεμένα με σπάγκο. Όταν γίνει ο αγιασμός των υδάτων, μικροί και μεγάλοι σκύβουν και βουτούν τα πορτοκάλια στη θάλασσα, «αγιάζοντάς» τα. Έπειτα τα παίρνουν στο σπίτι τους για ευλογία και αφήνουν ένα από αυτά για ένα ολόκληρο χρόνο στα εικονίσματα του σπιτιού. Τα πορτοκάλια αποξηραίνονται και τον επόμενο χρόνο πριν τη ρίψη του Σταυρού τα πετούν στη θάλασσα.

Και αυτό το έθιμο θεωρείται κατάλοιπο της Ενετοκρατίας.

Τότε η τελετή της κατάδυσης γινόταν στο παληό υδραγωγείο της πόλης. Σ’ αυτή την περιοχή υπήρχαν τα κτήματα των γαιοκτημόνων της εποχής εκείνης γεμάτα εσπεριδοειδή και κυρίως πορτοκαλιές. Οι ευγενείς λοιπόν, προφανώς για να ευλογηθεί η παραγωγή τους, συνήθιζαν να ρίχνουν τα πορτοκάλια μέσα στο καθαγιασμένο νερό και κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε το έθιμο αυτό.

———————————–

ΚΑΛΑΝΤΑ ΦΩΤΩΝ

Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ” η κυρά μας η Παναγιά.

Κάλημερα, κάλησπερα.
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά. (x2)
Όργανo βαστάει, κερί κρατεί
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.

Άϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν” ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.

Κάλημερα, κάλησπερα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά. (x2)