Η αναβίωση μιας οικογενειακής επιχείρησης που έχει τις απαρχές της στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1914): Μαντολάτο-Παστέλι Λευκάδας «Το αυθεντικόν» Μωραΐτη-Μεσσήνη

Ένα από τα ιστορικά εργαστήρια παρασκευής μαντολάτου της Λευκάδας που έχει τις απαρχές του στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, το 1914, αναβίωσε τη χρονιά που διανύουμε. Πρόκειται για το εργαστήρι: Μαντολάτο-Παστέλι Λευκάδας «Το αυθεντικόν» Μωραΐτη-Μεσσήνη. Θα βρείτε το κατάστημα στο στενό του Αγίου Νικολάου που βγάζει στην κεντρική πλατεία, λίγο μετά το Μουσείο Φωνογράφου.

Η παρουσία των Ενετών στο Ιόνιο άφησε και τα γλυκά της σημάδια -το μαντολάτο, γλύκισμα με «ιταλοπρεπές» όνομα είναι ένα απ’ αυτά: το όνομά του προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις mandorla και mandorlato, δηλαδή «με αμύγδαλο». Σύμφωνα με το Γιώργο Πίττα και το βιβλίο του «Οι θησαυροί της ελληνικής γαστρονομίας» κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας το μαντολάτο ήταν στη Ζάκυνθο το αγαπημένο γλυκό των αριστοκρατών. Όταν η ζάχαρη έγινε προϊόν προσιτό και στο λαό, το μαντολάτο πρωταγωνίστησε σε γάμους, βαφτίσια και γιορτές.

Πηγή φωτογραφίας: icookgreek.com

Σύμφωνα με Εύη Βουτσινά, άοκνη ερευνήτρια της ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας, τα μαντολάτα στη Λευκάδα δεν τα έφτιαχναν οι ζαχαροπλάστες, αλλά οι κουρείς. (icookgreek.com).

Το ιστορικό της οικογενειακής επιχείρησης

Το 1914 ο Διονύσης Μωραΐτης, ο «μάστρο-Νιόνιος», ανοίγει κουρείο στη Λευκάδα. Θέλοντας να μάθει την τέχνη του Ιταλικού μαντολάτου, ταξιδεύει στη Ζάκυνθο και μαθητεύει δίπλα στον μάστορά του. Την ίδια χρονιά επιστρέφει και φτιάχνει το πρώτο μαντολάτο στη Λευκάδα.

1931-1932. Ο μάστρο-Νιόνιος μεταλαμπαδεύει την τέχνη του στα παιδιά του, Κούλα και Κοσμά. Μετά τον θάνατό του το 1954 τα παιδιά του συνεχίζουν την τέχνη του.

1955. Μαθητής του Μαστρο-Νιόνιου ήταν ο Ντίνος Μεσσήνης, που παντρεύεται την Κούλα και συνεχίζει την παράδοση ενώ ο Κοσμάς αποσύρεται από το μαγαζί.

1955-1960. Ο Ντίνος και η Κούλα αποκτούν δύο παιδιά, τον Διονύση και τον Σπύρο. Στον Σπύρο περνά η οικογενειακή παράδοση την οποία εξασκεί μέχρι το 2016.

2025. Έγινε η αναβίωση της οικογενειακής παράδοσης.

Αναφέρει σχετικά στον Γαστρονόμο (σε άρθρο της, που είχε πρωτοδημοσιευτεί στις «Γλυκές Ιστορίες», τεύχος 7) η Εύη Βουτσινά:

«Παλιά τα κουρεία ήταν ανθηρές επιχειρήσεις, γιατί οι άντρες πήγαιναν όχι μόνο για κούρεμα, αλλά και για λούσιμο και ξύρισμα. Έξω από κάθε κουρείο υπήρχε ένα μαρμάρινο τραπεζάκι με μεγάλες γυάλες που περιείχαν μαντολάτα και παστέλια σε δύο μεγέθη. Πώς έγινε αυτό;

Ένας Ζακυνθινός κουρέας και ένας Λευκαδίτης νεαρός γνωρίστηκαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Λευκαδίτης τραυματίστηκε σοβαρά και επέστρεψε στον τόπο του. Όταν έγινε καλά, πήγε στη Ζάκυνθο για να βρει τον συμπολεμιστή του και να μάθει την τέχνη του κουρέα. Μαζί έμαθε και την τέχνη του μαντολάτου. Επιστρέφοντας στη Λευκάδα, άνοιξε λαμπρό κουρείο με πολλούς μαθητευόμενους, οι οποίοι μαζί με την τέχνη του ξυραφιού και του ψαλιδιού μαθήτευαν και στην παρασκευή του μαντολάτου, σε χωριστό εργαστήριο. Όταν μάθαιναν, άνοιγαν το δικό τους κουρείο και παράλληλα εργαστήριο μαντολάτου.

Σύμφωνα με μαρτυρία που έχω από την κόρη του τραυματία και κουρέα, πολλές φορές, ιδιαίτερα τις γιορτές, η ημερήσια παραγωγή στο εργαστήριο του πατέρα της έφτανε τα 800 κιλά. Και ήταν δύσκολη δουλειά, γιατί το μέλι το έβραζαν σε κουζίνα με ξύλα και τα εκατοντάδες ασπράδια τα χτυπούσαν με το χέρι για να γίνουν μαρέγκα. Τους αμέτρητους κρόκους τούς μοίραζαν στις γειτόνισσες ή τους πουλούσαν σε πολύ χαμηλή τιμή. Μικρέμποροι αγόραζαν χονδρικώς τα μαντολάτα και τα μετέφεραν σε τενεκέδες σε άλλες πόλεις, μέχρι τα Γιάννενα ή το Μεσολόγγι. Και μέσα στο ίδιο το νησί καταναλώνονταν μεγάλες ποσότητες. Στα καφενεία των χωριών, μάλιστα, όπου γίνονταν καθημερινά τουρνουά… πρέφας και ξερής, το έπαθλο για τους νικητές ήταν μαντολάτα. Τις γιορτινές μέρες οι κατασκευαστές έφτιαχναν μεγάλες κουλούρες ή σταυρούς από μαντολάτο και τα έστελναν δώρο σε επίσημα πρόσωπα, όπως ο μητροπολίτης, ο νομάρχης κ.ά.»

Ιστορικά εργαστήρια παρασκευής μαντολάτου βρίσκει κανείς σήμερα και στη Ζάκυνθο (το Μαντολατοποιείον «Η Ζάκυνθος» από το 1910, της οικογένειας Κοτσώνη), στην Κεφαλονιά (το ζαχαροπλαστείο «Βοσκοπούλα» από το 1910, επίσης, της οικογένειας Καππάτου), στη Λευκάδα (το ζαχαροπλαστείο του Μεσσήνη). Ταυτόχρονα υπάρχουν κάποια νέα ζαχαροπλαστεία που τιμούν κι αυτά την παράδοση του μαντολάτου. Αν βρεθείτε το Πάσχα ή το καλοκαίρι στα μέρη τους μην παραλείψετε να υποκύψετε στο παραδοσιακό γλυκό με τις βενετσιάνικες ρίζες. (icookgreek.com).