Ασκητήριο Αγ. Πατέρων: Η καταστροφή ενός Μνημείου και η αποθέωση του κιτς

Για το «Ασκητήριον Αγίων Πατέρων εις περιοχήν Νικιάνας», όπως ακριβώς αναγράφεται στο ΦΕΚ 473/17 Δεκ. 1962 «Περί κηρύξεως αρχαιολογικών χώρων», έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, τελευταία στην από της 20 Νοεμβρίου 2012 ανάρτησή μας με τίτλο «Μοναστήρι Αγίων Πατέρων – Τι λέει η Μητρόπολη; – Τι λέει η 22η ΕΒΑ;», στην οποία κάναμε λόγο για τις αυθαίρετες παρεμβάσεις στον περιβάλλοντα κυρίως χώρο του Ασκητηρίου.

Το είχαμε θέσει τότε υπόψη της Μητρόπολης, μήπως οι εργασίες γινόταν εν αγνοία της, είχαμε συνομιλήσει μάλιστα με τον φερόμενο ως υπεύθυνο στην επίσημη διαδικτυακή παρουσίαση της Μητρόπολης Λευκάδας π. Πανογιώργο Κτενά, από τον οποίο είχαμε λάβει την απάντηση ότι το ξέρουν, ότι γίνεται διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, ότι οι εργασίες δεν θα είναι μεγάλες και ότι θα συνεχιστούν. Σε ερώτησή μας αν για τις εργασίες αυτές έχει ενημερωθεί η αρμόδια για το μνημείο 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων μας είχε απαντήσει ότι οι εργασίες δεν γίνονται στο εσωτερικό της Μονής, οπότε δεν εμπίπτουν στην έγκριση της Εφορείας.

Εκπροσωπώντας ακόμη τότε εσφαλμένα για λόγους αρχής την άποψη ότι καταγγελία σημαίνει «κάρφωμα» αποφύγαμε να καταγγείλουμε το γεγονός στην αρμόδια για το Μνημείο 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων που εδρεύει στη Ναύπακτο, στην δικαιοδοσία της οποίας υπάγεται και η Λευκάδα. Αυτό όμως συνέβη τελικά σήμερα, μετά την χθεσινή επίσκεψή μας στο χώρο -όλο το προηγούμενο διάστημα αποφεύγαμε σκόπιμα να κάνουμε στάση στο Μοναστήρι- και βλέποντας με τα ίδια μας τα μάτια το μέγεθος της καταστροφής. Δεν θέλουμε να αμφισβητήσουμε τον κόπο και τις καλές προθέσεις κανενός. Είναι όμως και ιστορικά αποδεδειγμένο ότι στο όνομα ακριβώς αυτών των καλών προθέσεων έχουν συντελεστεί εγκλήματα και «εγκλήματα» στο παρελθόν και επίσης ότι ο σκοπός δεν αγιάζει εν τέλει τα μέσα.

Τι να πει κανείς! Αυτό που είδαμε είναι το αποκορύφωμα της κακογουστιάς: τσιμέντο, τούβλα, διακοσμητικά δήθεν τουβλάκια, μάρμαρα, τσιμεντοσταυροί και άλλοι πρόχειρα χαραγμένοι σε πέτρες, βοηθητικά κτίσματα από τσιμεντόλιθους και κόκκινα κεραμίδια, τρύπες παντού εν είδη προσκυνηταριών, οστεοφυλάκιο (μάλλον) μετά την καταστροφή του τάφου των καλογριών δίπλα από το εκκλησάκι στο βράχο, που μας θύμισε προσωπικά αστείο κακέκτυπο Λυκιακού τάφου, «νεοβυζαντινές» απομιμήσεις, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς – οι πιο κάτω φωτογραφίες είναι ενδεικτικές. Τώρα βέβαια δεν μας εκπλήσσει πάλι και το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη και σήμερα κάποιοι που θεωρούν ότι καλώς έγιναν αυτά τα πράγματα και τι ωραία που είναι!

Πιστεύουμε ότι οι όποιες παρεμβάσεις με σκοπό τη λειτουργικότητα ενός θρησκευτικού μνημείου ως λατρευτικού χώρου δεν θα πρέπει να γίνονται σε βάρος της ιστορικής και πολιτισμικής αξίας του μνημείου. Πιστεύουμε ότι ο θρησκευτικός – προσκυνηματικός τουρισμός είναι άρρηκτα δεμένος με τον πολιτιστικό τουρισμό. Πιστεύαμε, μέχρι πρότινος, ότι ο Μητροπολίτης Λευκάδας και Ιθάκης κ.κ. Θεόφιλος με το ενδιαφέρον που έχει δείξει και τις πρωτοβουλίες που έχει ως ώρας αναλάβει, τόσο ως προκαθήμενος της τοπικής εκκλησίας για την αναστήλωση και τη διάσωση των παλιών εκκλησιαστικών μνημείων του τόπου μας, όσο και ως Αντιπρόεδρος του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, θα ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητος σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις, των οποίων, όπως προαναφέραμε, είχε γνώση η Μητρόπολη και κατ΄ επέκταση ο ίδιος ως προϊστάμενός της.

Να αναφέρουμε μόνο ότι στο άρθρο 2 του Πρωτοκόλλου Συνεργασίας στον Τομέα του Προσκυνηματικού Τουρισμού μεταξύ του Υπουργείου Τουρισμού και της Εκκλησίας της Ελλάδος (εκπροσωπούμενη η τελευταία δια του Συνοδικού Γραφείου της Αναπτύξεως των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων αντιπρόεδρος του οποίου διατελεί ο Μητροπολίτης Λευκάδας κ. Θεόφιλος) αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι στις προθέσεις των συμβαλλομένων είναι «η προστασία, η ανάδειξη, η προβολή και η προώθηση της αναγνωρισιμότητας και επισκεψιμότητας, των ιερών μνημείων, τόπων, περιοχών, προσκυνημάτων και κειμηλίων, του περιβάλλοντος χώρου, καθώς και της θρησκευτικής και λατρευτικής εν γένει ζωής…» (οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας).

Τώρα αν νομίζουν κάποιοι ότι μπορούμε πράγματι με αυτού του είδους τις παρεμβάσεις να προσελκύσουμε στα πλαίσια του θρησκευτικού τουρισμού επισκέπτες από ομόδοξες χώρες (πρωτίστως λόγου του μεγέθους της από τη Ρωσία και δευτερευόντως από χώρες των Βαλκανίων), από χώρες δηλαδή που βρίθουν τα θρησκευτικά μνημεία, τα οποία παρ΄ όλες ενδεχόμενα τις αντιξοότητες στο παρελθόν έγιναν διαχρονικά σεβαστά από τους εκάστοτε ιθύνοντες, τι να πούμε! Ας τους θυμίσουμε μόνο τα λόγια του ιστορικού και ειδικού σε θέματα θρησκευτικού τουρισμού κ. Ιγκόρ Γκαρκάβι στην πρόσφατη Εκδήλωση – Στρογγυλό Τραπέζι με θέμα «Ο ρόλος του θρησκευτικού τουρισμού στην ανάπτυξη των ελληνορωσικών σχέσεων» στο πλαίσιο της «Ρωσικής Εβδομάδας» στη Λευκάδα: επισήμανε (ο προαναφερόμενος) ότι θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα σε όσους επισκέπτονται για το σκοπό αυτό τον τόπο μας να γνωρίσουν πέρα από τα καθαυτό προσκυνήματα και άλλα πράγματα, προϊδεάζοντας ότι ο Ρώσος τουρίστας διψάει για γενικές γνώσεις και ότι δεν αρκεί να του πει κάποιος ότι η τάδε εκκλησία χτίστηκε την τάδε χρονολογία, αλλά είναι ανάγκη να εξηγηθούν καλά όλες οι συναφείς λεπτομέρειες…

Επικοινωνήσαμε, όπως είπαμε στην αρχή, αυτή τη φορά με τον προϊστάμενο της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Ιωάννη Χουλιαρά, ένα αρκετά ευαισθητοποιημένο όπως μας φάνηκε άτομο, στον οποίο θέσαμε το θέμα, για το οποίο μας δήλωσε άγνοια, «επιπλήττοντάς» μας κιόλας γιατί δεν το καταγγείλαμε ενωρίτερα. Μας επιβεβαίωσε (κάτι που το γνωρίζαμε από την αρχή παρά τα όσα ενάντια ισχυρίστηκε στην προ ενός περίπου έτους τηλεφωνική μας επικοινωνία ο Αρχιερατικός Επίσκοπος Περιφέρειας Καρυάς και Σφακιωτών π. Πανογιώργος Κτενάς) ότι πράγματι ο περιβάλλων χώρος ενός Μνημείου, εν προκειμένω του Ασκητηρίου των Αγίων Πατέρων, εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Εφορείας. Του στείλαμε ηλεκτρονικά φωτογραφικό υλικό και μας υποσχέθηκε ότι θα μεριμνήσει – αν και πολύ φοβόμαστε ότι η καταστροφή ως τετελεσμένο πια γεγονός είναι μη αναστρέψιμη.

Υποσχεθήκαμε όμως στον εαυτό μας ότι θα καταγγέλλουμε αμέσως στο μέλλον κάθε λογής αυθαίρετη παρέμβαση που θα πέφτει στην αντίληψή μας (έχουν δει πολλά τα μάτια μας) και απευθύνουμε έκκληση στους αναγνώστες μας να κάνουν κι αυτοί το ίδιο, μπας και διασωθεί τελικά κάτι από την καταστροφή σε αυτό τον τόπο. Τα στοιχεία επικοινωνίας της 22ης ΕΒΟ είναι: Τζαβέλλα 17, 30300 Ναύπακτος, τηλ: +30 26340 29582 – +30 26340 24040, Fax: +30 26340 29582, Email: 22eba@culture.gr.

Σχετικά:
Μοναστήρι Αγίων Πατέρων – Τι λέει η Μητρόπολη; – Τι λέει η 22η ΕΒΑ;
Φεβρουαριανή ανταπόκριση από το χωριό…
Παραμονή εορτής του μοναστηριού των Αγίων Πατέρων στη Νικιάνα
Το βίντεο της μέρας
Προοπτικές καλλιέργειας του θρησκευτικού τουρισμού στη Λευκάδα
Βαπτίσια στους Αγίους Πατέρες κάποτε
Στο μοναστήρι των Αγίων Πατέρων Αλεξάνδρου το έτος 1963
Αύριο, Τετάρτη 27 Απρίλη 2011, στις 6.00 το απόγευμα θα τελεστεί Εσπερινός στο Ησυχαστήριο των Αγίων Πατέρων Αλεξάνδρου, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Λευκάδας κ. Θεοφίλου (Φωτογραφίες από το Μοναστήρι των Αγίων Πατέρων)
Γιόρτασε σήμερα στη Νικιάνα Λευκάδας το Μοναστήρι των Αγίων Πατέρων (Φωτογραφία της Σφραγίδας των Αγίων Πατέρων)
Πρόγραμμα εορτασμού του Μοναστηριού (Ησυχαστηρίου) των Αγίων Πατέρων στον Αλέξανδρο Λευκάδας (Φωτογραφίες από το Μοναστήρι των Αγίων Πατέρων)
Οι συνοικισμοί και τα μοναστήρια της περιοχής Αλεξάνδρου στις αρχές του περασμένου αιώνα
Κάποια παλιά Λευκαδίτικα -και όχι μόνο- οικιακά σκεύη
Φθίνει χρόνο με το χρόνο ως προσκυνηματικός τόπος το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων στην Νικιάνα
Το πρόγραμμα γιορτασμού της πανήγυρης του μοναστηριού των Αγίων Πατέρων στον Αλέξανδρο
Τι έγραφε ο Άγγλος περιηγητής D. T. Ansted το έτος 1863 για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στα Κολυβάτα και των Αγίων Πατέρων στη Νικιάνα