Χειρόγραφο Γιώργου Σγουρού, ειδικού απεσταλμένου της ΠΕ του ΕΑΜ στη Λευκάδα από τον Φλεβάρη μέχρι τον Μάη του 1944 (Μέρος 3ο)

Μίμης Κονιδάρης από το Νιοχώρι. Δολοφονήθηκε το Φλεβάρη του 1944 ενώ δούλευε στο κτήμα του.

Συνεχίζουμε με το χειρόγραφο (Σημειώσεις-Εντυπώσεις) του Γιώργου Σγουρού, ειδικού απεσταλμένου της Περιφερειακής Επιτροπής¹ του ΕΑΜ στη Λευκάδα το διάστημα από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάη του 1944. Στο κομμάτι αυτό ο Γ. Σγουρός περιγράφει τα γεγονότα του Νυδριού τον Φλεβάρη του 1944, τα οποία σηματοδοτούν και επίσημα την αρχή της εμφύλιας σύρραξης στο νησί της Λευκάδας, και τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών και των συνεργατών τους που ακολούθησαν. Διατηρείται η αρχική ορθογραφία του χειρόγραφου.

Συνέχεια από το Μέρος 2ο

«Σύνθημα συνεννόησης των τμημάτων για επίθεση θα ήταν ένας πυροβολισμός. Ο μοιραίος πυροβολισμός ακούστηκε. Άνδρες του Καλατζή είχαν πυροβολήσει το γραμματέα του κάτω χωριού που ερχότανε να μας ειδοποιήση για τα μέτρα των Καλατζαίων και έπεσε απάνω τους κατά λάθος τους διέφυγε και τον πυροβόλισαν². Από κακή δηλαδή σύμπτωση δώσανε το σύνθημα της επίθεσης εναντίον τους μόνοι τους.

Μήτρος Γιαννούλης, αδελφός του Πάνου Γιαννούλη. Σκοτώθηκε το Φλεβάρη του 1944.

Επηκολούθησε συμπλοκή με αποτέλεσμα τον θάνατο των ανταρτών (ο ένας αδελφός του Καπετάν Γιαννούλη) και πέντε ακόμα από τη δική τους πλευρά. Ο Γέρος και ο Τάσος Καλατζής μείνανε στα χέρια μας σαν όμηροι. Ύστερα από τη συμπλοκή έπρεπε να αφίσουμε το Νυδρί. Πήραμε μαζί μας και τους ομήρους και σε διάταξη μάχης φύγαμε για το εσωτερικό της Λευκάδας. Με τον πολιτικό του Τμήματος το Γιάννη Παπαφώτη, μείναμε στην οπισθοφυλακή. Οι όμηροι ήτανε στο κέντρο. Λίγο πιο έξω από το χωριό εξετέλεσαν τους ομήρους. Αυτό ήταν ένα έγκλημα που δεν συνεχώρησα. (Για το έγκλημα αυτό οι υπεύθυνοι περάσανε από ανταρτοδικείο. Αφαιρέθηκε η διοίκηση από το Γιαννούλη σαν ηθικά υπεύθυνο για τους φόνους. Τιμωρία πολύ αυστηρή για αντάρτη).

Φτάσαμε στη Βαυκερή στο Κέντρο της Λευκάδας. Με προοπτική ότι θα είχαμε επίθεση αλλά και διότι ύστερα από τη συμπλοκή έπρεπε να κάνουμε αφοπλισμό των αντιδραστικών σύμφωνα με τη συμφωνία της Πλάκας. -«Θα αποσυρθούν ή θα αφοπλιστούν, ένοπλοι από τις περιοχές που είναι πεδίο δράσης αντιθέτων ομάδων»- καλέσαμε σε επιστράτευση τον εφεδρικό ΕΛΑΣ τάγμα Λευκάδας. Η Βαυκερή θα ήταν το Στρατηγείο. Δύο σχέδια συζητηθήκανε: 1) Απόκρουση επίθεσης Γερμανών-αντιδραστικών που φαινότανε πιθανή και 2) τρόπος αφοπλισμού των ενόπλων, που δεν ανήκαν στον ΕΛΑΣ. Η Λευκάδα ήταν περιοχή του ΕΛΑΣ.

19/2. Δύο μέρες καταναλώθηκαν για την προσέλευση και μελέτη λεπτομερειών του σχεδίου ενεργείας. Το μεσημέρι ήρθε ο Γραμματέας της Π.Ε. του Κ.Κ.Ε. με το πλήρες κείμενο της συμφωνίας. Οι προφορικές οδηγίες που είχε από την παραπάνω οργάνωση λέγανε πως έπρεπε να αποφευχθή με κάθε θυσία η σύγκρουση και να τραβήξουμε στην πραγματοποίηση της «συμφωνίας της Πλάκας» και ιδιέτερα στο σημείο που μίλαγε για την Ενότητα. Συνεργασίες και ανάλυση της συμφωνίας απασχολήσανε την Πολιτική Οργάνωση και το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ την υπόλοιπη μέρα. Το βράδυ καλέσαμε το μόνιμο τμήμα και τον Εφεδρικό ΕΛΑΣ σε συνέλευση. Αναλύσαμε τη συμφωνία και διατάχθηκε η αποστράτευση και αποχώρηση του Εφεδρικού ΕΛΑΣ στις βάσεις του. Θα μένανε μόνο οι Καπεταναίοι των Λόχων και του Τάγματος για συνεργασία. Η συνέλευση ήταν θυελώδεις. Οι αντάρτες στην πλειοψηφία τους υποστηρίζανε ότι έπρεπε να δοθεί τέρμα στην κατάσταση με γενικό αφοπλισμό των ΕΔΕΣΙΤΩΝ σε ολόκληρο το νησί σύμφωνα άλλωστε και με το άρθρο της «συμφωνίας της Πλάκας» που χαρακτήριζε το νησί στην ΕΛΑΣίτικη περιοχή.

Επεκράτησε η σύνεση και άρχισε η αποχώρηση του Εφεδρικού ύστερα από τιμητική συγκέντρωση για τα θύματα της 16/2 με συμμετοχή των χωρικών».

20/2. Προ τελευταία Κυριακή της Αποκρηάς.

Στις 5½ το πρωί σύνδεσμοι από τα Πλατύστομα και τον Αλέξανδρο ότι γερμανικοί σχηματισμοί με αυτοκίνητα προωθούνται προς τη Βαυκερή από διαφορετικές κατευθύνσεις. Τέτοιοι σύνδεσμοι ήρθαν συγχρόνως από το Νιοχώρι και το Νιδρύ και ανέφεραν για τέτοιες κινήσεις γερμανών αλλά στο σημείο αυτό με συμμετοχή ΕΔΕΣΙΤΩΝ (κατσαπλιάδων όπως τους έλεγαν στη Λευκάδα). Έπρεπε να συμπτυχθούμε προς το βουνό για να αποφύγουμε αν ήταν δυνατό τη σύγκρουση. Ο καιρός μας βοηθούσε για τέτοιες κινήσεις. Είχε πηχτή ομίχλη που έκανε δύσκολη την ορατότητα σε απόσταση μεγαλύτερη από 2 μέτρα με συνεχή βροχή ή χιόνι και διαβολεμένο αέρα.

Οι γερμανοί ερχόντουσαν: 1) από Σφακιώτες-Καρυά με αυτοκίνητα και αντικειμενικό σκοπό την Εγκλουβή 2) από Σφακιώτες-Αλέξανδρο³ πεζοί με αντικειμενικό σκοπό Πλατύστομα Καρυά και 3) πλαισιομένη αυτή η ομάδα από την ομάδα του Καλατζή και του Προδότη Έφεδρου Ανθυπολοχαγού Βάλτρα από το Νιοχώρι, από Βλυχό-Νιοχώρι με αντικειμενικό σκοπό τη Βαυκερή-Εγκλουβή. Εμείς σε εκτέλεση του σχεδίου μας σχηματίσαμε δύο ομάδες. Μία με το μεγαλύτερο μέρος του μόνιμου και επί κεφαλής τον Γιαννούλη θα κατευθύνετο προς τη θαμνόφυτη περιοχή που είναι πάνω από τους Σκάρους κοντά στον Αλέξανδρο και η άλλη με την ολότητα του εφεδρικού και ελάχιστους του Μόνιμου με επικεφαλής το Πολιτικό και το Στρατιωτικό με κατεύθυνση προς την πίσω Λευκάδα, Χορτάτα-Κομλιό-Εξάνθεια. Ο χωρισμός αυτός έγινε 1) για να γίνουν μικρότερα τα τμήματα και κατά συνέπεια περισσότερο ευέλικτα και 2) να εξασφαλίσουν τα νώτα τους αφού θα ξεκινούσαν από το ίδιο σημείο και προς αντίθετη κατεύθυνση. Στην πορεία θα αποχωρούσαν και τα εφεδρικά τμήματα για τις βάσεις τους. Σημείο συνάντησης των δύο τμημάτων ορίστηκαν οι Σκάροι μετά διήμερον».

(Συνεχίζεται)

(Πηγή: Ιωάννης Α. Αναγνώστου, «Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ (1941-1944)», διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας Νεώτερων Χρόνων), 2002.)
____________________________
¹ Το Μάη του 1943 οι οργανώσεις της Λευκάδας υπαχθήκανε στην Οργάνωση Περιοχής Στερεάς και δημιουργήθηκε η Περιφερειακή Οργάνωση Βάλτου – Ξηρομέρου – Λευκάδας. Η οργάνωση του ΕΑΜ αριθμούσε χιλιάδες μέλη και τα 50% απ΄ αυτά ήταν μέλη του ΚΚΕ. Την εποχή εκείνη η επαρχιακή οργάνωση του ΕΑΜ Λευκάδας περιλάμβανε: α) την Επαρχιακή Επιτροπή, β) την 1η Τομεακή Λευκάδας (πόλης), γ) την 2η Τομεακή (Καρυάς), με γραμματέα τον Νίκο Μάλφα, δ) την 3η Τομεακή (Εξάνθειας-Σφακιωτών), με γραμματέα τον Τάκη Φίλιππα, ε) την 4η Τομεακή (Αγίου Πέτρου-Νότιας Λευκάδας), με γραμματέα τον Σπύρο Αλ. Βλασσόπουλο και στ) την 5η Τομεακή (Μεγανησίου), με γραμματέα τον Ντίνο Πάλμο, που ίδρυσε αργότερα και το ΕΛΑΝ Λευκάδας. (Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Σύγχρονη Εποχή, 1982).
² Άνδρες του Καλατζή πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Μίμη Κονιδάρη, αδερφό του γραμματέα του Νιοχωριού Ντίνου Κονιδάρη που ασχολούνταν με δουλειές στο κτήμα του (Ζώης Κουτσαύτης, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα και Πανταζής Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας).
³ Στις εκκαθαριστικές αυτές επιχειρήσεις των Γερμανών συλλήφθηκε ένοπλος στα Κολυβάτα ο στρατιωτικός υπεύθυνος του εφεδρικού ΕΛΑΣ στην περιοχή Αλεξάνδρου και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας Γιώργης Κατσαρός (Καραγιάννης). Εκτελέστηκε στις 14 Απριλίου του 1944 (Μεγάλη Παρασκευή) στην πλατεία της Αγίας Τριάδας, την κεντρική πλατεία Αγρινίου. (Δες εδώ).