«Το Εφετείον Πατρών ηθώωσε τους επί Κομμουνισμώ δικασθέντας συμπολίτες μας…»

Ο Στάθης Ζαβιτσάνος (Σταθιός), πρώτος από δεξιά, στο Γοργοπόταμο

«Το Εφετείον Πατρών ηθώωσε τους επί Κομμουνισμώ δικασθέντας συμπολίτες μας κ.κ. Ζαβιτσάνον και Κανέλλον».

Το διαβάσαμε σε τοπική εφημερίδα με ημερομηνία κυκλοφορίας 12 Νοεμβρίου 1933. Σε μια εποχή δηλαδή που δεν είχε ακόμη επέλθει η δικτατορία του Μεταξά. Σε μια εποχή όμως που έκανε θραύση το «ιδιώνυμο» του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος είχε επανέλθει στην ενεργό πολιτική δράση λίγα χρόνια νωρίτερα και είχε αναλάβει και πάλι την αρχηγία του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Θα κερδίσει άνετα τις βουλευτικές εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928 αφού το κόμμα του και οι συνεργαζόμενοι με αυτό κατάφεραν να αποσπάσουν το 61,2% του εκλογικού σώματος.

Στις 22 Δεκέμβρη του 1928, τέσσερις μόλις μήνες μετά τις εκλογές που κέρδισε, η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου κατέθεσε στη Βουλή ένα νομοσχέδιο που είχε ως τίτλο τη φράση «Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών». Αργότερα, όταν το νομοσχέδιο αυτό έγινε νόμος του κράτους πήρε τον αριθμό 4229/25-7-1929. Στην ιστορία όμως πέρασε με την ονομασία «Ιδιώνυμο», αφού αντιμετώπιζε τον κομμουνισμό ως «ειδικό αδίκημα» και προέβλεπε μια σειρά μέτρα για την καταστολή του με προφανή τελικό στόχο τη συντριβή κάθε κομμουνιστικής δράσης και φυσικά του κύριου φορέα αυτής της δράσης, του ΚΚΕ.

Τη μέρα που ψηφίστηκε το νομοσχέδιο ο «Εθνάρχης» Βενιζέλος έλεγε από το βήμα της Βουλής: «Το νομοσχέδιον δεν επιδιώκει να διώξη τον κομμουνισμόν ως ιδέαν αλλά τη Γ΄ Διεθνή και τας μπολσεβικικάς αρχάς αυτής, αίτινες απέχουν πολύ του ιδεώδους κομμουνισμού. Το νομοσχέδιον επιδιώκει τη δίωξιν των οπαδών της Γ΄ Διεθνούς. Δε δυνάμεθα να διώξωμεν τον κομμουνισμόν, διότι και ο Χριστός υπήρξε κήρυξ της ιδέας αυτής. Ο Χριστός διεκήρυξε πρώτος τον κομμουνισμόν, αλλά από την υψηλήν ιδεολογίαν του κομμουνισμού μέχρι των ανατρεπτικών ενεργειών των ανθρώπων της Μόσχας, υπάρχει διαφορά».

Το «Ιδιώνυμο» προέβλεπε πως «Όστις επιδιώκει την εφαρμογή ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν τη διά βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού καθεστώτος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της Επικρατείας, ή ενεργεί υπέρ της εφαρμογής αυτών προσηλυτισμόν τιμωρείται με φυλάκισιν τουλάχιστον έξι μηνών. Προς τούτοις επιβάλλεται διά της αποφάσεως και εκτοπισμός ενός μηνός μέχρι δύο ετών εις τόπον εν αυτή οριζόμενον. Μετά τας αυτάς ποινάς τιμωρείται και όστις επωφελούμενος απεργίας ή λοκ – άουτ, προκαλεί ταραχάς ή συγκρούσεις».

Στα πέντε χρόνια της εφαρμογής του -από τον Ιούλη του 1929 ως τον Ιούνη του ’34- δολοφονήθηκαν 37 εργάτες κι αγρότες, συνελήφθησαν περίπου 16.500 αγωνιστές και καταδικάστηκαν γύρω στις 3.000. Ακόμη διαλύθηκαν πολλές μαζικές οργανώσεις, ενώ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» στα 2/3 της χώρας. Πάνω από το 60% των ατόμων που καταδικάστηκαν από το 1929 ως το 1937 για εγκλήματα κατά της ασφαλείας του κράτους και με το «Ιδιώνυμο» ανήκε στην εργατική τάξη.

Έτσι, λοιπόν, βρέθηκαν στο εδώλιο του δικαστηρίου, που διαβάζουμε πιο πάνω στην αρχή, και δύο από τους πρωτοπόρους του κομμουνιστικού κινήματος του νησιού μας, ο Στάθης Ζαβιτσάνος (Σταθιός) και ο Κανέλλος. Για τον πρώτο έχουμε αναφερθεί κάμποσες φορές στην παρούσα σελίδα: Δες: «Ο πρωτοπόρος Λευκαδίτης κομμουνιστής Στάθης Ζαβιτσάνος (Σταθιός)», «Σαν σήμερα το 1941 δραπετεύει από τη Φολέγανδρο ο θρυλικός Λευκαδίτης κομμουνιστής Στάθης Ζαβιτσάνος (Σταθιός)», «Ο «αποχρωματισμός» του «κόκκινου» κουρείου του Σταθιού…», «Μέρες που ΄ναι… να θυμόμαστε – Η Μάννα» κ.ά. Την ίδια χρονιά μάλιστα, το 1933, είχε εκτοπιστεί με βάση το ιδιώνυμογια 2 χρόνια στην Φολέγανδρο.

Για τον δεύτερο, τον Κανέλλο, που καταγόταν από την Εγκλουβή δεν έχουμε βρει ως ώρας συγκεκριμένα στοιχεία. Έχουμε ακούσει ότι δούλευε την περίοδο του Μεσοπολέμου με ψευδώνυμο στον «Ριζοσπάστη». Τίποτε περισσότερο. Θα ήταν μεγάλη χαρά, αν μας τα γνωστοποιούσε, όποιος διαθέτει κάθε λογής στοιχεία για τον Κανέλλο.