Η κρίση στα χρόνια της αθωότητας
Tης Ευαγγελίας Γλαβά*
Αναφερόμαστε συχνά σε αυτή ως η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, οι επιπτώσεις της όμως αποδεικνύουν σταδιακά και την κοινωνική διάστασή της. Στα πλαίσια της οικογένειας, έχει αποδειχθεί ότι δυσχεραίνει το βασικό ρόλο των γονιών να δημιουργήσουν ένα συναισθηματικά ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά τους. Και μπορεί έννοιες όπως η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας, οι ανεκπλήρωτες οφειλές και η διάλυση των αξιών να είναι μηνύματα που γίνονται δύσκολα αντιληπτά από ένα παιδί, τα αρνητικά επακόλουθα τους όμως γίνονται φανερά με διάφορους τρόπους στα ευαίσθητα μάτια του επηρεάζοντας την καθημερινότητά του.
Δεν είναι τυχαία τα συνήθη πλέον κρούσματα ενδοσχολικής βίας και οι κρίσεις πανικού στις μικρές ηλικίες, ενώ όλο και πιο συχνά παρατηρείται ανάμεσα στους μαθητές η έλλειψη συγκέντρωσης, η μειωμένη απόδοση στο σχολείο, η κατάρρευση της αυτοπεποίθησης και του αυτοσεβασμού, καθώς και πολλά ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλοι, τάσεις λιποθυμίας και έντονη μελαγχολία. Το αντίκτυπο όσων συμβαίνουν στην οικογένεια και οι δύσκολες καταστάσεις που περνά έχουν μεγάλο κόστος για τα παιδιά παρά το νεαρό της ηλικίας τους. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς βρίσκονται μπροστά στo καίριο ερώτημα ποιος είναι ο σωστός χειρισμός για μια έγκαιρη πρόβλεψη και ποια η καλύτερη αντίδραση για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους προκλήσεις.
Δεδομένου ότι οι γονείς αποτελούν τα πρώτα και ίσως, πιο ισχυρά πρότυπα για τα παιδιά τους, ο τρόπος που βιώνουν οι ίδιοι την κρίση έχει αντίστοιχο αντίκτυπο στο ψυχοσυναισθηματικό κόσμο των ανήλικων. Η φορτισμένη ατμόσφαιρα στο σπίτι και η νευρική συμπεριφορά επιβαρύνουν την ψυχολογία των παιδιών και αλλοιώνουν το κλίμα ασφάλειας και σταθερότητας. Καθώς η ευαίσθητη ψυχοσύνθεση τους διαισθάνεται έντονα τις αλλαγές στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον, οι γονείς καλούνται να έρθουν ακόμα πιο κοντά στα παιδιά προσπαθώντας να τα καθησυχάσουν χωρίς να αναφέρουν φράσεις που τους προκαλούν ανησυχία ή που μπορεί να τα πληγώσουν, όπως «θα χρεοκοπήσουμε» ή «θα μείνουμε στο δρόμο». Αποφεύγοντας λέξεις με αρνητική σημασία, οι γονείς προστατεύουν τα παιδιά σε τέτοιες κρίσιμες για την οικογένεια περιόδους και κατ’ επέκταση τους προσφέρουν την κατάλληλη και πιο ισορροπημένη βάση για να αναπτύξουν γρήγορα ικανότητες διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων.
Γεγονός που δε σημαίνει όμως ότι πρέπει, ούτε ότι μπορούν οι γονείς να αποκρύψουν την αλήθεια από τα παιδιά. Οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι είναι να τα ενημερώνουν με τρόπο που δείχνει αισιοδοξία, ότι οι αλλαγές είναι προσωρινές και να αντισταθμίζουν ένα αρνητικό γεγονός με ένα θετικό, π.χ. «Παρόλο που ο μισθός μας μειώθηκε, η δουλειά μας είναι σταθερή». Για αυτό το λόγο είναι σημαντική η παρέμβαση των γονιών στην ατέλειωτη ροή πληροφοριών που δέχεται ένα παιδί από όλα τα πιθανά μέσα ενημέρωσης. Ελέγχοντας τις εκπομπές και φιλτράροντας τις ηλεκτρονικές σελίδες που παρακολουθεί, οι γονείς καταφέρνουν να το απομακρύνουν από δυσάρεστα μηνύματα, δυσοίωνες σκέψεις και ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία του.
Η διαδικασία της μίμησης για τα παιδιά περιλαμβάνει και την απόκτηση συνηθειών ακολουθώντας τις τακτικές των γονιών τους. Είναι λοιπόν φυσικό τα παιδιά να υιοθετούν πρακτικές που τους μαθαίνουν να είναι οργανωτικά και υπεύθυνα, αν έχουν σωστή καθοδήγηση από τους γονείς. Αν για παράδειγμα, ένα παιδί δεν έχει μάθει να υπολογίζει τα χρήματα και τα πράγματα που του προσφέρονται, οι γονείς μπορούν να του κινήσουν το ενδιαφέρον δωρίζοντάς του ένα κουμπαρά. Θα το προτρέψει να γνωρίσει την αξία της αποταμίευσης και να την εκτιμήσει αγοράζοντας κάτι που θέλει με χρήματα που έχει μαζέψει το ίδιο. Η ώρα της αγοράς θα του δώσει αποδεδειγμένα μεγαλύτερη χαρά από ότι ένα ακόμα δώρο, ενώ η επιβράβευση των γονιών θα του φέρει μεγάλη ικανοποίηση επιβεβαιώνοντας την αίσθηση ότι είναι μέλος μιας συγκροτημένης οικογένειας, η οποία αντιμετωπίζει μια δύσκολη οικονομική περίοδο.
Η καλύτερη αντιμετώπιση ενός προβλήματος είναι σίγουρα η πρόβλεψη και η άμεση ανταπόκριση. Και στην περίπτωση αυτή, μικρές καθημερινές πρακτικές και η αισιόδοξη στάση των γονιών είναι οι πιο αποτελεσματικοί σύμμαχοι για να περάσει το παιδί από το στάδιο της άγνοιας στην μερική κατανόηση της δυσχερούς κατάστασης, ενθαρρύνοντας το παράλληλα να αναπτύξει τις δικές του άμυνες.
(*) Η Ευαγγελία Γλαβά είναι φοιτήτρια Φιλοσοφικής Σχολής
(Το άρθρο μας στάλθηκε)
