Paeonia mascula (Παιώνια η αρσενική): Η «πασάων βοτανέων βασιληίδα» της λευκαδίτικης Φύσης

To ΄χαμε τάμα! Χθες μπορέσαμε να το εκπληρώσαμε. Να δούμε, επιτέλους, ανθισμένη στο φυσικό της περιβάλλον, την Paeonia mascula (Παιώνια η αρσενική), ένα από τα δύο είδη Παιώνιας που βγαίνει στα μέρη μας κι ανθίζει την εποχή αυτή. Η άλλη, η Paeonia peregrina (Παιώνια η εξωτική), ανθίζει αργότερα.

Η αρχαιότερη διασωθείσα περιγραφή παιωνιών βρίσκεται στο έργο «Περί Υλης Ιατρικής» (De Materia Medica) του Πηδάνιου Διοσκουρίδη, όπου αναφέρονται τα δύο αυτά διαφορετικά είδη με βάση το φύλλωμά τους: «παιωνία άρρην» με φύλλα πλατιά τραχιά σαν της καρυδιάς και «παιωνία θήλεια» τα φύλλα είναι μικρότερα, σε σχήμα σαν κρινάκι.¹

Ο χώρος μας είχε υποδειχτεί από πέρυσι. Έξι με επτά φυτά όλα κι όλα. Τα δύο ολάνθιστα. Το ένα με ανοιγμένο το άνθος, όπου φαίνεται σε όλη τη μεγαλοπρέπεια η ομορφιά του, το άλλο κλειστό ακόμη σα μικρή γροθίτσα. Η χθεσινή μέρα δεν ήταν και η πιο κατάλληλη για φωτογράφιση και επιπλέον ο τεχνικός εξοπλισμός που διαθέτουμε αδικεί σίγουρα την ομορφιά της.

Ως «πασάων βοτανέων βασιληίδα», σύμφωνα με βουκολικό ποιητή του 3ου μ.Χ. αι. (Δες εδώ) ή «ιερό Δισκοπότηρο των φυσιολατρών» (Δες εδώ), έχει αποκαλεστεί κατά καιρούς σε διάφορες άλλες αναρτήσεις στην παρούσα σελίδα. Κι όσες ακόμη όμορφες περιγραφές ή ευφάνταστα κοσμητικά επίθετα τις προσάψει κανείς τα αξίζει!

«Πρώτος ο Ομηρος αρχίζει τη διαδρομή του φυτού αυτού μέσα στην ιστορία. Στην «Ιλιάδα» (V 401) αναφέρεται ο μύθος του Παιώνα «ος πάντα φάρμακα οίδεν». Ηταν μαθητής του Ασκληπιού και όταν πέθανε μεταβλήθηκε σε φυτό που ονομάστηκε Παιώνια. Αυτή είναι η αφετηρία για να χρησιμοποιηθεί μετέπειτα το φυτό ως φαρμακευτικό σε όλο τον αρχαίο κόσμο στη Ρώμη, στο Βυζάντιο, στην Αναγέννηση και στους νεότερους χρόνους. Από τον Παυσανία μαθαίνουμε ότι οι Αθηναίοι αναγόρευσαν το μαγικό φυτό σε θεά «Αθηνά Παιώνια». O Ιπποκράτης (460-377 π.Χ.) στο «περί φυτών ιστορίας» έργο του αναφέρεται στην Παιώνια ως αντισπασμωδικό στην επιληψία και σε άλλες νευρολογικές παθήσεις. O Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του «περί ύλης ιατρικής» παραθέτει την πληρέστερη περιγραφή του φυτού μαζί με 18 συνώνυμα, όπως αγλαοφώτιδα, θεοδώρητον, Ιδαίους Δακτύλους κ.ά. Μας δίδει σειρά θεραπευτικών χρήσεων, κυρίως της ρίζας της ως αφέψημα για τους πόνους των νεφρών, της κύστης, ενώ για κρίσεις υστερίας και εφιάλτες υποδεικνύει τους σπόρους λιωμένους σε μέλι ή κρασί. Από ένα νεότερο κώδικα του Διοσκουρίδη (Codex Patavinous) διασώθηκε η μοναδική απεικόνιση της Παιώνιας του αρχαίου κόσμου».²