Τοπιογραφία της θέσης «Πασά», του αγροκτήματος του Λαέρτη σύμφωνα με τον Νταίρπφελντ
«Τοπιογραφία της θέσης «Πασά» στην Λευκάδα – Περιγιάλι, εκ του πρωτοτύπου σινικής μελάνης. Στο πρωτότυπο -εδώ και κάποιο χρόνο κόστιζε 500 ευρώ, σε κατάστημα λιθογραφιών στην Αθήνα και ευγενώς μου παρεσχέθη αντίγραφό του- φαίνεται και γράφει για μια πηγή, που διακρίνεται στην μέση του σχεδίου. Είναι γνήσια και δεν αναφέρονταν καλά η ημερομηνία, που με δυσκολία φαίνεται -περίπου 1864- στο πίσω μέρος ενώ διακρίνεται ευκρινώς η τοποθεσία pasa», μας γράφει ο κ. Θεόδωρος Αραβανής.
Τοπιογραφία της θέσης «Πασά» στην Λευκάδα με τον αιωνόβιο πλάτανο που δεν υπάρχει πια
Η περιοχή πήρε το όνομά της από κάποιον Τούρκο πασά που είχε εκεί επί Τουρκοκρατίας το αγρόκτημά του. Μετά τον εκδιωγμό των Τούρκων από τη Λευκάδα το αγρόκτημα έγινε μετόχι του μοναστηριού της Κόκκινης Εκκλησιάς και αργότερα με την απαλλοτρίωση της μοναστηριακής περιουσίας (κάπου εκεί γύρω στο 1930) το αγρόκτημα του Πασά πέρασε στο Υπουργείο Γεωργίας, όπως μας πληροφορεί ο Αλέκος Φίλιππας στο βιβλίο του «Λευκάδα, η Ομηρική Ιθάκη» (Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1995). Στην αρχή λειτούργησε εκεί Γεωργική Σχολή και αργότερα Παιδούπολη (παιδικές κατασκηνώσεις)
Έργο του Έντουαρντ Λήαρ (Edward Lear) με τον αιωνόβιο πλάτανο στην τοποθεσία «στου Πασά» στη Νικιάνα Λευκάδας
Στην περιοχή «Πασά» τοποθετεί ο Γερμανός αρχαιολόγος Νταίρπφελντ το αγρόκτημα του Λαέρτη, πατέρα του Οδυσσέα. Σήμα κατατεθέν της περιοχής είναι ακόμη μέχρι σήμερα τα πλούσια πηγαία νερά της και παλιότερα ένας μεγάλος πλάτανος -έχει απεικονιστεί τόσο από τον Edward Lear στα μέσα του 19ου αι., όσο και από τον Γουλιέλμο Νταίρπφελντ στις αρχές του 20ου αι.- που ξεριζώθηκε από ανεμοθύελλα στις 26 Οχτώβρη του 1937, όπως γράφει πάλι ο Αλέκος Φίλιππας στο πιο πάνω σύγγραμμά του, απ΄ όπου αντιγράφουμε τα όσα αναφέρει ο Νταίρπφελντ για το αγρόκτημα του Λαέρτη, σύμφωνα με την ομηρική περιγραφή:
Φωτογραφία του Γουλιέλμου Νταίρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld) στις αρχές του 20ου αι.
«Εκεί υπάρχει εις υψόμετρον 50 μέτρων υπέρ την θάλασσαν, κάτωθεν μιας πλουσίας πηγής, εν αγρόκτημα με οπωροφόρα δέντρα, αμπελοφυτείαν και κήπους λαχανικών, το οποίον ανήκεν πρότερον εις Τούρκον Πασάν, τώρα δε εις την Μονήν Κόκκινη Εκκλησιά, η οποία το έχει εκμισθώσει εις έναν αγρότην. Όλα όσα ο Όμηρος αναφέρει εις το ω 205 και εξής ταιριάζουν κατ΄ άριστον τρόπον εις τον εν λόγω κτήμα, το οποίον διακρίνεται σήμερον από ένα πελώριον πλάτανον παρά την πηγήν».
οἱ δ᾿ ἐπεὶ ἐκ πόλιος κατέβαν, τάχα δ᾿ ἀγρὸν ἵκοντο
καλὸν Λαέρταο τετυγμένον, ὅν ῥά ποτ᾿ αὐτὸς
Λαέρτης κτεάτισσεν, ἐπεὶ μάλα πόλλ᾿ ἐμόγησεν.
ἔνθα οἱ οἶκος ἔην, περὶ δὲ κλίσιον θέε πάντη,
ἐν τῷ σιτέσκοντο καὶ ἵζανον ἠδὲ ἴαυον
Κι οι άλλοι, απ΄ το κάστρο σαν κατέβηκαν, στο χτήμα του Λαέρτη
το καλοδουλεμένο φτάσανε, που κάποτε ο Λαέρτης
ατος του το ΄χε με τον πλήθιο του τον ίδρωτα αποχτήσει.
Εκεί κι η κατοικία του, ολόγυρα ζωσμένη από καλύβες,
να ΄χουν να τρώνε και να κάθουνται και να κοιμούνται οι δούλοι
(Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη – Ι. Κακριδή)
Μια παρατήρηση μόνο για τα πηγαία νερά της περιοχής και την περίφημη βρύση στου Πασά: Δεν πάει πολύ καιρός που επιστρέφαμε από ένα περίπατο στην ορεινή Λευκάδα και καρανιασμένοι όπως είμαστε για νερό αναζητήσαμε τη γνώριμη και από άλλες φορές βρύση. Μάταιος κόπος, ούτε σταγόνα… Κι αναρωτιέται κανείς τι έγινε το νερό. Ξεχάσαμε να ρωτήσουμε, τώρα το θυμηθήκαμε πάλι. Μάθαμε λοιπόν ότι χρησιμοποιείται για την ύδρευση του Περιγιαλίου μετά από κάποια προβλήματα που παρουσιάστηκαν μετά το σεισμό στο «Αηδονάκι». Το ερώτημα είναι μήπως θα μπορούσε να υπάρξει κάποια ρύθμιση ώστε να βγάζει λίγο τουλάχιστον νερό η βρύση για τους περαστικούς.
__________________________
Σχετικά:
Νικιάνα είναι και «στου Πασά»… (2013)
Κατασκηνώσεις Πασά: Η καταστροφή συνεχίζεται… (2013)
