Πάνος Γιαννούλης: «Από τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς 1941…» (Χειρόγραφο του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ) – Μέρος 1ο

Ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ (τρίτος από αριστερά) Πάνος Γιαννούλης

Προς τα τέλη του τρέχοντα μήνα (Κυριακή 27 Νοέμβρη) αναμένεται να γίνουν τα επίσημα αποκαλυπτήρια των προτομών των αδελφών Πάνου και Μήτρου Γιαννούλη στην ομώνυμη πλατεία Πάνου Γιαννούλη της πόλης της Λευκάδας. Με την ευκαιρία αυτή αναδημοσιεύουμε ένα χειρόγραφο του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ και μετέπειτα του Αρχηγείου Ξηρομέρου-Λευκάδας του ΔΣΕ Πάνου Γιαννούλη, την ύπαρξη του οποίου μέχρι πρότινος αγνοούσαμε. Έχει δημοσιευτεί στα παραρτήματα (σελ. 147-167) της διδακτορικής διατριβής του Ιωάννη Α. Αναγνώστου με τίτλο «Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ (1941-1944)», η οποία εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας Νεώτερων Χρόνων) το 2002. Ο συγγραφέας της διατριβής αφιερώνει την εργασία του «στο λαό της Λευκάδας που τόσο υπέφερε και που έγινε ο ίδιος με τους αγώνες του το σύμβολο της Αντίστασης του Ελληνικού λαού στους ξένους κατακτητές».

Οι προτομές των αδελφών Πάνου και Μήτρου Γιαννούλη στην πόλη της Λευκάδας

Το χειρόγραφο γράφτηκε στις 27 Οκτώβρη του 1945 (Κάπου 27/10/45), οκτώ μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, με τον Πάνο Γιαννούλη να βρίσκεται την εποχή εκείνη κυνηγημένος, όπως και χιλιάδες άλλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Ο ίδιος αναφέρει στο τέλος του χειρογράφου: «Την ιστορία μου την γράφω κυνηγημένος στα βουνά και στα σπίτια. Ως εδώ σταματώ και εύχωμαι να μην ξαναρχήσω από την αρχή» και υπογράφει με την πρότερη ιδιότητά του ως «Καπετάνιος ΙΙ Τάγματος Λευκάδας».

Τα αδέλφια Πάνος (αριστερά) και Μήτρος Γιαννούλης

Στο χειρόγραφο, που θυμίζει στον αναγνώστη Μακρυγιάννειο ύφος, διατηρήθηκε από τον μελετητή η αρχική του ορθογραφία. Αντιγράφουμε:

«Από τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς 1941

Το έτος αυτό θα μείνει αξέχαστο από τη μνήμη κάθε τίμιου Έλληνα. Η χρονολογία αυτή θα είναι σαν καμπάνα που θα θυμήζει στις μετέπειτα γεναιές των Ελλήνων το πέρασμα της Ιταλικής σκλαβιάς και της φασιστικής κτηνωδίας (;) οι μαύροι επιδρομείς απλόθηκαν σε όλη την Ελλάδα, ήρθαν και στην ανταρτομάνα Λευκάδα. Οι διοικήσεις των Ιταλών με επικεφαλής τους Καστίλια Γκρόσι ντι Ντόρζη και μούτρα της Φινάτσας. Οι δύο τελευταίοι επικεφαλής της Ιεράς εξέτασης όπως αποκαλούσε ο λαός μας την Φινάτσα. Δεν ήχαν τίποτα μέσα τους το ανθρώπινο οι ψυχές τους ήταν πιο μαύρες και από τα πουκάμισα του Φασισμού. Δεκάδες αγνά Ελληνόπουλα κουβαλούσαν στα εματοβαμένα μουντρούμια της Φινάτσας και αφού τους επέβαλαν τα πιο φρικτά βασανιστήρια στο τέλος τους εφάρμοζαν το κόλπο, όπως τους έμαθαν οι αβησσυνοί, αλλά με άλλον τρόπο. Αλλά ο κόσμος πανικόβλητος τρήπονε από το σούρουπο στο σπίτι του και αμπάρονε την πόρτα του και κοιμόταν με τον τρόμο διότι οι βρομεροί κατακτητές παραβίαζαν και αυτό το οικογενειακό άσυλο. Ο χαφιεδισμός κάτο από αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε τρομακτικά. Η φτοχωλογιά κάτω από το φόβο και την πείνα είχε εξαντληθεί. Οι άρχοντες από την δείψα του πλούτου επούλησαν εθνική αξιοπρέπεια και οικογενειακή τιμή.

Οι γυναίκες τους σνομπισμό και από ξενομανία δίνονταν ξετσίποτα στον πρώτο καραμπινιέρο όπου θα συναντούσε. Τα σαλόνια των πολιτικών μας ήταν ανοιχτά για τους κατακτητές την στιγμή που το δρεπάνι του Χάρου αποδικάντηζε το λαό του νισιού μας από την πείνα (το 1941).

Το νησί μας είχε παραγωγή από λάδια 2.000.000 οκάδες και όμως ο λαός πέθενε από αβητομήνοση, διότι δεν είχε λάδι και έτρωγε λάχανα αλάδωτα. Σε αυτά τα χάλια μας είχαν ρήξη τα μαύρα κοράκια του Μουσολίνι το χιλιοτραγουδημένο Νισί μας βουτηγμένο μες τα σκοτάδια στην εξαθλίωση στην εκμετάλευση από τους ντόπιους μαυραγορίτες τους συνεργάτες των ιταλών. Το Δεκέμβρη του (41) τρία μαγικά γράμματα Ε.Α.Μ. άγνωστα τότε σε μας μα σήμερα χιλιοτραγουδημένα ένωναν όλες τις προοδευτικές δυνάμεις του Νησιού μας και ίφεναν τα σάβανα του εμοβόρου φασισμού.

Το (1942) ανασυγκροτούσαμε την κεντρική επιτροπή του ΕΑΜ βάνωντας ως στρατιωτικό υπεύθυνο τον ταγματάρχη πολίτη.

«ΕΘΝΙΚΟ ΞΥΠΝΗΜΑ», Όργανο της Περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ Λευκάδας

Εγώ την περίοδο αυτή κατόπιν εντολής Περιφεριακής Ηπείρου είμαν ο καπετάνιος Λευκάδας και δήμου ανακτορίου του ξηρομέρου όπου υπαγόνταν οργανωτικά στην Λευκάδα εκδίδαμε και τον παράνομο τύπο μας τον οποίο επί (6) μήνες έκδιδα μόνος μου και με τη συνεργασία της Συν. Ελευθ. Κατοπόδη η οπία έδωσε και τον τίτλο της Εφιμερίδας (Εθνικό Ξύπνημα). Οι ιταλοί μάθεναν τις κηνίσις μας από τους ντόπιοιυς εθνοπροδότες που επικεφαλής τους είχαν τον Επ. Ντισίλα τον οποίο αργότερα σκότωσε ο ιρωϊκός μου αδελφός Μήτρος Γιαννούλης. Τα μαρτύρια των Λευκαδιτών πατριωτών που είχαν την ατυχία να πέσουν στα χέρια τους των ιταλών δεν περιγράφονται. Στα μουντρούμια της Φινάτσας και καραμπιναρίας ακουγόταν ζοηρές κραυγές. Στα αρχοντικά σπίτια της πόλης ακουγόταν σαρκαστικά γέλια ιταλών αξιοματικών και Κυράδων. Κοίματα άγριας τρομοκρατίας ξαπολήθηκαν σε όλο το Νησί. Μα το Ε.Α.Μ. η προτωπορία του λαού όχι μόνον δε δήλιασε αλλά αντιμετώπιζε την κατάσταση θαρραλέα.

Το χηνόπορο οι τέσσερες αποφασίσαμε τις μεγάλες μας επιχειρήσεις οι οποίες θα μείνουν αλησμόνητες και ιστορικές. Την άλλη βραδυά μας πρόδωσαν το τόπο πήγενα μόνος μου με την γραφομηχανή. Στον κάμπο με μπλόκαρε η περίπολος η οποία κίνησε να μεσολάβει όταν τους είδα έξαφνα μπροστά μου προς στιγμή προς στιμή εσκέφθηκα όταν οι ιταλοί ποδάρια φασιστικά είχαν πολλά μα επαναστάτες σαν και με η πατρίδα είχε λίγους με αντρίκια ταχύτητα τους εχτύπησα όλους. Τα πρώτα τρία βόλια που έβαψαν τα μαύρα φασιστικά πουκάμισά τους.

Δυο λόγια για τον δήμαρχο Τάκη Γιαννουλάτο

Για να δήτε πόσο στενές ήταν οι σχέσεις ιταλών και των εδώ Ελληνικών αρχών σας ανέφερα το πιο κάτω περιστατικό. Όταν εκήδευαν τους σκοτομένους ιταλούς ο κ. Γιαννουλάτος δήμαρχος διέταξε όλα τα μαγαζιά και τα σπίτια να είναι κλειστά. Υποχρέωνε την μουσικήν να ακολουθήσει την κηδείαν και ο ίδιος συνόδεψε τους διοικητάς Καστίλια Γκρόσι ως στην Φραγκόκλησα όπου και κατέθεσε στέφανο στους νεκρούς. Αυτοί είναι οι σημερινοί πατριώτες όπου με αποκαλούσαν εγκληματία και ακόμη εδώ έπρεπε να εβρίσκοντε στο εδώλιο του κατηγορούμενου για εσχάτη προδοσία σε αυτά τα πρόσωπα εμπιστέφτηκε ο κ. Άτλυ την τύχη της Ελλάδος. Οι δηλοί μοιρέοι και άβουλοι του Βάρναλη δεν προσμένουν άλλο κάποιο θάμα αλλά παλέβουν σκληρά για τη λευτεριά τους.

Το πρώτο αυτό χτύπημα ήταν η πρώτη φωνή διαμαρτυρίας του σκλάβου λαού μας, διότι ένιοσε ξανά να γενιέται μέσα του το έσθημα της λευτεριάς και ξύπνησε μέσα του η ναρκομώνη ελληνική ψυχή του. Οι ιταλοί με το πρώτο χτύπημα που δέχθηκαν πανικοβλήθηκαν, ο λόχος τους ήταν κατασκηνομένος στον κάμπο και η πιρυβολαρχία του Φρυνιού από τον φόβο τους έβαναν με πυκνά πυρά σχεδόν όλη τη νύχτα. Εγώ εμπίκα όμως στην πόλι και ιδοπίησα την οργάνωση και αμέσως επίγα στο καλιγόνι όπου είχα τα όπλα με ακολούθησε [ ]. Οπλισμό είχαν καλόν την νύχτα κατεβήκαμε (;) στον [ ] ενισχύθηκα την άλλη μέρα από το Μεγανήσι με (8) καινούργιους συντρόφους».

(Συνεχίζεται)