Εκ Λευκάδος
Αναδημοσιεύουμε σήμερα από την εφημερίδα «ΜΗ ΧΑΝΕΣΑΙ» ένα άκρως εμπαθές άρθρο κατά τη γνώμη μου για τη Λευκάδα και τους κατοίκους της, που δημοσιεύτηκε ανώνυμα στην εν λόγω εφημερίδα. Γράφτηκε πριν αρκετά χρόνια -το 1881- από κάποιον ή κάποιους στρατιώτες που υπηρετούσαν τότε τη θητεία τους σε στρατόπεδο της πόλης, στο ενετικό κάστρο μάλλον. Δύσκολη πάντα η στρατιωτική ζωή και επιπλέον ορατή η απειλή του πολέμου τότε, καταστάσεις που ενδεχόμενα να δικαιολογούν εν μέρει τις απόψεις των γραφόντων «εκ του εν Λευκάδι στρατοπέδου».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε όταν ήταν πρωθυπουργός ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, σώφρονας πολιτικός, πολέμιος του βασιλικού θρόνου, που μεσουράνησε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Απειλώντας την εποχή εκείνη τους Τούρκους με πόλεμο κατώρθωσε με σκληρές διαπραγματεύσεις, που κράτησαν κοντά ένα χρόνο, να προσαρτήσει αναίμακτα το 1881 τη Θεσσαλία και την περιοχή της Άρτας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
«Γράφουσιν ημίν εκ του εν Λευκάδι στρατοπέδου:
Από εικοσαήμερον είμεθα ενταύθα. Μίαν ημέρα τακτικά δεν ελάβομεν έτι τον άρτον μας, διότι εις και μόνος υπό του προμηθευτού διατιθέμενος κλίβανος δεν εξαρκεί εις υπηρεσίαν εξ όλων χιλιάδων ανδρών. Υπήρξαν ημέραι, καθ” ας μικρού εδέησε να μείνωμεν άσιτοι. Μόλις δε κατορθούται να οικονομήται ήμισυς. Μάλιστα την Δευτέραν του Πάσχα εκάστη ενωμοτία εκ δεκαπέντε ή είκοσιν ανδρών δεν έλαβεν ή μόλις δύο ή τρεις κουραμάνας, των οποίων και η ποιότης ευκόλως κατανοείται.
Φαντάσου πρόνοιαν περί αυτής της πρώτης ανάγκης και έπειτα υπόμενε και τον «Αιώνα» πολεμικόν ακριβώς καθ” ον χρόνον ο Πόλεμος κουμουνδουροδέσμιος υπάγεται εις τας γερμανικάς καλένδας. Δεν εντρεπόμεθα! Μόνον να μη κυττάζωμεν εις τα παράθυρα φροντίζει ο κ. Σούτσος εκδίδων διαταγάς επί διαταγών, ωσανεί να έτρωγον και τα μάτια. Και τι; νομίζετε γυναίκες; Γυναίκες δεν υπάρχουσιν εν Λευκάδι, αλλά μούμιαι εψιμμυθιωμέναι μη τολμώσαι δήθεν να σε αντικρύσωσιν ή από των χαραγμάτων εν καιρώ ημέρας, αλλ” ικαναί να σε γυμνώσωσιν εν ώρα νυκτός. Απέναντι τοιούτου τερατωδώς ασχήμου ωραίου ημίσεως φαντάσθητε ανάλογον το έτερον άσχημον ήμισυ· ρυπαρόν και ρακένδυτον, οίον εν ελαιοτριβείοις διαιτώμενον, ανυπόδητον και με ομβρέλλαν, την κεφαλήν μανδυλίω πιναρώ περιδεδεμένην και με φαβορίταις, άξεστον δε και χυδαίον εις πρωτοφανή βαθμόν, καθότι ο τιμαριωτισμός δεν επέτρεψεν έτι αυτώ την ανατολήν των εν Ελλάδι εννοουμένων ελευθεριών. Εκ τούτων πάντων κατ” αναστροφήν του «οία η μορφή τοιάδε και η ψυχή» δύνασθε να έχητε και της πόλεως αυτών την εικόνα της οποίας αντίθεσιν ποιεί ο σύμπας τόπος και ιδίως η θέσις εν η στρατοπεδεύομεν· όλη ρωμάντζα. Πλην του βορβόρου και της δυσωδίας, δι” ων εναγωνίως και ασφυκτιών τις διέρχεται την πνιγηράν ταύτην τρώγλην μάλλον ή πόλιν, δυσχερεστέραν καθίστησι την εν αυτή διατριβήν και η δυσχέρεια της συναλλαγής, ελλείψει νομισματικών κερματίων, άτινα εν υπερτιμήσει μεταβιβάζονται εις Πρέβεζαν. Ως δ” εκ τούτου οι εισερχόμενοι εις κατάστημα αναπολούσι τα ρυπαρά καπηλεία των Αθλίων του Ουγκώ ή καφεία πεντάπηχη μόλις και πνικτικά· δεν ερωτάσθε: Τι αγαπάτε, αλλ” αν έχετε ψιλά, διότι άλλως ουδέ καφές υπάρχει προς δόσιν. Τουλάχιστον απολαύομεν υγείας άκρας και τοι το εκ Κερκύρας ελθόν τάγμα μας έφερε και πέντε εφλογιώντας.
– Και το εξής κωμικόν. – Στρατιώτης παρουσιάζεται προχθές να ζητήση ημερήσιαν άδειαν – Τι να την κάμης; Να πα να κατουρήσω. -!!! – Δεν είχε άδικον εν τούτοις, διότι τοσούτο του στρατοπέδου αφίστανται τα ουρητήρια.»
——————————————————————————————————-
Δημοσιεύτηκε ανωνύμως την Πέμπτη 30 Απριλίου 1881 στην εφημερίδα (Εφημερίς Πολιτικοσατυρική) «ΜΗ ΧΑΝΕΣΑΙ», Τομ. 2, Αρ. 155 (1881).
Αξιόλογη, αξιοπρόσεκτη και αξιέπαινη η όλη σου προσπάθεια ανεύρεσης, συλλογής και δημοσίευσης τέτοιων και τόσο παλιών κειμένων που αφορούν κι έχουν σχέση με τη ΛΕΥΚΑΔΑ μας. Έστω κι αν τη δυσφημούσαν. Πρέπει να διαθέτεις άριστο αρχείο και κάλλιστες πηγές. Εύγε σου!
Υ.Σ.: αναλόγου είδους και περιεχομένου στοιχεία να υπάρχουν άραγε στην Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας;
Αγαπητέ φίλε Αλέκο, μην αναρρωτιέσαι με τέτοια περιέργεια για το νησί μας. Δεν ξέρω αν στην Παλαιοκατούνα εχετε εσχοληθεί με τον Πολιτισμό του Νησιού μας, αλλά εμείς εκ της Πόλεως γνωρίζουμε ότι στα Ιστορικά Αρχεία του Νομού υπάρχουν τα παντα. Η δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδος είναι μια απο τις Πλουσιότερες βιβλιοθήλες της Ελλάδας. Όπως επίσης και η Χραμόγλειος Ε.Λ.Β. Ελπίζω να περνάς καλά στην Αθήνα και να είσαι υπερύφανος που είσαι Λευκάδιος. Δεν υπάρχουν ξέρεις πολλές Λευκάδες…
Πράγματι η Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη -βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών και καταχωρημένη στο βιβλίο ρεκόρ Γκίνες ως μια άκρως εξειδικευμένη βιβλιοθήκη- περιλαμβάνει πάνω από 42.000 έντυπα με 120.000 θέματα γύρω από τη Λευκάδα, όπως λέγεται. Την είχα επισκεφτεί στο παρελθόν μια φορά. Δυστυχώς το κτίριο στην πλατεία Μαρκά, όπου στεγάζονταν, χτυπήθηκε από τον τελευταίο μεγάλο σεισμό και έκτοτε η βιβλιοθήκη δεν είναι προσβάσιμη. Μου είναι επίσης άγνωστο αν συνεχίζεται όλα αυτά τα χρόνια ο εμπλουτισμό της και που βρίσκεται σήμερα το πολύτιμο και με πολύ κόπο συλλεγμένο υλικό της.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στη Λευκάδα περιλαμβάνουν επίσης πολλά στοιχεία από την ιστορία της Λευκάδας. Δεν τα έχω επισκεφτεί ακόμη και δεν ξέρω αν είναι προσβάσιμα σε όλους ή μόνο σε ειδικούς ερευνητές. Μόλις σήμερα διάβασα στον τοπικό τύπο (Τα Νέα της Λευκάδας) ότι τα Αρχεία εμπλουτίστηκαν πρόσφατα με τα αρχεία του ιστορικού 1ου Γυμνασίου Λευκάδας.
«Άγνωστε φίλε ΔΗΜΗΤΡΗ», δεν αναρωτήθηκα με περιέργια κακοπροαίρετη αλλά ούτε και διάθεση αμφισβητήσιμη, τόσο για τον πολιτισμό του νησιού μας όσο και για το πλούσιο, σημαντικό και μοναδικό αρχειακό υλικό της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας. Πως θα μπορούσα άλλωστε, όταν γνωρίζω πολύ καλά τους αξιόλογους και εξαίρετους ανθρώπους που προΐστανται της Δ.Β.Λ., καθηγητές μου από τα χρόνια του Γυμνασίου στο Νυδρί, κ. Αριστείδη Κατωπόδη και κ. Μαρία Ρούσσου. Έχω ιδίαν άποψη, αλλά ενημερώνομαι κι απο τον αδερφό μου που είναι τακτικός επισκέπτης της Βιβλιοθήκης και λάτρης της τοπικής ιστορίας, για την συνεχή και συστηματική προσπάθεια που καταβάλλουν προκειμένου ν’αναδείξουν τον αρχειακό θησαυρό αλλά και να καταστήσουν την Δ.Β.Λ. φορέα ιδεών, προβληματισμού, γνώσης και πνευματικής δημιουργίας.
Όσον αφορά το χωριό μου, την Παλαιοκατούνα, και την ενασχόληση του με τον πολιτισμό του Νησιού μας, θέλω να πιστεύω ότι δεν το λες κακοπροαίρετα και ειρωνικά. Εκτός και κάποιο άλλο χωριό με τους κατοίκους του, έχουν επιδείξει ιδαίτερη έφεση και ενασχόληση με τα του πολιτισμού που πρέπει ν’ανησυχώ και να νιώθω μειονεκτικά. Όπως επίσης, δεν θέλω να πιστεύω, ότι εσκεμμένα ξεχνάς, αφού ασχολείσαι όπως λες με τον πολιτισμό, ότι ένας συγχωριανός και φίλος μου, ποιητής, βραβευμένος με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ο Δημήτρης Ε. Σολδάτος, έχει κάνει περήφανο, όχι μόνο το χωριό μου αλλά, ολόκληρο το νησί μας με την παρουσία του, την βράβευσή του, την προσπάθεια και τον αγώνα του για ν’αναδείξει πολλά πολιτιστικά θέματα που επί χρόνια ξεχασμένα και αφημένα περίμεναν δικαίωση και λύτρωση (π.χ.οικεία Άγγελου Σικελιανού – έχω γράψει σχετικά σχόλια κι απόψεις τόσο γι’αυτό όσο και για την ΧΑ.Λ.Ε.ΒΙ.).
Σίγουρα δεν υπάρχουν πολλές Λευκάδες και ακόμη πιο σίγουρο και βέβαιο είναι ότι νιώθω υπερήφανος που είναι Λευκάδιος. Και γι’αυτό, όχι μόνο οι δύο αυτοί λόγοι, είναι που πρέπει να μας κάνουν όλους να προσπαθούμε διαρκώς, να βοηθάμε και να στηρίζουμε, για να κληροδοτήσουμε το νησί μας και πολιτισμό του στις επόμενες γενιές με τέτοιο τρόπο, ώστε κι εκείνες με τη σειρά τους να νιώθουν υπερήφανες για την κληρονομιά που παρέλαβαν.
Υ.Σ.: τις προσεχείς ημέρες κατεβαίνω στο χωριό μου, την Παλαιοκατούνα, για να μαζέψω ελιές «άγνωστε φίλε ΔΗΜΗΤΡΗ».