Που είναι βρε παιδιά το χωριό Καλλιθέα Λευκάδας με τους 530 κατοίκους;

«Η Καλλιθέα είναι χωριό στην Λευκάδα. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Λευκάδας του ομώνυμου νομού. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 530 κατοίκους…». Αυτά διαβάζουμε στη Βικιπαίδεια και μεις με τη σειρά μας αναρωτηθήκαμε αν έγινε τον τελευταίο καιρό καμία μετονομασία χωριού στο νησί μας και δεν το πήραμε είδηση.

Ανατρέχοντας λοιπόν στην ιστοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος «Μετονομασίες Οικισμών της Ελλάδας, 19ος-20ός αιώνας» (Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών – Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2020), βλέπουμε πως πράγματι το Μεγάλο Αυλάκι της Κοινότητας Νεοχωρίου μετονομάστηκε το 1988 σε «Καλλιθέα», με το υπ΄ αριθμό 315 Προεδρικό Διάταγμα του 1988 (ΦΕΚ Α 146-30 Ιουνίου 1988) που υπογράφεται από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Χρήστο Σαρτζετάκη και τον τότε υπουργό Εσωτερικών Απόστολο Τσοχατζόπουλο.

Για την μετονομασία είχαν ληφθεί μεταξύ άλλων υπόψη, η πρόταση του Κοινοτικού Συμβουλίου Νεοχωρίου, όπως είχε διατυπωθεί στην από τις 23-11-1986 με αριθμό 62 απόφασή του, η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Τοπωνυμιών του υπουργείου Εσωτερικών, όπως διατυπώθηκε στο πρακτικό 2 της 27ης Νοεμβρίου 1987, καθώς και η από της 16 Μαρτίου 1988 με αριθμό 222 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας και το μόνο άρθρο του Προεδρικού Διατάγματος έχει ως εξής:

«Ο συνοικισμός Μεγάλο Αυλάκι της Κοινότητας Νεοχωρίου της Επαρχίας και του Νομού Λευκάδος μετονομάζεται σε «Καλλιθέα». Στον Υπουργό Εσωτερικών αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος».

Κι εφόσον είναι και με τη βούλα του νόμου έτσι, αναρωτιόμαστε πάλι, γιατί ο Δήμος Λευκάδας (και ίσως και άλλες δημόσιες αρχές), εμμένει, διαχρονικά, στα επίσημα έγγραφά του, στη χρήση της παλιάς ονομασίας «Μεγάλο Αυλάκι» αντί της νέας και ορθής «Καλλιθέα».

Εδώ θα πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι τα παλιά τοπωνύμια και τα παλιά ονόματα των χωριών έχουν τη δική τους προέλευση που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοπική ιστορία του κάθε τόπου και με όλες αυτές τις μετονομασίες γίνεται πολλές φορές η προσπάθεια στο όνομα της «ενότητας του Ελληνισμού στον χώρο και τον χρόνο» να ξεχαστεί αυτή η ιστορία, πράγμα όχι και τόσο εύκολο, αν μάλιστα έχει μεταλαμπαδευτεί στις επόμενες γενιές. Ήταν ποτέ δυνατόν να αποκαλέσει κάποιος το Κιλελέρ που έχει συνδεθεί με τον ξεσηκωμό των κολίγων του θεσσαλικού κάμπου «Κυψέλη», όπως μετονομάστηκε το 1919, για να ξαναπάρει το παλιό του όνομα «Κιλελέρ» το 1985;

Το όνομά του το Μεγάλο Αυλάκι το οφείλει, μάλλον, στο στένεμα της θάλασσας που εισέρχεται στον όρμο του Βλυχού που μοιάζει πράγματι με αυλάκι. Σήμερα πλέον τα όριά του με το γειτονικό Νυδρί, με το οποίο έχει ντε φάκτο ενωθεί, είναι δυσδιάκριτα. Κάποτε που βρεθήκαμε στην περιοχή και ρωτήσαμε μας υποδείχτηκε για σύνορο μια κολόνα της ΔΕΗ στα ανάντη του επαρχιακού δρόμου, στο δρόμο για την Παλιοκατούνα.

Ως προς την αναγκαιότητα της μετονομασίας των οικισμών υπάρχουν δύο κυρίως διαφορετικές προσεγγίσεις που αποτυπώνονται στα εξής:

«Μα είναι ανεκτόν, διά όνομα του Θεού και των Θεών, ο Σωκράτης και ο Αριστείδης να είναι από το Μπραχάμι, ο Θεμιστοκλής από το Λιόπεσι και ο Θηραμένης και ο Θρασύβουλος από το Κοκοτσίνι;» (Δημήτριος Καμπούρογλου το 1920 στο βιβλίο του «Τοπωνυμικά παράδοξα»).

«Αν τα ονόματα τούτα είνε ίχνη της διαβάσεως ξένων φυλών επί του ελληνικού εδάφους, τις έχει το δικαίωμα να διαγράφει τα ίχνη της ιστορίας; Αν θεωρή τα ίχνη τούτα βάρβαρα, ας υψώση αυτός παρ΄ αυτά τα ένδοξα μνημεία του νεώτερου πολιτισμού του». (Α. Μηλιαράκης το 1886 στο βιβλίο του «Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του Νομού Αργολίδος και Κορινθίας»).

Ή ακόμη και στο σχόλιο του Κ.Θ. Δημαρά στο άρθρο του «Περί μετονομασιών» που δημοσιεύτηκε στις 15 Ιουλίου 1955 στην εφημερίδα «Το Βήμα»: «Δραγαμέστο, Βραχώρι, Σάλωνα, Ζητούνι. Ό,τι λέμε πως σεβόμαστε, η εμορφιά του θανάτου και της ζωής, είταν μέσα σε αυτά τα ονόματα και εχάθηκε μαζί τους. Δεν καταλαβαίνουμε τα παλιά ηρωικά κείμενα όταν τα διαβάζουμε, δεν τραγουδάμε ή δεν απαγγέλλουμε «στην Άμφισσα σφάζουν αρνιά» ή «καπνίζει κι η Λαμία». Νήματα που εκόπηκαν, χωρίς τίποτε να τα αντικαταστήσει».

Τώρα θυμηθήκαμε και ένα περιστατικό που είχαμε ζήσει τη δεκαετία του 1980 στη Λέσβο. Είχαμε ζητήσει από ένα ταξιτζή να μας πάει στο χωριό Νέες Κυδωνίες που έγραφε η διεύθυνση που είχαμε. Στην αρχή κόλλησε για λίγο κι άρχισε να σκέφτεται για να μας πει λίγο αργότερα, ά… στο Μπαλτζίκι θέλεις να πας, που ήταν η παλιά ονομασία του χωριού (μετονομάστηκε το 1940 σε «Νέες Κυδωνίες»).

Σύμφωνα με το προαναφερόμενο σάιτ οι οικισμοί που έχουν μετονομαστεί επίσημα στη Λευκάδα είναι οι εξής: τα Αχούρια σε Περιγιάλι το 1954, τα Ρεκατσινάτα σε Άγιο Ανδρέα το 1955, η Παλαιοκατούνα σε Άγιος Χριστόφορος το 1963, η Κάτω Εξάνθεια σε Δρυμώνα το 1965, η Άνω Εξάνθεια σε Εξάνθεια το 1969 και τελευταία, το 1988, το Μεγάλο Αυλάκι σε Καλλιθέα.

Κάποιες από τις νέες ονομασίες των οικισμών κατάφεραν, όπως συνέβη και αλλού ανά την Ελλάδα, να καθιερωθούν στο πέρασμα του χρόνου, όπως π.χ. το Περιγιάλι (ίσως κάνας παλιός να το αποκαλεί ακόμη σήμερα «Αχούρια»), η Εξάνθεια και ο Δρυμώνας, ενώ κάποιες άλλες διατηρούνται στη συνείδηση των κατοίκων μέχρι και σήμερα και πιστεύουμε ότι ελάχιστοι είναι οι συντοπίτες μας που γνωρίζουν ποιος είναι ο Άγιος Ανδρέας ή ο Άγιος Χριστόφορος ή η Καλλιθέα.

(Με πληροφορίες από: Βικιπαίδεια, settlement-renames.eie.gr, tanea.gr)

Σημείωση:
Όπως σημειώνει σε σχόλιό του αναγνώστης μας «όντως είναι περίεργο γιατί πάντα στο κινητό όταν γίνεται αυτόματη ανανέωση καιρού στην επιφάνεια εργασίας για να μας δείξει πόση θερμοκρασία έχει η κάθε περιοχή πάντα μου βγάζει το Καλλιθέα Λευκάδας, και πάντα αναρωτιέμαι που βρίσκεται αυτό το μέρος. Συγκεκριμένα το GPS του κινητού το βγάζει φεύγοντας από Βλυχό και πηγαίνοντας για Λευκάδα».