Ξένοι περιηγητές για τη Λευκάδα: 1802-1809 Συνταγματάρχης Γουίλιαμ Ληκ – Η πρωτεύουσα του νησιού

Συνέχεια από το Α΄ Μέρος

Της Δώρας Ι. Βουκελάτου*

Η σύγχρονη πρωτεύουσα της Λευκάδας, που λέγεται Αμαξική, μοιάζει με το Μεσολόγγι και ως προς το γεγονός ότι βρίσκεται δίπλα σε λιμνοθάλασσα και ως προς την μορφή των σπιτιών τα οποία είναι πολύ διαφορετικά από αυτά της Κέρκυρας, χτισμένα κυρίως με ξύλο πάνω σε μια υποδομή από πέτρα ή τούβλο με υπόστεγα που τα στηρίζουν ξύλινοι στύλοι.

Τα περισσότερα είναι μονόπατα, χαρακτηριστικό που, όπως και η ξυλοκατασκευή, έχει υπαγορευτεί όπως λένε από την υψηλή συχνότητα των σεισμών. Από κάποια από τα μεγαλύτερα σπίτια ξεκινούν κάποια στενά δρομάκια με μικρά ξύλινα σπίτια. Στο βόρειο άκρο του δρόμου αυτού κοντά, στην αρχή του υδραγωγείου, βρίσκεται μια μικρή πλατεία γνωστή ως Πιάτσα του Αγίου Μάρκου. Από το άλλο άκρο ξεκινούν δύο δρόμοι κατάλληλοι για άμαξες για απόσταση δύο – τριών μιλίων ενώ στη συνέχεια γίνονται απλά μονοπάτια.

Η Αμαξική ίσως να χρωστάει το όνομά της στο γεγονός ότι είναι το μέρος του νησιού στο οποίο αμάξια, δηλαδή τροχοφόρα οχήματα, χρησιμοποιούνται ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

Δωδεκάτη Σεπτεμβρίου

Διασχίσαμε τη λιμνοθάλασσα παρέα με τον Κόμη Όριο, μέσα σε μια μικρή βάρκα χωρίς καρίνα και αβαθή η οποία πλέει χωρίς κανένα κίνδυνο κάτω από τις αψίδες του υδραγωγείου αν και έχουμε ένα δυνατό νοτιοδυτικό άνεμο. Το υδραγωγείο είναι τόσο στενό, που μερικές φορές, όταν ο άνεμος είναι πολύ δυνατός κάποιοι απρόσεκτοι ή μεθυσμένοι πέφτουν στο νερό και γεμίζουν λάσπες.

Οι Ρώσοι της φρουράς που μόλις έλαβαν χρήματα και ρούχα χρωστούμενα εδώ και ένα χρόνο, έχουν επικεφαλής ένα Ρώσο συνταγματάρχη, που έχει μάθει κάποιες ιταλικές λέξεις στη Νάπολη και στα νησιά εδώ, και λέει ότι θα προτιμούσε το πιο πιο άθλιο χωριό της Ρωσίας από αυτόν τον απομονωμένο και δυσάρεστο τόπο.

Παλιά το κάστρο ήταν η έδρα της κυβέρνησης και υπήρχαν μέσα σπίτια για τους proveditori ordinario και extraordinario. Είναι χαμηλό και και ο τοίχος πολύ λεπτός ιδιαίτερα από την πλευρά της λιμνοθάλασσας. Αλλά είναι καλά τοποθετημένο ώστε να προστατεύει το στενό ακριβώς εκεί όπου είναι εύκολα διαβατό από τα απέναντι υψώματα του Ξηρομέρου που λέγεται Λάμια, στην άκρη του οποίου υπάρχει ένας Τεκές Δερβίσηδων.

Το στενό κανάλι εκτείνεται για δυο-τρία μίλια βόρεια του κάστρου και χωρίζεται από την ανοιχτή θάλασσα από μια συνέχεια της Πλάκας, η οποία τελειώνει στη νότια πλευρά της εισόδου του λιμανιού Δέματα ή Άγιος Νικόλας. Αυτό το λιμάνι που είναι το μοναδικό ανάμεσα στο Φισκάρδο και την Πρέβεζα, έχει τη σημασία του, αν και το βάθος του νερού είναι κατάλληλο για πλοία μόνο στην είσοδό του. Ανατολικά επικοινωνεί μέσω ενός στενού καναλιού με τη λίμνη Βουλκαριά.

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας είναι το μοναδικό μέρος της δυτικής Ελλάδας όπου είδα να φυτρώνουν χουρμαδιές. Είναι η εποχή που δίνουν καρπό τώρα, ο οποίος όμως δεν ωριμάζει ποτέ εδώ.

Η Λευκάδα παράγει μεγάλες ποσότητες αλατιού, και κρασί που επαρκεί όχι μόνο για την εγχώρια κατανάλωση αλλά και για την εξαγωγή σημαντικών ποσοτήτων στην Κέρκυρα, την Πρέβεζα και άλλα μέρη. Εκτός από τις αλυκές στο Καλιγόνι, υπάρχουν και μερικές μικρότερες κοντά στην πόλη. Οι εκτάσεις με το αλάτι χωρίζονται μεταξύ τους από εκτάσεις όπου δεν υπάρχει αλάτι. Το νερό που λιμνάζει εκεί και μέσα στα χαντάκια προκαλεί ελονοσία. Το αλάτι το συγκεντρώνουν σε πυραμίδες και το καλύπτουν με κεραμίδια. Στην Κέρκυρα σχηματίζουν λοφίσκους. Η επεξεργασία του εκεί δεν είναι τόσο καλή όσο εδώ, ούτε και το αλάτι τους εκτιμάται όσο το εδώ.

O Συνταγματάρχης Γουίλιαμ Ληκ (William Martin Leake)

*Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του άρθρου της η επιμελήτρια το βιβλίο «Η Ελλάδα των ταξιδιωτών – Αναμνήσεις από μια Μαγεμένη Γη» ανθολόγηση Τζον Λ. Τόμκινσον, κυκλοφόρησε, σχετικώς πρόσφατα, στα Αγγλικά στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει κείμενα ταξιδιωτών που περιηγήθηκαν κατά καιρούς στην Ελλάδα και καταγράφουν τις εντυπώσεις τους απ΄ αυτή, με πρώτα πρώτα στις σελίδες του τα Ιόνια νησιά. Στις σελίδες 49-51 τρεις ταξιδιώτες που βρέθηκαν σε διαφορετικές εποχές (1682, 1802, 1817) στη Λευκάδα γράφουν τις εντυπώσεις τους γι΄ αυτήν.

Πηγή: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Προκυμαία» (Τόμος Γ΄, έτος 1ο, Λευκάδα, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2008, σελ. 108-109).

Το αξιόλογο αυτό περιοδικό, τέσσερα τεύχη του οποίου έχουμε στην βιβλιοθήκη μας, εξέδιδε το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας. Διευθυντής σύνταξης ήταν ο Κ.Θ. Φωτεινός και η Συντακτική Επιτροπή απαρτίζονταν από τους: Αυγέρη Κωνσταντίνα, Φιλόλογο, Γλένη Κώστα, Φιλόλογο, και Καλέζου Δέσποινα, Φιλόλογο. Το περιοδικό τυπώνονταν στο τυπογραφείο του Γεράσιμου Βεργίνη.

ΣΧΕΤΙΚΑ:
Ξένοι περιηγητές για τη Λευκάδα: 1682 Τζωρτζ Γουέλερ – Η παράξενη γεωγραφία της Λευκάδας (2021)
William Martin Leake: Ταξίδια στην Βόρεια ΕλλάδαΑμαξική στην Λευκάδα, Καλιγώνι. Λευκάς, Διόρυκτος, Μεγανήσι, Κάλαμος. (2015)
Η Λευκάδα με το βλέμμα των περιηγητών (2015)