Βάλιας Σεμερτζίδης: Ο μεγάλος ζωγράφος της ΕΑΜικής Αντίστασης

Συνεδρίαση αὐτοδιοίκησης στά Ἄγραφα

Ο Βάλιας Σεμερτζίδης (1911-1983) γεννήθηκε στον Καύκασο το 1911. Ήταν γιος προσφύγων από τον Πόντο με πατέρα Έλληνα Πόντιο και μητέρα Ρωσίδα από τον Καύκασο, που ήρθαν το 1922 στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στη Δραπετσώνα. Το 1928, ο Σεμερτζίδης εγγράφεται στη Σχολή Καλών Τεχνών και ξεκινά την τετραετή του μαθητεία στο εργαστήρι του Κωστή Παρθένη. Επαγγελματικά πρωτοεμφανίζεται το 1935, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και την επόμενη χρονιά γίνεται μέλος της ομάδας «Ελεύθεροι Καλλιτέχνες». Από το 1937 έως το 1940, παρουσιάζει έργα του σε σημαντικές εικαστικές διοργανώσεις (Πανελλήνιος 1938, 1940 κ.λπ.).

Διαδήλωση

Ο Σεμερτζίδης στο ξεκίνημα της Κατοχής ήταν 30 ετών. Ενταγμένος στο ΕΑΜ, ανέβηκε στο βουνό – στη Βίνιανη και τα Άγραφα – με άλλους καλλιτέχνες, όταν το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ συγκρότησε καλλιτεχνικό και κινηματογραφικό τμήμα εκεί. Ανυπομονούσε να σχεδιάσει, να ζωγραφίσει τον αγώνα στις αετοκορφές. Ήθελε να βρεθεί κοντά στον αγρότη, να δει και να τεκμηριώσει τον αγώνα του. Συγκλονίζεται από τη μεταμόρφωση ενός ολόκληρου λαού, που στα βουνά έθετε τα φύτρα της λαϊκής εξουσίας και οι πίνακές του της περιόδου εκείνης είναι η εικαστική απεικόνιση αυτής της λαϊκής εποποιίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα σχέδια του βουνού ο ίδιος τα αποκαλεί «ντοκουμέντα» (που περίμεναν υπομονετικά να γίνουν κάποτε έργα μεγάλων διαστάσεων).

Η φλογέρα του τσομπάνη

Σταθμός στο έργο του Σεμερτζίδη ήταν το 1946, καθώς συστηματικά αρχίζει να ασχολείται με τη χαρακτική. Πειραματίστηκε με τη χαρακτική, τελειοποιώντας μια νέα τεχνική, που ο ίδιος ονόμασε «εγχάρακτη ζωγραφική». Κλεισμένος στο απόμερο φτωχόσπιτό του, στα χρόνια του Εμφυλίου και μετά τη λήξη του, μετέπλασε σε μεγάλες διαστάσεις τα σχέδια στο μπλοκ του και τις μικρές υδατογραφίες που είχε φιλοτεχνήσει, υπό τις δύσκολες, κρίσιμες, επικίνδυνες συνθήκες. Ο ζωγράφος δουλεύει τα θέματά του κρυφά. Φτιάχνει αγιογραφίες στις διαστάσεις των «απαγορευμένων» έργων και τα κρύβει πίσω τους.

Εκτέλεση 1 Μάη 1944

Ο Σεμερτζίδης αγαπούσε το λαό, ήταν κομμουνιστής έως το τέλος της ζωής του, κι αυτά τα στοιχεία διαμόρφωσαν μέσα του το χρέος να «μιλήσει» με τα χρώματά του για τη ζωή και τον αγώνα των ανθρώπων.

Νησιώτικο σοκάκι