Published On: Κυ, Φεβ 22nd, 2009

Το εκκλησάκι τ” Αη Λιά στην Εγκλουβή

Το κοίταζα όταν ήμουν πιτσιρικάς από το χωριό μου -τα Κολυβάτα- και μου φαίνονταν από μακρυά σαν καραβάκι, με φουσκωμένα τα πανιά, που ακροβατεί στη γραμμή του ορίζοντα. Δεν είχα πάει τότε και ποτέ στο ξωκκλήσι τ” Αη Λιά, που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.015 μέτρων, πάνω από το χωριό Εγκλουβή.

Το εκκλησάκι τ' Αη Λιά σε υψόμετρο 1.015 μέτρων, στην κορυφή του ομώνυμου βουνού, πάνω από το χωριό Εγκλουβή

Ο Εγκλουβησάνος Μιλτιάδης Δ. Κακλαμάνης γράφει στο βιβλίο του «Εγκλουβή – Λαογραφικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κατοίκων της» (Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2005), στο κεφάλαιο εκκλησίες και μοναστήρια (σελ. 66), για τον Αη Λιά:

«…Η ημερομηνία που χτίσθηκε είναι χαραγμένη σε πέτρα άνωθεν της εισόδου της εκκλησίας: 1η Μαΐου 1869 με συνδρομές Δημητρίου και Πάνου Καραμποΐκη. Το δάπεδο στρώθηκε το 1890 όπως γράφεται σε πλάκα που υπάρχει σε δαύτο. Είναι περιμαντρωμένος, έχει στέρνα και καμπαναριό με αλεξικέραυνο. Στοιχεία: Μ1Α 1869 ΕΠΙΡΑ ΘΡ. Ν. ΒΝ ΤΡ. ΓΠ. ΚΡΜ. Πιθανόν ονόματα οικογένειας Βανδώρου και Καραμποΐκη που την ανοικοδόμησαν εκ νέου. Η οικογένεια Καραμποΐκη διεκδικούσε την κυριότητα της εκκλησίας και πάντοτε επίτροπος ήταν ένας από δαύτην. Στα 1870 έγινε μεγάλος σεισμός πριν φέξει και γκρεμίστηκε η εκκλησία. Ξαναχτίσθηκε χωρίς θόλο και στη θέση του τοποθετήθηκε σκεπή με κεραμίδια…»

Εξωτερική άποψη του εξωκκλησιού τ' Αη Λιά

Αντιγράφουμε από το βιβλίο «Οδοιπορικό Λευκάδος» (Λευκάδα 1989) του Γιάννη Αθηνιώτη (επιμέλεια Γιάννης Βουκελάτος), που είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο για τον Αη Λιά – στην ενότητα Εγκλουβή (σελ. 163):

[… Ο νιόφκιακτος ο δρόμος σας φέρνει στο εκκλησάκι τ” Αη Λιά.
Στο δρόμο ο Στάθης λέει την ιστορία του εξωκκλησιού.
Το πρώτο εκκλησάκι ήτανε πολύ μικρό,
Με πέτρες σκεπασμένο όπως οι βόλτοι χαμηλά.
Η κάθε μια καταστροφή τού “δινε άλλη όψη.
Η πιο αληθινή χρονολογία κατασκευής του
Το χίλια εφτακόσια εξήντα εννιά.
Αδημονείς να φτάσετε στο εκκλησάκι.

Λαχομανώντας κάποτε φτάνετε.
Στα χίλια δεκαπέντε μέτρα ύψος το θέαμα γράφει κύκλο απέραντο.
Ατενίζεις από κει το κενό και τον αγέρα,
Το τέρμα των σκοτεινών βαράθρων.
Προσκύνημα. Ξεκούραση στο σώμα. Το μάτι ο νους σ” εγρήγορση.

Μεσ” από τη σκέψη αναπηδάει ο λαϊκός ο στίχος:

Σ” ένα ψηλό ξερόβουνο κλησάκ” είναι χτισμένο.
Τις πέτρες του πετρόβουνου λειχήνες τις στολίζουν,
Λίγα χορτάρια πού και πού γιατί λειψό το χώμα.
Το πήρανε νεροποντές το ρίξαν στα λαγκάδια.
Πού “ναι εκείνη η εποχή με το δασύ το ντύμα,
Με το χοντρό αγριάγκαθο και το ψηλό πουρνάρι!
Το εκκλησάκι τ” Αη Λιά στην κορυφή χτισμένο,
Το λούζει ο ήλιος, το βαρεί και το πολυθερμαίνει.
Αγέρηδες το δέρνουνε τα χιόνια το χτυπάνε,
Ο κεραυνός κάπου και που πέφτει και το γκρεμίζει.
Έρχεται η πίστη βοηθός το ξαναχτίζει πάλι.
Στο πανηγύρι οι πιστοί παίρνουν στρωτόνε δρόμο.
Απ” τ” Αη Δονάτου την πλευρά ψηλά αργά ανεβαίνει.
Αφήσανε οι προσκυνητές το πετρομονοπάτι.
Τον Άγιο τον άφαντο βλογάς και χάνεσαι μαζί του.
Φαίνεται η θάλασσα απ” εκεί στρωσίδι απλωμένο,
Καράβια αρμενίζουνε με την ευχή τ” Αγίου.
Μέσα στον κόρφο του Νυδριού νησιά είναι φτεμένα.
Ψηλάθε μοιάζουν άχαρα χελώνες κοιμισμένες.
Κοιτάς τριγύρω τα βουνά μοιάζουνε μικροπαίδια.
Οι απλωσές οι νιόσκαφτες με της σποράς το χρώμα,
Στρωσίδια ολοκέντητα στον αργαλειό υφαμένα.
Βλέπεις εκείθενε ψηλά από το κορφοβούνι,
Την Εγκλουβή, μεσ” το κλουβίσιο γόνα να προσπέφτει,
τον Άγιο να παρακαλεί να δίνει προστασία …]